Morgunblaðið - 20.08.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. AGUST 1976
Áttræður í dag:
Einar Steindórs-
son forstjóri
í dalverpi milli brattra fjalla
stendur sjávarbyggðin Hnífsdal-
ur I Skutulsfirði við Isafjarðar-
djúp. Þar hefur um langan aldur
verið mikil útgerð og þar hafa
faeðst og alist upp ýmsir dug-
mestu sjómenn og skipstjórar
landsins. Þaðan sér út til hafs,
norður í Jökulfirði og inn um
norðanvert ísafjarðardjúp.
Sjómennirnir og útgerðar-
mennirnir í Hnífsdal eru mér f
barnsminni. Dugnaður og kjarkur
fólksins i þessu litla en broshýra
þorpi gleymist engum, sem því
hefur kynnst. Skip og smábátar
hafa farist í stórviðrum, snjóflóð
hafa fallið og sópað húsum og
fólki á haf út. En þeir sem eftir
lifðu og stóðu harmþrungnir á
ströndu hafa haldið baráttunni
áfram.
I dag er Hnifsdalur blómleg
byggð, þar sem fólkið trúir á
framtíðina, glæsileg skip,
myndarleg fiskiðjuver, fallegur
barnaskóli og félagsheimili, sem
er eitt hið besta á Vestfjörðum.
Margir af mínum gömlu vinum
í Hnífsdal eru horfnir, að loknu
löngu og farsælu lifsstarfi. En
einn af gæfusmiðum byggðar-
lagsins, Einar Steindórsson, fram-
kvæmdastjóri, á 20. þ.m. áttræðis-
afmæli. Hann er einn þeirra, sem
lengst hafa staðið I fararbroddi
fyrir uppbyggingu og stjórn þess-
ara fögru sjávarbyggðar.
Einar Steindórsson er fæddur
20. ágúst árið 1896 í Leiru i
Grunnavíkurhreppi. Foreldrar
hans voru Steindór Gislason og
kona hans Sigurborg Márusdóttir.
Fluttust þau með börn sin ung að
árum vestur yfir Djúp og settust
að i Hnifsdal. Þar ólst Einar
Steindórsson upp og tók þátt í
hinni hörðu lífsbaráttu, eins og
aðrir unglingar þess tíma. En
hugur hans stóð til mennta. Fór
hann í Verzlunarskólann í
Reykjavik og lauk þaðan prófi
árið 1920. Varð það byggðarlagi
hans til mikillar farsældar. Ef ég
man rétt hóf hann verslunarstörf
hjá Guðmundi Sveinssyni heima í
Hnifsdal. En siðar gerðist hann
forstöðumaður ýmissa atvinnu-
fyrirtækja á staðnum. Hann varð
forstjóri Hraðfrystihúss Hnífs-
dælinga árið 1948 og hefur lengst-
um, verið það siðan. Er það aðal
atvinnutæki byggðarlagsins, vel
rekið og farsællega, í samvinnu
við útgerðarmenn og sjómenn.
Ber þá einnig að minnast Páls
heitins Pálssonar, þess mikla
höfðingja og heiðursmanns, Ingi-
mars Finnbjörnssonar, Jóakims
Pálssonar, Sigurðar Sv.
Guðmundssonar og Elíasar heit-
ins Ingimarssonar, svo nokkrir
séu nefndir af samstarfsmönnum
Einars og framámönnum Hnifs-
dælinga.
En jafnframt framkvæmda-
stjórastörfum sínum gegndi hann
oddvitastörfum í Eyrarhreppi um
nær 30 ára-skeið. Sýslunefndar-
maður var hann frá 1948 þar til
Eyrarhreppur sameinaðist ísa-
fjarðarkaupstað fyrir nokkrum
árum.
Það er ekki ofmælt, að Einar
Steindórsson hafi verið framá-
maður á flestum eða öllum svið-
um byggðarlags síns öll sín
manndómsár. Allt til þessa dags
er hann þátttakandi og hollur ráð-
gjafi í athafna- og menningarlífi
Hnifsdælinga. Hann er enn við
góða heilsu og býr nú hjá Hönnu
kjördóttur sinni og Kristjáni
Jónassyni framkvæmdastjóra,
manni hennar, á Engavegi 29 á
Isafirði. En störf sín vinnur hann
ennþá úti i Hnifsdal.
Einar kvæntist árið 1938 Ólöfu
Magnúsdóttur frá Hóli I
Bolungarvik, ágætri og dugandi
konu. Var jafnan ánægjulegt að
heimsækja þau og hið hlýlega
heimili þeirra í Hnifsdal. Eins og
áður getur, áttu þau eina kjör-
dóttur, sem reyndist þeim trygg
og traust. Þegar Ólöf lést fyrir
nokkrum árum, var mikill harm-
ur kveðinn að manni hennar og
dóttur.
