Morgunblaðið - 06.03.1977, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MARZ 1977
25
— Hér er búið að
vera algjört sólbaðs-
veður, sagði Páll
Kristinssson, á Hvera-
völlum, þegar Morgun-
blaðið talaði við hann í
gær með milligöngu
Gufunessradíós, og við
ræddum einnig við
Ingigerði Ólafsdóttur,
sem hefur vetursetu í
Sandbúðum.
— Héðan er allt fínt að frétta,
sagði Páll, það er búið að vera alveg
Ijómandi veður að undanförnu og
eru sólskinsstundir í febrúar fleiri
hér en í Reykjavík, við höfðum sól-
ina \ 105,3 stundir samtals. Hins
vegar hefur verið lítilsháttar úrkoma
nú í marz.
— Jörðin er alhvít en snjórinn er
samt fremur lítill og hefur ekki | Þessi mynd sýnir Eyvindartótt og f baksýn er veðurathugunarhúsið
mælst svona lítill síðan 1966. Það (Ljósm. Páll Jónsson)
Sólbaðsueður á Hveravöllum
— Gestkvœmt í Sandbúðum
er þvi varla hægt að segja að maður
hafi vitað af vetrinum.
Páll Kristinsson og kona hans,
Auður Brynja Sigurðardóttir, hafa
dvalið : Hveravöllmum siðan 1975
i ágústmánuði og sagði hann að
fremur hefði verið litið um gesta-
komur
— Það kom hingað einn bíl um
áramótin — snjórinn var nú ekki
meiri en það og mannaferðir hafa
verið fremur litlar sennilega vegna
þess hve sleðafæri hefur verið lélegt
fyrir snjósleðana Þó komu hér 5
Svartdælingar, voru það bændur
sem litu hér upp á hálendið eins og
þeir gera stundum og voru meðfram
að huga að fé. Snjóbill Guðmundar
Jónassonar, Gusi, kom hér fyrir
nokkru, hann var í leiðangri fyrir
Orkustofnun og fór líka I Sandbúðir.
— Nú lífið hér er fremur fábreytt
við unum okkur við bókalestur og
liður vel i öræfakyrrðinni. Fuglalif
hefur verið með liflegra móti að
undanförnu og rjúpan, sem litið hef-
ur sézt af er nú farin að venja komur
sínar hingað Það er sem sagt allt
fínt að frétta af fólki og dýrum, sagði
Páll Kristinsson að lokum
í Sandbúðum búa þau hjónin
Ingigerður Ólafsdóttir og Haraldur
Ágústsson ásamt tikinni Pálinu.
Ingigerður tók mjög i sama streng
og Páll á Hveravöllum, allt er fint af
þeim að frétta og veður gott.
— Hér er sól og logn og veðrið
hefur verið afskaplega gott upp á
siðkastið, nokkuð snjóaði i gær og
fyrradag svo landið er nú fallega
hvitt yfir að lita. Hér er samt mun
minni snjór en vanalega og þó að
fenni fyrir nokkra glugga og maður
geti ekki notað venjulegar útgöngu-
dyr þá kippir maður sér ekki upp við
það, en snjórinn er samt minni.
— Við höfum dvalið hér síðan 1
ágúst s.l. og það er rétt búið að
semja uppsagnarbréfið, þvl störfin í
bænum kalla á okkur. En hér hefur
okkur liðið mjög vel allan þennan
tíma.
— Gestakomur eru miklar, og ég
var einmitt rétt i þessu að telja
saman i gestabókinni að siðan um
áramót hafa verið hér 33 gestir.
Núna eru hér 4 góðir frændur og
kunningjar úr Reykjavik, og það er
gott sleðafæri í nágrenninu allt til
Akureyrar. En frændurnir úr Reykja-
vik komu með snjósleðum frá Sig-
öldu, þangað gátu þeir ekið á bilum
sinum og reyndar örlítið lengra.
