Morgunblaðið - 24.03.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1977
um kringumstæðum sem skapast í
striði, þegar deila megi um hvort
dæma megi menn fyrir stríðs-
glæpi, þegar þeir geti sannanlega
sýnt fram á að þeir hafi verið að
framfylgja skipunum annarra.
Hann bendir og á að hefðu Þjóð-
verjar unnið stríðið hefðu ýmsir
þekktir herforingjar Banda-
manna setið í stólum þýzku sak-
borninganna í Nurnberg og sekt
og sakleysi sé því í meira lagi
afstætt hugtak.
Maser kemst einnig að þeirri
niðurstöðu, að það, sem hafi þó
veikt réttarhöldin umfram annað,
hafi verið návist Rússa sem
áheyrnarfulltrúa. Hann spyr
hvernig það megi vera, fyrst Þjóð-
verjar hafi verið dregnir fyrir
dóm sem stríðsglæpamenn, að
Rússar hafi ekki verið sóttir til
saka fyrir að skipta Póllandi með
Hitler árið 1939? Og hann bendir
á, að dómurinn hafi fallizt á þann
framburð Rússa að Þjóðverjar
hafi framið hin illræmdu fjölda-
morð í Katynskógi þar sem
fimmtán þúsund pólskir herfor-
ingjar voru bryjaðir í spað vorið
1940. Siðar hefur vitnisburður
komið fram i dagsljósið sem bend-
ir til annars og nú þykir löngu
sannað að þarna hafi Rússar
sjálfir verið að verki. Meira að
segja birtir Maser bréf frá
Franklin Roosevelt, Bandaríkja-
V
r
HUNDRUÐ bóka hafa verið
skrifuð um heimsstyrjöldina
síðari, lyktir hennar og réttar-
höldin í Niirnberg og höfundar
hafa fært fram rök með og á móti
réttmæti þessara réttarhalda.
Hins vegar hafa fáir Þjóðverjar
orðið til að skrifa um réttarhöldin
fyrr en nú að sagnfræðingurinn
Werner Maser sem er virtur
fræðimaður og merkur ævisagna-
ritari, hefur sent frá sér 720 blað-
síðna verk sem heitir: ,,Nurn-
berg: Trubunal der Sieger“.
Bókin er ítarleg könnun á bak-
sviði réttarhaldanna, framvindu
þeirra, réttmæti þeirra og
agnúum almennt. Meginniður-
staða Maser er, að réttarhöldin
hafi verið réttmæt, en aftur á
móti hafi meginmarkmið þeirra
misheppnazt, þ.e. að koma í veg
fyrir glæpi gegn mannkyninu
síðar meir.
Maser hefur i bókinni gert
grein fyrir Nurnbergréttar-
höldunum ekki aðeins frá sjónar-
hóli Bandamanna, heldur einnig
frá sjónarhóli hinna sigruðu og
ákærðu. Hann bendir á þá tvö-
feldni sem sé ríkjandi undir slík-
Nokkrir sak-
borningar
við Nurn-
bergréttar-
höldin
Hvað sagði
Zaraþústra?
Botninn datt úr einni málsgrein í
siðasta pistli og ekki seinna vænna að
koma honum á sinn stað Með botni er
málsgreininvsvona
Slík mannleg skilríki á stangli (að
bera á borð andlega fátækt, to clean
ones linen in the open, myndi enskur-
inn kalla það) kunna að vera fróðleg —
en gallinn er bara sá að það fer í vöxt
að einn éti upp eftir öðrum og úr
verður brátt faraldur, þjóðfélögin verða
löðrandi í klámi — og þá vandast
málið Við slika höfunda á það við sem
Zaraþústra sagði við höggorminn sem
hringaði sig um háls hans í skóginum
og reisti eitri fylltan haus sinn til að
góð spurning hjá Arna þegar hann
spurði varfærnislega hversvegna svona
efniviður hafði orðið fyrir valinu Höf-
undurinn, brautryðjandinn, varekki
alveg nógu sannfærandi þegar hann
svaraði því til að missjón hans að
þessu sinni væri að leita skýringa á því
hvers vegna venjulegt fólk, alls ekki
slæmt fólk, gæti á nokkrum sekúndum
framið morð Ef horft er til kvikmynda-
gerðar síðustu áratuga, að ekki sé talað
um bókmenntirnar, mætti ætla að
spurningunni hefði verið svarað nokk-
uð ýtarlega Á máli glæpasálfræðinnar
er svarið brjálsemi á verknaðaraugna-
bliki — oft framkölluð með hjálp
brenndra drykkja — ekki bjórs Og á
frönsku er til eitthvað sem heitir
meurtre passionnel, nálega jafnaf-
gengt og umferðarslys, enda blóðheitir
menn, Fransarar. Þaðeru íslendingar
ekki — nema með tilstyrk vökva sem
ÁTVR miðlar og er algengasti óbeinn
orsakavaldur manndrápa hér
ísland
þarfnast þjóna
Reynir hefur lagt gjörva hönd á
margt og sagði ansi skemmtilega frá
því þegar hann lék betlara með góðum
árangri fyrir vestan — í USA — nota
bene Nú er hann í gagnstæðu hlut-
verki — hins ríka — þess sem gefur
— og nú gefst mönnum kostur á að
ganga úr skugga um hvort hann er
nógu ríkur til að að gefa; kostar ekki
nema þúsund kall
Ekki er að vita nema sú blómlega tið
sé skammt undan að við þurfum ekki
aðflytja inn morð handa sjónvarpinu,
heldur verði þaðvinsæll heimilisiðnað-
ur í líkingu við lopapeysurnar
ísland þarfnast þjóna, aldrei fyrr sem
nú — og hlýði svo hver þvi kalli sem
lundin býður.