Einar Steindórsson ér mikill
mannkostamaður. Samviskusemi
hans og drengskapur mun jafnan
í minnum hafður meðal allra er
honum hafa kynnst. Meðal Eyrar-
hreppsbúa treystu honum allir.
Hann naut þar einstæðra vin-
sælda. Ýmsir, sem setið hafa um
langt skeið með honum á fundum
Sölumiðstöðvar hraðfrystihús-
anna, hafa sagt mér, að þar sé
Einar Steindórsson í miklum met-
um hafður.
Við Norður-lsfirðingar þökkum
þessum góða dreng fyrir störf
hans í þágu byggðarlaga okkar.
Sjálfur þakka ég honum langt og
ómetanlegt samstarf og órofa vin-
áttu. Eitt af höfuðeinkennum
Einars Steindórssonar er góðvild
hans í garð samborgara sinna. Ég
hefi aldrei heyrt hann tala illa um
nokkurn mann.
Jón Helgason prófessor segir i
formála sinum fyrir merkri
doltorsritgjörð sinni um Jón
Ólafsson úr Grunnavfk, að orðtak
Guðrúnar ömmu hans hafi verið:
„Engum þarf ills að biðja, allt
jafnast upp um síðir.“
Þessi spaklegu orð gætu einnig
hafa verið orðtak Einars Stein-
dórssonar. Við Ólöf óskum þess-
um gamla vini og fólki hans allrar
blessunar og mildrar gleði meðan
ævin endist.
Sigurður Bjarnason
frá Vigur
Stjórn verkamannabústaða,
Akureyri auglýsir21 íbúð til
umsóknar.
stjórn verkamannabústaða, Akureyri hefur hafið bygg-
ingu fjölbýlishúss nr. 1-3-5 við Hjallalund á Akureyri. f
í fjölbýlishúsi þessu verða 21 ibúð. 18 fjögurra herbergja og 3 þriggja
herbergja ibúðir. Brúttó gólfflötur fjögurra herbergja ibúðar er um
88.55 fm. inmfalin hlutdeild í stigahúsi Hverri ibúð fylgir sér geymsla
i kjallara um 4 4 fm. að meðaltafi, svo og sameiginleg reiðhjóla- og
barnavagnageymsla, hitaklefi. þvottahús. anddyri og sorpgeymsla fyrir
hverjar sjö íbúðir (hvert stigahús) Brúttó gólfflötur þriggja herbergja
ibúðar er um 80.0 fm. með geymslu.
Áaetlað er að ibúðirnar verði tilbúnar 1. nóvember 1977.
Áætlað verð á fjögurra herbergja ibúð er kr. 6.000.000 - en á þriggja
herbergja ibúð kr. 5.5000.000.-. Áætlað verð ibúðanna mun breytast i
samræmi við breytingar á byggingarkostnaði á byggingartimanum.
Við úthlutun íbúðanna ber umsækjendum að greiða 10% af áætluðu
kostnaðarverði og við afhendingu það sem á vantar til að 20% af
endanlegu kostnaðarverði ibúðarinnar séu greidd af hans hendi. 80%
af kostnaðarverði ibúðanna fylgir sem föst lán.
Umsóknarfrestur um ibúðir þessar er til 1 8. september 1976.
Væntanlegir umsækjendur geta vitjað umsóknareyðublaða frá og með
18. ágúst 1976 og fengið nánari upplýsingar hjá stjórn verkamanna-
bústaða, sem fyrst um sinn mun hafa aðsetur i skrifstofu verkalýðs-
félaganna, Strandgötu 7 frá kl. 5 — 7 siðdegis virka daga, þó ekki á
laugardögum. Einnig verða umsóknareyðublöð afhent á skrifstofu Iðju,
Brekkugötu 34, Akureyri.
Sérstök athygli er vakin á þvi að endurnýia þarf eldri umsóknir, til að
þær verði teknar til greina við úthlutun.
Stjórn verkamannabústað
Akureyri.
Austfirðingar
Sölumaður frá okkur
verður staddur:
VALHÖLL ESKIFIRÐI föstudaginn 20 og
laugardaginn 21 . ágúst.
VALASKJÁLF EGILSSTÖÐUM sunnudaginn
22. og mánudaginn 23. ágúst.
HERÐUBREIÐ SEYÐISFIRÐI þriðjudaginn
24. ágúst með sýnishorn af áklæði, kögri og
galloni.
Tökum aö okkur klæöningar
Fljót og góö þjónusta
Verzlunin
Húsmunir
Hverfisgötu 82, Reykjavík,
sími 13655.
