Morgunblaðið - 24.03.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1977
Alltaf eitthvað
að gerast
Marinó Þorsteinsson og Eyvindur Erlendsson að taka á móti Kristinu
Olsoni frá Vasa-leikhúsinu i Finnlandi, en hún leikstýrir næsta
verkefni LA, gamanleik eftir Goldoni.
MARGAR ræður manna, þeirra
sem telja sig málsvara strjálbýlis,
byrja og enda á því, að I rauninni
sé vaxtarsproti íslenzks menning-
arlífs á suðvesturhorninu. Og
vissulega hafa þeir margt tii sins
máls. En f þessum barlómi ölium
saman gleymist oft, það sem vel
er gert. Það fellur I skuggann.
Eitt af þvl og ekki það ómerkasta
er tilraun Leikfélags Akureyrar
til þess að koma á fót þriðja at-
vinnuleikhúsinu. Á sfnum
skamma ferli, tæpum fjórum ár-
um, hefur það þegar tekið til
meðferar mörg athyglisverð leik-
husverk.
Að sjálfsögðu var langur að-
dragandi að atvinnuleikhúsi á
Akureyri. Mér kemur í hug upp-
setningin á Túskildingsóperunni,
sem var sett upp á Akureyri á
undan Þjóðleikhúsinu, Lýsistrata
sömuleiðis og Fjalla-Eyvindur,
sem var settur upp síðasta árið,
sem Leikfélag Akureyrar var ein-
göngu áhugamannaleikhús. Um
þessa þróun farast Jóni Kristins-
syni, formanni LA, svo orð:
„Ég taldi og tel, að aðstaða fél-
agsins hafi verið þannig að fyrir
nokkrum árum, þegar það réð
framkvæmdastjóra 1969—1970,
að í rauninni var ógerlegt að fá
áhugafólk til að halda uppi svo
mikilli starfsemi, þrem til fjórum
verkefnum á ári. Menn gátu ekki
sinnt þessu með fullu starfi, svo
að það varð að láta reyna á það,
hvort þetta væri gjörlegt. Siðan
eru liðin hartnær f jögur ár.
Fjárhagsleg afkoma félagsins
stendur því fyrir þrifum. Það er
ekki hægt að halda uppi atvinnu-
leikhúsi til lengdar með fimm
fastráðnum leikurum. Þeir þurfa
að vera a.m.k. helmingi fleiri. Það
gerist ekki nema með stórauknu
fjármagni. En menn verða að
gera sér ljóst, að það er ekki hægt
að snúa til baka.“
Kannski er þetta kjarni máls-
ins. Hvort sem Akureyringar og
Eyfirðingar eru sér þess meðvit-
andi eða ekki, þá munu þeir ekki
sætta sig við það héðan af, að
atvinnuleikhús á Akureyri verði
niður lagt. Menn geta talað um, að
þetta sé of dýrt, íslendingar hafi
ekki efni á að sólunda svo alanna-
fé í fánýti. En slíkt verður aldrei
nema glamur, viðlíka því, þegar
talið er eftir, að sinfóníuhljón-
sveit eða Þjóðleikhús skuli vera
til á íslandi. Vitaskuld eiga að
ekki að vera forréttindi að mega
njóta sannrar listsköpunar. Á sín-
um tíma var það háleitt markmið
að gefa öllum, án tillits til efna-
hags kost á því að njóta hinna
beztu leiksýninga og tónleika í
Reykjavík. Síðan hafa mörg vötn
runnið til sjávar og ný kynslóð
alizt upp í landinu. í dag er jafn-
sjálfsagt, að færa út kvíarnar,
örva sjálfstæða listsköpun í strjál-
býli, kosta miklu til þess, að Akur-
eyri verði nýr vaxtarsproti ís-
lenzkrar leikmenningar.
Með þessu er ekki verið að
draga úr gildi umferarleikhúsa.
Vitaskuld eru þau kærkominn
gestur í strjálbýlinu. Of lítið er
um, að Þjóðleikhúsið eða Leikfél-
ag Reykjavíkur fari í leikferðir.