Sýningar á Enda-
tafli að
NÚ STANDA yfir æfingar í Þjóð
leikhúsinu á Endatafli eftir
Nóbelsskáldið Samuel Beckett. Er
ráðgert að frumsýna leikritið á
kjallarasviði hússins um miðjan
þennan mánuð.
Endatafl er eitt af þekktustu leikrit-
um Becketts og hafa fáir núlifandi
leikritahöfundar haft jafn mikil eða
afgerandi áhrif á nútima leikritun og
leiktúlkun og Samuel Beckett Enda-
tafl og leikritið „Beðið eftir Godot"
eru talin tvö fremstu verk Becketts
og hafa bæði náð þvi að verða eins
konar nútima klassik. Það siðar-
nefnda var sýnt hjá Leikfélagi
Reykjavikur árið 1960, en Endatafl
hefur ekki verið flutt hér á landi, svo
Þjóðleikhúsið vonar að þessi sýning
eigi eftir að vekja óskipta athygli
leikhúsáhugamanna
Leikstjóri Endatafls i Þjóðleikhús-
inu er Hrafn Gunnlaugsson skáld og
er þetta fyrsta leikstjórnarverkefni
hefjast
hans á vegum Þjóðleikhússins, en
hann hefur m.a. leikstýrt fyrir sjón-
varp og Leikfélag Reykjavikur.
Með aðalhlutverkin í Endatafli
fara þeir Helgi Skúlason og Gunnar
Eyjólfsson, en veigamikil hlutverk
eru einnig í höndum Guðbjargar
Þorbjarnardóttur og Árna Tryggva-
sonar.
Björn Björnsson gerir leikmynd,
en mikið er lagt upp úr gervum og
útfærslu persónanna í leiknum eins
og meðfylgjandi mynd af Guðbjörgu
Þorbjarnardóttur ber vitni um.
Þótt Endatafl sé talið eitt af höfuð-
verkum nútímaleikhússins og flokk-
ist undir þá stefnu, sem nefnd hefur
verið absúrdismi, er verkið í senn
mjög aðgengilegt og auðskilið, fullt
af gamni og alvöru.
Endatafl er þriðja verkefnið í hópi
nútímaleikrita sem Þjóðleikhúsið
hefur hafið sýningar á, en á undan
eru komin Nótt ástmeyjanna og
Meistarinn eftir Odd Björnsson.
50% reglan
dauð — sér-
sköttun eða
helmingaskipti?
Nú hafa ný skattalög verió lögð
fyrir alþingi og sýnist sitt hverj-
um eins og ávallt er, en flestir
virðast þeirrar skoðunar, að
margt í frumvarpinu hnigi í rétt-
an farveg, og er ekki sizt athyglis-
vert að sjá ummæli eins helzta
forystumanns stjórnarandstöð-
unnar, Magnúsar Torfa Ólafsson-
ar, um þau efni. Hann hefur eink-
um og sér i lagi lagzt mjög hastar-
lega gegn 50 prósent frádráttar-
reglunni, sem útivinnandi konur
hafa haft, og bent manna skelegg-
ast á það ranglæti, sem sú regla
getur haft í för með sér. Þessi
rangláta forréttindaregla er i
rauninni dauð og athyglisvert er,
að nær allar konur, sem hafa upp
á síðkastið tjáð sig um hana, eru
henni andvfgar af ánægjulegum
ástæðum, þ.e. vegna sanngirni og
siðferðilegrar afstöðu, sem hafn-
ar fordómum og einkahagsmun-
um fyrir jafnrétti i raun. Guðrún
Erlendsdóttir háskólakennari er
ein þessara kvenna, sem bezt hafa
túlkað málstað þeirra og af hvað
mestri þekkingu — og tók hún
þegar í upphafi af skarið um
óréttmæti 50 prósent reglunnar.
