Morgunblaðið - 13.07.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. JULÍ 1976
11
ástir og stjórnmál
hússarkitekt eða listmálari, en í raun-
inni var hann einn atkvæðamesti
njósnari KGB í Varsjá Þegar Helga fór
frá Varsjá og tók til starfa í utanríkis-
ráðuneytinu í Bonn hélt hún sambandi
sínu við þá Böx og Wöhler áfram, en
sá síðarnefhdi varð nú milligöngumað-
ur hennar og KGB, og kom upplýsing-
um hennar áleiðis til viðtakenda.
Árið 1970 fluttist Klaus Wöhler til
Freiburg í V-Þýzkalandi. Hann kvaðst
þá hafa dvalizt sem a-þýzkur flóttamað-
ur í Nýja-Sjálandi, en kysi fremur að
búa í V-Þýzkalandi. Raunar var til mað-
ur með þessu nafni í Nýja-Sjálandi —
en þar er sá góði maður bara enn í dag
og hefur verið í mörg ár Njósnarar
kommúnista hafa iðulega notað Nýja-
Sjáland sem miðstöð fyrir falsanir á
persónuskilríkjum
Handtakan möguleg fyr-
ir tveimur árum.
Það var ekki v-þýzka leyniþjónustan,
sem kom upp um Helgu Berger. Gang-
ur málsins hefur vakið mikla athygli og
er leyniþjónustan gagnrýnd mjög fyrir
lélega frammistöðu sina í sambandi við
það Fyrir tveimur árum hefði verið
hægt að handtaka Helgu Berger, ef
mark hefði verið tekið á ábendingum
annars einkaritara í utanríkisráðuneyt-
inu. Sú heitir Ingrid Schnurbusch.
Vakti hún athygli á tíðum símtölum
Helgu og Böx, sem henni þóttu ærið
grunsamleg. Hún varð hins vegar að
láta undan vegna hótana um meiðyrða-
mál, og tók ummæli sín til baka.
Það var svo ekki fyrr en ári síðar, að
Helga Berger var sett undir smásjána,
þegar pólskur njósnari sveikst undan
merkjum og leysti frá skjóðunni. Upp-
lýsingar, sem hann lét brezku leyni-
þjónustunni í té, leiddu til þess að
v-þýzka leyniþjónustan tók að hafa
nánar gætur á Helgu og Klaus Wöhler
og m.a. hafa símtöl þeirra verið hleruð
Þegar njósnahjúin brugðu sér í
skemmtiferð til Moskvu voru útsendar-
ar V-Þjóðverja þeim samferða í flugvél-
inni, en ein ástæða þess, að þau voru
ekki handtekin þegar í stað, var sú, að
leyniþjónustan beið eftir hentugu tæki-
færi til að standa Wöhler að verki. En
þeir vísu menn, sem stjórna leyniþjón-
ustunni, biðu einum of lengi, —
-Vöhler uggði að sér og lét sig hverfa
3inn góðan veðurdag. Þá var Helga
Berger handtekin.
Pólski njósnarinn Ijóstraði upp um
fleira en atferli Helgu Berger og Klaus
Wöhler. Upplýsingar hans leiddu með-
al annars til þess að Júrgen von Alten
var leystur frá störfum í maílok, en
hann hefur haft umsjón með rannsókn-
um á skjölum, sem v-þýzku leyniþjón-
ustunni berast frá njósnurum sínum í
A-Þýzkalandi. Svo virðist sem átt hafi
að halda hlutdeild hans leyndri, en
blöð stjórnarandstöðunnar í V-
Þýzkalandi komust á snoðir um málið
og slógu því kidilega upp, kannski ekki
sízt vegna þess að von Alten er tlokks-
bundinn sósíaldemókrati, þannkj að
þarna var hægt að mynda nokkurs
konar pólitískt njósnaiafnvæqi.
Hinn dæmigerði njósnari nú á dögum
líkist ekki hinum alkunna James Bond,
heldur minnir hann fremur á Mata
Hari, sem er nokkurs konar samnefnari
kvennjósnara allra tíma Mata Hari
dansaði í næturklúbbum, en nú sitja
starfssystur hennar prúðar og snyrti-
legar og eru ímynd hins fullkomna
einkaritara. Þær hafa komið ár sinni
svo vel fyrir borð, að þær eru hand-
gengnar háttsettum embættismönnum
og stjórnmálamönnum Þær hafa óhjá-
kvæmilega aðgang að sömu skjölum
og upplýsingum og þeir, því að slíkir
menn annast sem kunnugt er ekki
vélritun eða önnur skrifstofuverk.
Músin sem læðist . . .
Bonn hefur fengið að kenna á þess-
um dulbúnu njósnurum, og ekki er
hún betri sú músin sem læðist en sú
sem stekkur.
Árið 1969 var Eleanore Sútterlin,
ritari í utanríkisráðuneytinu í Bonn,
handtekin Hún hafði þá um árabil
afhent manni sínum leyniskjöl, sem
hún hafði aðgang að í ráðuneytinu
Eleanore framdi sjálfsmorð í fangelsinu
þegar hún komst að því, að eiginmað-
urinn — Heinz Sútterlin — hafði ekki
gifzt henni af ást, heldur af ást a-þýzku
leyniþjónustunnar á skjölum og upp-
lýsingum, sem fóru um hendur henn-
ar. Heinz Sútterlin var dæmdur I sjö
ára fangelsi, en var sleppt vegna
heilsubrests með því skilyrði að hann
færi úr landi. Hann fór til A-Þýzkalands
ásamt nýrri eiginkonu.