„Hallað á landeigendur
með einhliða málflutningi,,
Frá stjórn Landeigendafélags Laxár og Mývatns
VEGNA útvarpsþátta um orkumál,
sem Páll Heiðar Jónsson hefur
stjómað og fluttir hafa verið að und-
anfömu telur stjórn Landeigendafé
lags Laxár og Mývatns sig til knúna
að fá birtar eftirfarandi athugasemd-
ir.
Þátturinn 3. ágúst
Þátturinn, sem fluttur var 3ja ágúst
s.l., fjallaði að langmestu leyti um
Laxárdeiluna svonefndu, þó að önnur
yfirskrift væri höfð á efni hans. í þætt-
inum þar á undan var einnig vikið að
þeirri deilu og hallað á landeigendur
meðeinhliða málflutningi
í þættinum 3ja ágúst komu fram þrfr
fulltrúar Laxárvirkjunarstjórnar, þeir
sem einsýnastir hafa reynst sem tals-
menn fullvirkjunar Laxár og hlífðarleys-
is við sjónarmið bænda og þeirra ann-
arra, sem vernda vilja náttúruverðmæti
Laxár og Mývatns Auk þeirra komu
fram margir aðrir einhliða talsmenn
virkjunarsjónarmiðanna en engum full-
trúa landeigenda- eða verndunar-
manna var gefinn kostur á andsvörum
Eftir þessu var efni þáttarins — þar
gekk maður undir mannshönd til að
úthrópa bændur og lýsa þeim orku-
skorti á Norðurlandi, ógnar fjárhags-
legum vanda og öðrum vandræðum,
sem af þeirra varnarstríði leiddi Allt
átti þetta að vera bændum í Þingeyjar-
sýslu að kenna og því að þeir komu í
veg fyrir að Laxárvirkjunarstjórn fengi
óáreitt að fullvirkja Laxá
Svo var á sumum þeim, sem fram
komu í þættinum að skilja, að Laxár-
samningurinn, sem gerður var á milli
rfkisstjórnarinnar, Laxárvirkjunarstjórn-
ar og Landeigendafélagsins árið 1973
um lausn deilunnar, væru stærstu mis-
tökin, sem gerð hefðu verið í raforku-
málum þjóðarinnar síðari ár Bændum
einum voru kennd þessi ósköp
Hverra voru mistökin?
Engin virkjunarmanna vék að því að
hugsanlegt væri að „mistökin” væru
virkjunarstjórnarinnar, ráðgjafa hennar
og þeirra yfirvalda í orkumálum sem
lögðu blessun sína á áformin um Gljúf-
urversvirkjun Sú virkjun var hönnuð
og undirbúin án þess að eiga nokkra
stoð í lögum, án þess að nokkurt
samráð væri haft við alla þá fjölmörgu
bændur f 6 hreppum sýslunnar, sem
hefðu fyrir hana orðið að líða skaða á
löndum og verðmætum og án þess að
nokkur tilraun væri gerð til að meta
tjón á eignum eða óbætanlegum nátt-
úruverðmætum
í áætluninni um Gljúfurversvirkjun
batt einn áfangi annan þannig að með
þeim fyrsta, sem hvað orkuframleiðslu
snerti, gat rúmast innan ramma lag-
anna, var lagður grundvöllur að þeim
síðari með vatnaflutningum og stíflu-
gerðum Þegar virkjunarstjórnin hafði í
orði dregið þau áform til þaka, reyndist
hún samt sem áður ófáanleg til að
breyta hönnuninni á vélum og jarð-
göngum Með því hefði þó mátt spara
mikla fjármuni og gera virkjunina af-
kastameiri Augljóst var að með þessu
vildi Laxárvirkjunarstjórn halda öllum
leiðum til fullvirkjunar eftir Gljúfurvers-
áætlun opnum
Einkennileg framkoma
formannsins
Enginn gekk lengra í þessum mál-
flutningi en formaður Laxárvirkjunar-
stjórnar Valur Arnþórsson Hann var
þó einn af þeim sem skrifaði undir
Laxársamninginn um lausn deilunnar.
