Morgunblaðið - 15.10.1976, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1976
Fráleitt hefði
verið að bíða
árslita hafrétt-
arráðstefhtumar
— segir Eyjólfur Konráð Jónsson alþm. í samtali
við Morgunblaðið um baráttuna fyrir 200 mílunum
ÞEGAR ávarp 50-menninganna svonefndu um útfærslu fisk-
veiðilögsögu íslands í 200 mílur var birt sumarið 1973, tók
Morgunblaðið strax upp mjög harða baráttu fyrir þeirri stefnu.
Síðar um haustið samþykkti þingflokkur Sjálfstæðisflokksins
að taka 200 mílna útfærslu upp á sína arma. Eyjólfur Konráð
Jónsson alþingismaður var einn af ritstjórum Morgunblaðsins
á þessum tíma og ritaði hann mest um 200 mílurnar í blaðið.
Eyjólfur Konráð hefur síðar komið mjög við sögu landhelgis-
málsins sem einn af fulltrúum íslands á hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna.
Morgunblaðið hefur átt viðtal við Eyjólf Konráð Jónsson um
aðdragandann að útfærslu í 200 mílur, síðasta fund hafréttar-
ráðstefnunnar í New York og viðhorfin í landhelgismálum okkar
íslendinga nú. Fer viðtal þetta hér á eftir.
AÐDRAGANDI ÚTFÆRSLU
— Hver var aðdragandi útfærslunnar i 200
sjómílur?
— Allir vita um ávarp 50-menninganna, sem
hvöttu mjög til þess, að íslendingar stefndu
þráðbeint að 200 mílum, sagði Eyjólfur Konráð
Jónsson. Auðvitað höfðu heyrzt um það raddir
áður, að við værum ekki nógu djarfir í landhelgis-
málum okkar, þar sem við létum okkur nægja 50
mílurnar, meðan margar þjóðir aðrar helguðu sér
200 mílur, en ávarpið varð til þess, að krafan um
200 mílur fékk vaxandi fylgi og beitti Morgun-
blaðið sér af talsverðri hörku fyrir því, að íslend-
ingar tækju sér 200 mílna fiskveiðilandhelgi.
Það hefði mátt ætla, að stjórnmálaleiðtogar
sneru bökum saman um að hrinda þessu mikla
máli fram, en því miður gætti lengi vel verulegrar
andstöðu áhrifamanna og minnist ég þess sérstak-
lega, að Benedikt Gröndal, núverandi formaður
Alþýðuflokksins, gat þess í útvarpsþætti, að við
gætum ekki tekið okkur 200 mílur, þar sem
mörkin mundu þá lenda uppi á Grænlandsjökli,
eins og hann komst að orði. Hitt er skylt að taka
fram, að hann skoðaði hug sinn og sýndi þá
drenglund á Alþingi í nóvember 1975 að viðhafa
eftirfarandi ummæli:
„Hæstvirtur iðnaðarráðherra (Gunnar Thorodd-
sen, innskot Mbl.) notaði kafla í ræðu sinni áðan
til að hæla Sjálfstfl. fyrir að hann hefði haft
frumkvæði um núv. baráttu til útfærslu í 200
mílur, og ég skal ekki andmæla því á nokkurn
hátt. Þeir tóku mikinn fjörkipp í þessum málum og
hafa barist mjög duglega og drengilega fyrir 200
mílum."
Hér er skylt að geta þess, að í ágúst 1 973 ritaði
Þórarinn Þórarinsson, ritstjóri Tímans, grein þar
sem hann víkur að því, að hyggilegt geti verið, að
við færum fiskveiðitakmörkin út í 200 mílur
einhliða.
Hins vegar var andstaða kommúnista mjög
hatrömm og flestir þekkja víst ummæli Lúðvíks
Jósepssonar, sem birtust í Ðjóðviljanum 1. sept.
1973, en þau eru á þennan veg: „Hitt er allt
annaS mál, hvort við íslendingar tökum okkur
200 mílna landhelgi einhvern tíma í framtíð-
inni, þegar slíkt er heimilt samkvæmt breyttum
alþjóðalögum eða að aflokinni hafréttarráð-
stefnu SÞ."
— Er það ekki rétt munaö, að I sjónvarps-
þætti í lok ágústmánaðar 1973, þar sem þátt-
takendur voru m.a. þáverandi forsætisráðherra,
Ólafur Jóhannesson, hafi verið gerð harkaleg
árás á þig, vegna baráttu Morgunblaðsins fyrir
200 mflum?
— Jú, ég man eftir þvi og hafði sannarlega
gaman af þeim árásum öllum.
(Þjóðviljinn birti hinn 30. ágúst 1973 forystu-
grein um þennan sjónvarpsþátt og er hún birt í
heild hér á síðunni til þess að sýna viðhorf
kommúnista til 200 mílna útfærslunnar á þeim
tíma.)
— Hvað gerist svo eftir að ávarp 50-
menninganna var komiðfram og Morgunblaðið
hafði tekið upp baráttu fyrir þvf?
— Auðvitað hlaut svö að fara, segir Eyjólfur
Konráð Jónsson, að andstæðingar þess, að við
tækjum okkur einhliða 200 mílur, sæju, að væn-
iegast væri fyrir þá að láta af andstöðu sinni, en
vegna hennar dróst þó framkvæmd mála úr
Eyjólfur Konráð Jónsson alþingismaður.
hömlum þannig, að 200 mílur urðu að veruleika
alltof seint. Sjálfstæðisflokkurinn tók 200 mílna
útfærslu upp á stefnuskrá sína haustið 1973, en
því miður varð ekki af framkvæmdum innan þeirra
tímamarka, sem þá voru sett, því að í málefna-
samningi núverandi stjórnarflokka, var fresturinn
lengdur um eitt ár og ákveðið að færa út fyrir
árslok 1 975. Það var svo gert hinn 1 5. okt. á sl.
ári.
VIÐHORFIN Á
HAFRÉTTARRÁÐSTEFNU
Hver er staðan á 200 mflna málinu nú á
hafréttarráðstefnunni?
— Á því leikur enginn vafi í mínum huga, að
200 mllna auðlindalögsaga er þegar orSbn að
alþjóðalögum, enda Ijóst, að þau geta myndast
með öðrum hætti en með alþjóðasamþykkt. Þegar
þjóðir heims hver af annarri hafa tekið sér 200
mílur eru þær orðnar að alþjóðalögum. Auðvitað
munar þar mest um ákvörðun stórveldanna eins
og til dæmis Bandaríkjanna. Raunar benti
Morgunblaðið í baráttu sinni fyrir 200 mílunum á
leiðara, sem birtist í bandaríska stórblaðinu New
York Times, þar sem sú skoðun kom fram að strax
með ákvörðun Trumans Bandaríkjaforseta 1945
um að helga Bandaríkjunum hafsbotninn undan
ströndum þessa stórveldis, hefði sú stefna verið
mörkuð, sem ekki yrði stöðvuð, aðauðæfi hafsins
yfir landgrunninu, hlytu að falla til strandríkis. Ég
var aldrei hrifinn af 50 mílunum og taldi rangt að
hverfa með þeim hætti frá landgrunnskenning-
unni, sem við lögleiddum þegar á árinu 1948.
Miklu fremur hefðum við strax átt að færa einhliða
út í 200 mílur, þótt það að sjálfsögðu hefði kostað
einhverja samninga við útlendar veiðiþjóðir —
eða þá að við hefðum gefið út einhliða heimildir
þeim til handa til takmarkaðra fiskveiða, sem ég
hefði talið hyggilegt.
Annars var það mikilvægast fyrir okkur, að