Heinrich Böx — einum of
föðurlegur.
1970 var Irena Schultz, einkaritari
Leussinks vísindalnálaráðherra, hand-
tekin. Hún hafði aðgang að öllum
helztu gögnum um kjarnorkurannsókn-
ir. Liane Lindner samstarfsmaður
hennar var handtekinn samtímis. en
þremur árum siðar létu v-þýzk yfirvöld
þau laus i skiptum fyrir 100 pólitíska
fanga A-Þjóðverja
í maí 1973 lýsti Gerda Schröter,
ritari í utanríkisráðuneytinu, þvi yfir, að
hún hefði um margra ára skeið aflað
skjala fyrir mann sinn, sem lengi hefði
verið njósnari A-Þjóðverja Máli henn-
ar er enn ekki lokið, er þar sem hún gaf
sig fram að fyrra bragði, var henni leyft
að fara til Portúgals og hefur dvalizt
þar síðan.
Vitað er, að kona í starfsmannadeild
v-þýzka utanrikisráðuneytisins hefur að
staðaldri látiða-þýzku leyniþjónustunni
— og þar með einnig hinni sovézku
— í té upplýsingar um þær starfskon-
ur ráðuneytisins, sem virzt gátu efni-
legir njósnarar. Fyrir tilstilli hennar
fékk KGB augastað á Helgu Berger
Gildra var lögð fyrir hana þegar er hún
Framhald á bls. 25
Aðsetur a-þýzku leyniþjónustunnar í A-Berlín.
Sveinn Benediktsson
bauna- og hverskonar kornupp-
skeru í Kanada, Bandaríkjunum,
Brasilíu og Argentínu og víðar
um lönd. Hin miklu uppkaup Sov-
étríkjanna draga úr framboóinu,
en uppsk'era og framleiósla mat-
væla og fóðurs í þessum miklu
framleióslulöndum virðist ætla aó
veröa enn meiri en ætlaö hafói
verið.
Lýsisverð
Verð á lýsi hefur farið hækk-
andi síðustu vikurnar. Verðið var
fyrir 2 vikum komið upp i um US
dollara 375,- tonnið cif.
Ársfundur Alþjóðahvalveiði-
ráðsins var haldinn i London um
s.l. mánaðamót. Á þeim fundi
mættu af hálfu íslendinga þeir
Þórður Ásgeirsson, skrifstofu-
stjóri i sjávarútvegsráðuneytinu,
Jón Jónsson, fiskifræðingur, for-
stöóumaður . Hafrannsóknastofn-
unarinnar og Kristján Loftsson,
framkvæmdastjóri Hvals hf., sem
rekur hvalveiðibátana 4, hvalstöð-
ina í Hvalfirði og hraðfrystihús
Hvals í Hafnarfirði. Að sumarlagi
vinna alls hjá félaginu um 200
manns.
Á fundi Hvalveiðiráðsins náðist
samkomulag um veiði á langreyði
við ísland á næsta 6 ára tímabili.
Var heildarveiðin á þessu tímabili
miðuð við meðalársveiði hvalbát-
anna fjögurra s.l. 5 ár. Mikill kost-
ur var það á þessu samkomulagi,
að færa mátti töluveiddra hvala
milli ára, þannig að hún mátti
vera mismunandi há frá ári til
árs, en skyldi á hinu umsamda
tímabili ekki fara fram úr meðal-
talsveiðinni á ári undanfarin 5 ár,
margfaldaðri með 6.
Þórður Asgeirsson var kosinn
varaformaður Hvalveiðiráðsíns til
næstu þriggja ára.
Alþjóðahvalveiðiráðið lækkaði
verulega veiðikvóta Japana og
Sovétmanna á búrhveli í Suður-
íshafinu. Veiði á langreyði og
sandreyði á þessum slóðum hefur
verið sáralitil á undanförnum ár-
um og er nú alveg bönnuð.
Mikil uppkaup Sovétmanna á
soyabaunum að undanförnu virð-
ast hafa leitt til þess, að verð á
lýsi er nú nær 400 US dollurum
tonnið cif en áður.
8. júlí 1976.
Sv. Ben.
XXX
Fyrsta loðnan barst til Sildar-
verksmiðja ríkisins á Siglufirði
hinn 7. júlí s.l. af b/v Sigurði RE
4. Voru það 836 tonn. Auk þess
landaði skipið 20 tonnum til
beitufrystingar. Skv. bráðabirgða
fitumælingu var fitan 13.1% og
verðmæti aflans skv. því rúmar 6
milljónir króna. (Fitan reyndist
minni)
Sama dag landaði m/s Guð-
mundur RE 29 um 620 tonnum
hjá SR, Siglufirði. Skipin höfðu
fengið þennan afla á 2—3 sólar-
hringum djúpt út af Skaga.
Hafrannsóknaskipið Bjarni
Sæmundsson undir stjórn JHjálm-
ars Vilhjálmssonar,, fiskifræð-
ings, fann þá loðftugöngu, sem
veiðin hefur verið sótt í.
Sv. Ben.
©Passat
stílhreinn og vandaður
VW Passat er meira en óvenjulega glæsilegur og þægilegur
fólksbíll. Hann er vestur-þýzk gæðaframleiðsla, frá Volkswagen-
verksmiðjunum. VW Passat er sparneytinn, öruggur í akstri og
býður upp á hina viðurkenndu Volkswagen varahluta- og viðgerðar-
þjónustu.
PASSAT — bíllinn sem hentar yður
| — FYRIRLIGGJANDI
H E Laugavegi KLA hf. 170—172 — Sirm 21240