Þrátt fyrir þetta lýsti hann þeirri ósk-
hyggju sinni að með nýjum tímum og
nýjum herrum kæmi sú tfð að tekið
yrði til þar sem fyrr var frá horfið með
virkjanir Laxár. Er formanni Laxvirkjun-
arstjórnar virkilega ekki Ijóst að með
Laxársamningunum var bundinn endi
á deiluna og fyrir fullt og allt komið I
veg fyrir áframhaldandi virkjanir í Laxá
án fulls samþykkis landeigenda? Auk
þessa hefur Alþingi nú sett lög um
verndun Laxár og Mývatnssvæðis Það
eitt ætti að tryggja það að ekki yrði
hugsað til frekari virkjana I Laxá, jafn-
vel þó bændur framtíðarinnar yrðu svo
blindir að leyfa slíkt, sem enginn
ástæða er til að ætla
Hitt er sennilegra að stjórnendur
orkumála muni í framtíðinni líta á þessi
mál með meira raunsæi og sanngirni
en núverandi formaður og fram-
kvæmdastjóri Laxárvirkjunarstjórnar
hafa sýnt
Hvað með Laxá III
Því var mjög haldið fram í þættinum
að orkuskort á Norðurlandi nú, svo og
dýrt rafmagn, megi rekja til þess að
ekki fékkst að reisa sfðari áfanga Laxár
III (En svo var virkjunin nefnd eftir að
hopað var frá vatnaflutningum og háu
stíflunni, þó að hönnun væri í engu
breytt eins og fyrr getur) Þetta verður
furðuleg fullyrðing, þegar á það er litið
að samkvæmt framkvæmdaáætlun
Laxárvirkjunar á sfnum tíma átti þessi
áfangi ekki að koma f gagnið fyrr en
1977, svo að slíkt hefði engu breytt
um ástandið fram að þessu. Með
þessu hefðu þó fengist f mesta lagi
1 0— 1 2 M W aukning á raforku fyrir
svæðið, og dettur nokkrum f hug að
það hefði verið lausn til frambúðar fyrir
Norðurland? Hefði átt að fórna Laxá
fyrir slíkt smáræði?
Er það kannski Gljúfurversvirkjun f
heild, með 57 m hárri stíflu og vatna-
flutningum, sem sökkt hefði Laxárdal
og unnið stórfelld spjöll á Mývatns-
sveit, sem þessir menn eru að óska
eftir þegar þeir eru að tala um „mestu
mistökin í raforkumálum' ?
Enn um mistökin
Áður en virkjunarframkvæmdirnar
við Laxá hófust var Ijóst að bændur
myndu aldrei fallast á fyrirhugaða virkj-
unartilhögun Þeir höfðu réttinn sín
megin, og síðar sýndu líffræðilegar
rannsóknir á Laxá og Mývatni að allar
frekari virkjanir voru tilræði við nátt-
úruverðmæti svæðisins. Þrátt fyrir
þetta voru framkvæmdir hafnar — án
samninga — og því lýst yfir af Laxár-
virkjunarstjórn að þær væru landeig-
endum óviðkomandi!!
Sannleikurinn ö'r sá að mestu mis-
tökin við sfðustu virkjun Laxár eru þau
að nokkurn tíma skyldi í hana ráðist
Auðvitað eru þau mistok fyrst og
fremst á ábyrgð Laxárvirkjunar
stjómar.
Það var snemma Ijóst að ólöglega
var að þessum virkjunarframkvæmd-
um staðið; engar rannsóknir lágu til
grundvallar á því hver áhrif þetta hefði
á ána og vatnasvæðið, hagkvæmnisút-
reikningar voru út f hött, þar sem ekki
var tekið tillit til þess mikla tjóns, sem
af virkjuninni hefði leitt Lögbannið
sem við bændur fengum sett á virkjun-
ina staðfesti rétt okkar og það að rangt
var að málum staðið að hálfu virkjunar-
aðilans. Hver ábyrgur aðili hefði hætt
við framkvæmdir á því stigi — þegar
áður talin sannindi lágu fyrir, en það
gerði Laxárvirkjunarstjórn ekki Þá var
nægur tími til að leita annarra lausna,
og hægt hefði verið að koma í veg fyrir
orkuskort
Bent var á margar aðrar leiðir, svo
sem flutningslínu yfir Sprengisand,
aukna jarðgufuvirkjun f Bjarnarflagi,
eða aðrar vatnsvirkjanir. Engin þessara
leiða, sem við margbentum á var þá
talin fær þó að síðar hafi Laxárvirkjun-
arstjórn bent á að auka hefði mátt afl
jarðgufuvirkjunarinnar með litlum fyrir-
vara og litlum kostnaði Allt létu þeir
sem vind um eyru þjóta og keýrðu
virkjunina áfram f trausti þess að þegar
búið væri að eyða f hana svo ærnu fé
— yrðu bændur kúgaðir til hlýðni.
Það er þessi þrjóska Laxárvirkjunar
stjómar og ráðgjafa hennar, sem
skapað hefur vandræðin — þeirra er
ábyrgðin en ekki okkar.
Knútur Ottersted lét þau orð falla í
þættinum að baráttu okkar hafi ráðið
fégirndin ein og að náttúruverndar-
sjónarmiðin hafi verið yfirvarp Hið
sanna er að hvort tveggja var að við
vildum vernda öll verðmæti jarða okk-
arog héraðs og ekki síður þau, sem
Framhald á bls. 22