Morgunblaðið - 06.03.1977, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MARZ 1977
23
Heima er
vist skást
eftir kjam-
orkuárás
0 Ef kjarnorkuárás yrði gerð á
Bretland yrðu flestir þeir, sem
slösuðust og veiktust að bfða
læknishjálpar dögum ef ekki vik-
um saman. Það væri nefnilega
ekki hægt að „fórna hjúkrunar-
fólki með því að senda það á
vettvang þar, sem geislavirkni
væri mikil“. Og þá loksins, er
hjúkrunarfólk kæmist á vettvang,
yrðu þeir sjúklingar einir lagðir
inn í sjúkrahús sem líklegir þættu
til þess að lifa f viku, að minnsta
kosti og veruleg batavon væri um.
Hinir yrðu að bíða þar til um
hægðist — eða deyja drottni
sfnum heima. Þannig er útlitið í
bréfi, sem heilbrigðisráðuneytið
brezka gaf út um daginn. í því
bréfi kveður við nokkurn annan
tón en áður. Til skamms tíma var
talið að geislaúrfelli yrði tiltölu-
lega staðbundið og mundi yfir-
völdum gefast tími, meðan væri
að draga til styrjaldar, að flytja
fólk af mestu hættusvæðunum.
Nú er talið að styttri tfmi muni
gefast til varna fyrir fram og ekki
verði hægt að forða fólki f jafn-
stórum stfl og ætlað var.
Það er m.a.s. talið æskilegra, að
menn haldi sig heima, ef kemur
til kjarnorkuárásar. Eftir árásina
verður mikið geislaúrfelli og
verður Iffshættulegt að fara út
undir bert loft f tvo sólarhringa
EF TILKÆMI...
að minnsta kosti. Auk þess
„kunna aðstæður að verða þannig
af völdum geislunar, að skipu-
legri björgun verði ekki við
komið fyrstu dagana og jafnvel
fyrstu vikurnar eftir árás“. En
væntanlega verður nokkuð dregið
úr geislun eftir tvo sólarhringa; á
þeim tíma gæti hún minnkað úr
1000 röntgenum (mælieining
geislunar) á klukkustund f 10.
Þegar hún væri komin niður í
fjögur röntgen á klukkustund
(r/klst) mættu menn vera úti f
einn tíma á degi hverjum. Þó gæti
liðið á nokkuð löngu þar til þeim
væri óhætt úti. í bréfi heilbrigðis-
ráðuneytisins segir, að hálfur
mánuður gæti liðið þar til geislun
næmi einu r/klst — og gæti hún
þó enn reynzt banvæn þangað til,
komin væri niður f hálft r/klst.
í bréfinu er þess ,,vænzt“, að
aðdragandi kjarnorkuárásar yrði
svo langur, að tfmi gæfist til að
rýma sjúkrahús, þ.e. senda heim
sjúklinga, sem það þyldu, svo að
hægt yrði að taka við fleiri
geislunarsjúkum en ella. Er lagt
til að 70% sængurkvenna og
sjúkra barnayrðu send heim,
60% „skyndisjúklinga", helft
þeirra sem þjást af vel viðráðan-
legum smitsjúkdómum og brjóst-
meinum, 15% geðsjúklinga og
allir afturbatasjúklingar.
L: ndinu verður skipt upp f níu
heimavarnasvæði og þeim i
smærri skika þar sem yfirvöld á
hv*rjum stað munu stjórna að-
gerðum. Öllu meira er víst ekki
hægt að gera fyrir fram. Verður
svo bara að vona hið bezta. En
heldur eru horfurnar iskyggileg-
ar, að ekki sé meira sagt.
— HUGH HEBERT.
HERNAÐUR
Skotmörkin
úti í geimnum
0 Á árunum 1967—1971 gerðu
Sovétmenn 16 tilraunir með
gervihnetti, sem leita ðttu uppi
aðra hnetti og granda þeim og
sjálfum sér um leið með spreng-
ingu. Eftir 1971 voru þessir
sprengihnettir ekki reyndir f
nokkur ár og ekki fyrr en f
febrúar f fyrra. En upp frð þvf
hafa Sovétmenn gert einar sex
tilraunir. Síðasta tilraunin fór
fram í desember sfðast iiðnum. t
henni voru reyndar tveir hnettir,
ennar skotmark en hinn sprengi-
hnöttur, Cosmos 860 og Cosmos
866. Margar þessar tiiraunir fóru
þannig fram, að sprengihnettirn-
ir leituðu skotmörkin einungis
uppi og fóru svo nærri þeim að
þeir hefðu getað sprengt þau. Þó
mun hafa verið sprengt f raun og
veru f einni tiiraun.