Málflutningur hennar, sanngirni
og skilningur krefjast þess að
menn leggi hlustir við gagnrýni
hennar og þeirra kvenna annarra,
sem hafa rætt um skattamálin af
íhygli, þekkingu og yfirsýn, svo
að ekki sé nú talað um fordóma-
lausa rökvísi. Tilfinningavaðall
eða málflutningur, sem byggjast
augsýnilega á dulbúnum eigin-
hagsmunum, eru einskis virði.
Á hitt er svo að lita, að ýmsar
konur hafa bent á, að helminga-
skiptareglan sé ekki einhlit til
úrlausnar því að vel mætti einnig
finna aðrar leiðir, eða þá að sér-
sköttun og helmingaskiptareglan
yrðu báðar leyfðar samkvæmt
nýjum skattalögum. Morgunblað-
inu kemur ekki i hug að fullyrða,
að helmingaskiptareglan hljóti að
vera betri en sérsköttun og vel
mætti vera að báðar þessar reglur
eigi að vera leyfðar samkvæmt
nýjum skattalögum. En sérskött-
unin hefur þó þá vankanta, að
erfitt yrði samkvæmt henni að
láta þá, sem vinna heimilisstörfin,
hvort sem þeir eru karlar eða
konur, njóta þess, vegna starfa
sinna, því að greiðsla fyrir heimil-
isstörf hefur ekki verið leyfð sam-
kv, skattalögum, eins og kunnugt
er. Sérsköttun er því mjög erfið í
framkvæmd að þessu leyti og ef
hún yrði leyfð, væri nauðsynlegt
að finna leið til þess, að þeir, sem
að heimilisstörfum vinna, fengju
sömu umbun fyrir störf sin eins
og aðrar stéttir. Um leið og menn
krefjast sérsköttunar verða þeir
að finna réttláta leið til þess, að
hún nái tilgangi sfnum.
Það er nú komið i ljós, að 50%
frádráttarreglan á sér formælend-
ur fáa, enda hefur hún haft í för
með sér ranglæti, sem lýðræðis-
þjóðfélagi okkar er ekki samboð-
ið. En allt er þetta i skoðun og er
þess að vænta, að málið verði leitt
farsællega til lykta, þannig að all-
ir geti sæmilega við unað og þeir,
sem mest hefur verið traðkað á,
nái nú fram rétti sinum. Og við
skulum einnig minnast þess, að
það er ekki allt fengið með því að
gefa hlutunum nöfn, hvort sem
það er helmingaskiptaregla eða
sérsköttun hjóna o.s.frv. Ólafur
G. Einarsson alþm. benti fyrir
skömmu á það i þingræðu, að sér-
sköttun, sem leyfði að persónufrá-
dráttur, sem ónýttist, yrði maka
til góða, væri í raun og veru engin
sérsköttun, heldur samsköttun
eins og verið hefur. Orðhengils-
háttur getur aldrei orðið aðal-
atriði heldur það réttlæti, sem
reynt er að finna með umræðum,
sem nú fara fram um skattamálin.
Þeir, sem ekki hafa „prinsip",
eiga að viðurkenna það hrein-
skilnislega, eins og rauðsokkar
gerðu hiklaust f greinargerð sinni
um skattamál, þegar þeir kröfðust
sérsköttunar, en jafnframt, að
persónufrádráttur ónýttist ekkj
en yrði maka til góða — og fleiri
hafa látið svipaðar skoðanir í ljós,
eins og kunnugt er. En það vekur
þó ekki trúnaðartraust að krefjast
eins í nafni „prinsipa“en hafna
öðru — og bera það samt á borð
sem eins konar fullkomið réttlæti.