Eftir á að hyggja er kannski
meira um vert, að þessi leikhús
leggi strjálbýlinu til leikstjóra
eða gestaleikara og er mér i því
sambandi kært að minnast Gísla
Halldórssonar I hlutverki Jóns
Primusar með Leikfélagi Akur-
eyrar og Gunnars Eyjólfssonar
sem Péturs Gauts hjá Leikfélagi
Húsavíkur. Og vert er að geta
þess, að Sveinn Einarsson þjóð-
leikhússtjóri setti Kristnihaldið á
svið. Framlag af þessu tagi skilur
mikið eftir sig, er að sá fræjum í
frjóva jörð í llkingamáli talað.
Sl. ár leikstýrði Gísli Halldórs-
son Glerdýrunum á Akureyri.
Þau voru sýnd á listahátíð og
vakti sýningin verðskuldaða at-
hygli og undrun sunnan heiða.
Um þessar mundir sýnir Leikfél-
ag Akureyrar Sölumaður deyr og
sjálf Herdís Þorvaldsdóttir leik-
stýrir verkinu. Þannig er áfram
stefnt upp á við. Sigmundur Örn
Arngrímsson var fyrsti fastráðni
leikhússtjórinn, í tíð Magnúsar
Jónssonar varð Leikfélag Akur-
eyrar að atvinnuleikhúsi, en Ey-
vindur Erlendsson tók við af hon-
um. Allir þessir menn lögðu sinn
skerf fram til akureyrskrar leik-
listar og man ég sérstaklga eftir
Fjalla-Eyvindi i uppsetningu
Magnúsar og Kringum jörðina á
40 dögum undir leikstjórn Ey-
vindar.
Ég tók Eyvind Erlendsson
Nauðsynlegt að Nor-
ræna félagið eignist
eigin félagsmiðstöð
Rætt við Hjálmar Olafeson formann Norræna félagsins
NORÐUR-
LANDARÁD
m
U
25ára
ið er að endurskoða þau og reyna
að bæta. Ég á sæti í vinabæja-
nefnd Norrænu félaganna og
kemur sú nefnd saman reglulega
annað slagið til að ræða þessi mál.
570 ÍSLENDINGAR
ÁLÝÐHÁSKÓLA
SÍÐUSTU 10 ÁRIN
— Héðan hefur farið stór hóp-
ur fólks á lýðháskóla á hinum
Norðurlöndunum. Telur þessi
hópur 570 manns siðastliðin 10 ár.
237 hafa farið til Danmerkur, 167
til Noregs, 150 til Svíþjóðar og 16
til Finnlands. Þá er Norræna
MIKIL gróska hefur verið I starfi
Norræna félagsins hér á landi
undanfarin ár og félagafjöldi far-
ið stöðugt vaxandi. Eru nú starf-
andi hér á landi 35 deildir Nor-
ræna félagsins og alls eru félagar
I þessum deildum hálft tólfta þús-
und. Er deildin hér þriðja stærsta
deildin á Norðurlöndunum og sú
langfjölmennasta ef tekið er mið
af fólksfjölda I löndunum. 1 til-
efni 25 ára afmælis Norðurlanda-
ráðs og degi Norðurlanda I gær
var rætt við Hjálmar Ólafsson,
formann Norræna félagsins hér á
landi, en Norðurlandaráð og Nor-
ræna félagið starfa saman að ýms-
um málum.
Hjálmar Ólafsson, konrektor
við Menntaskólann við Hamra-
hlíð, hefur verið formaður Nor-
ræna félagsins hér á landi síðan á
aðalfundi félagsins 1975. Hafði
hann áður verið í framkvæmda-
stjórn frá þvi að hún var sett á
laggirnar 1971. Er hún skipuð
þremur úr stjórninni og sér fram-
kvæmdastjórnin um daglegan
rekstur ásamt framkvæmdastjóra
félagsins, Jónasi Eysteinssyni.