Þegar Sovétmenn hófu þessar
tilraunir á nýjan leik eftir nokk-
urt hlé greip um sig nokkur ugg-
ur f Bandarfkjunum. Eru Banda-
rfkjamenn nú farnir að vinna að
öflugum vörnum við sprengi-
hnöttunum svo, að þeir verði ekki
alveg vanbúnir, ef kemur til
strfðs f himingeimnum. Er f ráði
að smfða nýja hnetti, sem gera
viðvart, ef eitthvað nálgast þá,
gera viðvart öðru sinni, ef ráðist
er á þá og skjóta jafnvel á óvina-
hnetti, sem hætta sér fullnærri.
Enn fremur ætia Bandarfkja-
menn að reyna að gera njósna-,
fjarskipta- og leiðsöguhnetti sfna
svo úr garði. að þeir komi vörnum
við, ef þeim er hætta búin. Loks
mun eiga að koma upp varahnött-
um, sem hægt er að skjóta á loft
með litlum fyrirvara, ef þörf
krefur.
Bandarfkjamenn reiða sig mjög
á gervihnetti f landvörnum sfn-
um. Fjarskiptahnettir halda sam-
LEYNIVOPN? — Ófeigur gæti
rétt eins verið nafnið á nýjasta
geimfari Bandarfkjamanna, sem
hér er verið að flytja af fram-
leiðslustað. Þa heitir raunar
Enterprise, en er búið þeim eigin-
leikum, að það á að geta skilað sér
aftur óskaddað til jarðar í stað
þess að tortfmast úti í geimnurn.
Ætli það gæti þá ekki líka reynst
sovézkum hnöttum skeinuhætt —
ef svo bæri undir?
bandi með öllum herstöðvum,
skipum og flugvélum Bandarfkj-
anna en aðrir leiðsöguhnettir eru
á lofti til ieiðbeiningar skipum
flotans og kafbátum. Fjárskipta-
hnöttunum er einna hættast allra
hnattanna. Þeir eru á lofti f Ifnu
um jörðina og afstaða þeirra til
jarðar breytist ekki. Þeir væru
sprengihnetti auðveld bráð.
Skjóta mætti sprengihnettinum
upp á móts við þá (þeir eru allir
jafnlangt frá jörðu) og hann
gengi sfðan á röðina og skyti þá
niður með laserbyssu. Með þessu
móti yrði fjarskiptakerfi Banda-
rfkjahers eyðilagt á einni viku.
Hefur Bandarfkjamönnum komið
f hug að breyta kerfinu þannig, að
fjárskiptastöðvar hnattanna yrðu
ekki opnar nema þegar þess væri
bein þörf. Gætu sprengihnettir þá
ekki leitað þá uppi eftir útvarps-
geislum.
Leiðsögu- og njósnahnöttum er
ekki jafnhætt og fjárskiptahnött-
unum. Eru þeir á hringbraut
langtum nær Jörðu og fara geysi-
hratt umhverfis hana. En vegna
þess hve nærri þeir eru jörðu, er
erfitt að haf uppi á þeim af hring-
braut sprengihnatta langt frá
jörðu.
Væntanlegar geimvarnir
Bandarfkjanna eru náttúrlega
leyndarmái enn að mestu leyti.
En þó virðist Ijóst, að reynt verði
f fyrsta lagi að búa hnetti við-
vörunarkerfum, svo og hentugri
eldflaugum til þess, að þeir geti
vikizt undan óvinahnöttum.
— THOMAS O’TOOLE.
HEEVDLISH)NM)UR
-ÍSLENSKULL-
Sýning írá
Haandarbejdets Eremme
Kaupmannahöfn
Norræna Húsinu
26.febr.-B.mars 77
SÝNINGARSALIR (kjallara) OPNIR
DAGLEGA kl. 14 00-1900