Lyftum „þakinu”
Margt fleira mætti um skatta-
málin segja og m.a. benda á, að
auðvitað er fráleitt að telja konu,
sem hefur 1150 þúsund krónur í
árslaun, svo að dæmi sé tekið,
hátekjukonu, heldur verður að
hækka ,,þakið“ og helzt ætti að
hafa þá viðmiðun að fimmtán
hundruð þúsund króna tekjur á
mann — eða þrjár milljónir á
venjulegt heimili — yrðu skatt-
frjálsar tekjur. Um afnám tekju-
skatta hefur margt og mikið verið
ritað, en þar eru ekki aliir á eitt
sáttir. Vafalaust verður þróunin
þó sú, aó þeim vaxi fiskur um
hrygg, sem vilja afnám tekju-
skatta og að ríkið heimti nauðsyn-
legar tekjur sfnar með beinum
sköttum, þvi að það mundi bezt
tryggja, að komið yrði i veg fyrir
þau alvarlegu skattsvik, sem allir
vita, að reynt er að hafa í framrni
hér á landi. En slíkt fyrirkomulag
gæti þó orðið hátekjumönnum
helzt til framdráttar.
Að mörgu öðru er einnig að
hyggja og verður ekki farið út i
það hér, en aðeins bent á, aó nauð-
synlegt er að skoða betur ýmis
atriði skattafrumvarpsins og að
sjálfsögðu er það réttlætiskrafa,
að konur, sem vinna utan heimil-
is, fái einnig að njóta sömu viður-
kenningar fyrir störf sin á heimil-
inu og þær, sem vinna heima.
Yfirleitt eru útivinnandi konur
húsmæður á sinum heimilum og
eiga svo sannarlega að njóta góðs
af þvi, enda er gengið nokkuð til
móts við þær i skattafrumvarp-
inu, þó að ýmsir telji, að betur
megi ef duga skuli. Þá er áreiðan-
lega ástæða til að skoða fleiri
atriði, sem snerta heimilin, t.a.m.,
hver áhrif það hefur að skerða
giftingarfrádrátt, breyta vaxta-
frádrætti og frádrætti vegna við-
haldskostnaðar á eigin húsnæði,
þeir sem til þekkja, halda því
fram, að þessar breytingar og aðr-
ar einfaldanir á skattalagafrum-
varpinu mundu ekki hafa i för
með sér aukna skattbyrði — en
um þetta verður aó taka af öll
tvímæli.
En hvernig sem menn lita á
þessi mál, hlýtur það að hafa vak-
ið mikla athygli, þegar Svava
Jakobsdóttir alþm. lýsti yfir því á
alþingi, samkvæmt fjölmiðla-
fregnum, að „þau verðmæti sem
verða til I störfum heimavinnandi
kvenna eru og einskis metin til
skatts, skattfrjáls. Hvorugt þetta
stuðlar að skattalegu jafnrétti.“
Hvað á þingmaðurinn eiginlega
vió? Ætlast hann til þess, að starf
heimavinnandi kvenna, sem
óheimilt er að greiða laun fyrir,
sé skattskylt með sérstökum
hætti, eða á hann kannski við að
skattleggja beri barnauppeldi á
heimilum, hannyrðir eða þá heim-
ilisstörfin sérstaklega, án þess að
unnt sé að greiða fyrir þau laun?
í þvf moldviðri, sem þyrlað hefur
verið upp í sambandi við þessi
mál virðast þessi ummæli þing-
mannsins þó vera óskiljanlegust
og raunar er ekki hægt aó skilja
þau öðruvísi en þau séu beinlfnis
krafa um, að enn sé vegið i þann
knérunn að refsa fólki fyrir það
að sinna mikilsverðum heimilis-
störfum. Það er áreiðanlega eins-
dæmi, að vakin sé athygli á því að
fólki skuli ekki vera gert að
greióa skatta af engum tekjum.
Það virðist jafnvel mega þakka
fyrir, meðan þess er ekki krafizt,
að ólaunuð störf þeirra, sem
heimilisverkin vinna, séu metin
til tekna og skattskyld eins og
eigin húsaleiga hingað til(!) en
skv. nýja skattafrumvarpinu á að
afnema skatta af eigin húsaleigu
og var kominn tími til.
r
Ur farsa
í harmleik
En svo við snúum okkur frá
farsanum og tökum til við alvöru
Iffsins, er ekki úr vegi að minna á
Framhald á bls. 26