Hjálmar Ólafsson var formaður
Norræna félagsins í Kópavogi frá
stofnun árið 1962 til 1968 og svo
aftur frá 1972 og síðan.
— Deildir Norræna félagsins
eru starfandi hér í flestum kaup-
stöðum, segir Hjálmar okkur. —
Stærsta deildin er í Reykjavík, en
síðan koma deildirnar í Kópavogi,
Hafnarfirði og á Akureyri. Alls
eru 35 deildir starfandi hér á
landi og hefur fjölgað um níu
síðustu 8 ár. Miðað við hin
Norðurlöndin eru langflestir i
Norræna félaginu hér á landi, alls
11.503 félagar. í Danmörku voru
um áramótin 1975 — 76 32 þús-
und manns í Norræna félaginu,
28 þúsund í Svíþjóð og við vorum
þriðju i röðinni, þá með 10.500
félaga. í Finnlandi voru þá 9 þús-
Hjálmar Olafsson
und félagar, 8 þúsund í Noregi,
300 í Færeyjum og 250 á Álands-
eyjum.
— Starf Norræna félagsins er
tvíþætt. Fyrst og fremst það sem
snýr að okkur sjálfum og mér
finnst að leggja beri höfuðáherzlu
á. i öðru lagi eru svo samskiptin
við hin Norðurlöndin, sem við
reynum að stunda eins og við
framast getum, Innanlands reyn-
um við að halda sem beztu sam-
bandi við hinar ýmsu deildir og
stofna nýjar. Það nýmæli var tek-
ið upp í fyrra að efna til for-
mannafunda með deildum félags-
ins i landsfjórðungunum. Jónas
Eysteinsson framkvæmdastjóri
félagsins og ég höfum þegar setið
tvo slíka fundi, á Norðurlandi og
Vesturlandi. Það er nauðsynlegt
að auka tengslin innan lands-
fjórðunganna, því deildirnar geta
unnið mikið saman á ýmsum svið-
um. Hugmyndin er að halda slíka
formannafundi á milli aðalfunda
félagsins og verður væntanlega
formannafundur nú í vor á
Austurlandi, en aðalfundur verð-
ur nú að hausti.
— Af starfsemi einstakra
deilda stendur mér næst að nefna
deildina í Kópavogi. Við höfum
verið reglulega með tvær kynn-
ingarsamkomur á ári, þar sem
vinabæi Kópavogs ber mjög á
góma svo og aðra starfsemi Nor-
ræna félagsins. Síðastliðið ár var
norræn menningarvika í Kópa-
vogi og m.a. í sambandi við hana
skipulögðum við ritgerðasam-
keppni meðal skólabarna um
vinabæi okkar. í þeirri keðju eru
átta bæir.
— Við teljum mikla nauðsyn
bera til að vinabæjarstarfið nái að
blómstra sem allra bezt. Þar eru
mestir möguleikar á kynnum
meðal almennings, hins venjulega
fólks. Slík samskipti standa þó og
falla með vilja bæjaryfirvalda á
hverjum stað og held ég að við
þurfum ekki að kvarta yfir áhuga-
leysi þeirra. Núna eru 16 af 35
deildum Norræna félagsins i líf-
rænu vinabæjasambandi, þ.e/a.s. í
sambandi sem ekki er aðeins orð-
in tóm.
— Vinabæjatengslin eru mjög í
deiglunni um þessar mundir, ver-
félagið með hópferðir til hinna
Norðurlandanna og fóru um 3
þúsund manns í slíkar ferðir í
fyrra, flestir til Kaupmannahafn-
ar.
— Eitt af höfuðverkefnum
Norrænu félaganna er að efna til
námskeiða og þannig höfum við
verið með blaðamannanámskeið
og námskeið fyrir islenzkukenn-
ara á hinum Norðurlöndunum.
Slíkt námskeið verður væntan-
lega haldið hér aftur í sumar og
þá einnig jarðfræðiferð fyrir
áhugafólk og ferð um sögustaði.
Það er mjög æskilegt að auka
Frð sfðasta aðalfundi Norræna félagsins.