Svíar hafa keypt frumsýningarréttinn
— og okkur riður á ryktinu þar
Blóm sem deyr
Ég missi af morgunandakt biskups-
ins, en bætti mér það upp með því að
hlýða á kvöldandakt séra Arngríms
Jónasonar Það kom á óvart hve efnis-
tökin þar stungu í stúf við þau sem
maður á að venjast hjá vígðum mönn-
um. Ég var glaðvakandi allan tímann
Ekki veit ég hver hefur kvikmyndað
eilífðarsmáblómið sem tilbiður guð
sinn og deyr og hverju sunnudags-
kvöldi i lok andaktar — en hann hefur
kunnað verkið sitt, kvikmyndagerðar-
maðurinn sá
Alvíssmál
frá Toronto
Hinrík Bjarnason gekk svo rösklega
til verks I siðari umræðu grunnskóla-
Werner Maser
forseta, sem er dagsett 28. marz
1945, þar sem hann bannar birt-
ingu á nokkrum atriðum sem
vörðuðu aðild Sovétríkjanna.
Maser ver miklu rými i að fjalla
um það sem áður er að vikið,
hversu langt megi ganga i því að
dæma menn fyrir stríðsglæpi sem
hafi verið að framfylgja skipun-
um yfirmanna. Hann segir að
yfirmenn Bandarikjanna og
Breta hafi verið á þessari skoðun
áður en réttarhöldin hófust en
síðar virðast þeir hafa skipt um
skoðun á því hvar ábyrgðin lægi
að þessu leyti.
Fátt kemur fram i bók Masers
sem ekki var vitað áður. Hún
hefur sérstaklega vakið athygli
vegna þess að hana skrifar Þjóð-
verji og gerir það af þekkingu og
stillingu, án verulegrar viðleitni
til að hvítþvo Þjóðverja, heldur
vakir fyrst og fremst fyrir honum
að setja atburðina í sögulegt sam-
hengi og skýra forsendur þeirra.
Hann vitnar í einn yfirmann
Bandarikjanna við réttarhöldin:
„Öll réttarhöld frá upphafi vega
hafa verið umdeilanleg og í hverj-
um réttarhöldum eru sigurvegar-
arnir hinir saklausu."
Nú hafa um sextíu þúsund
eintök af bókinni selzt i Þýzka-
landi. Hins vegar hafa nýnazistar
ekki vandað honum kveðjurnar
og þykja sem hann fari ekki sér-
staklega gætnum og virðulegum
orðum um foringjann og helztu
forsprakka nazista.“
málsins að ekki þarf meira um það að
tala Öðru máli gildir um bjórinn — og
skal þó hóf á haft
Ragnar Tómason lögfræðingur náði
góðu tölti úr fáki sinum framanaf veg-
inum og deginum — en gamanið
kárnaði þegar kom að bjórnum og
heilsustassjóninni i Toronto Þá fór
hann að brokka Þeirá stasssjóninni
þar, niu hundruð talsins skildist mér,
fóru ofaní skúffur eftir staðtölum og
kváðu bjórinn auka á vínneyslu Þann-
ig var það í Toronto Þvi miður virðist
lögfræðingnum hafa láðst að spyrja
visindamennina um álit þeirra á sölu-
fyrirkomulagi áfengra drykkja sem
íslendingar innbyrða árlega er ekkert
vandamál, þaðer hverfandi litið.
Vandamálið er hitt, hvernig þess er
neytt, hvernig þeir freistast til að
skvetta því i sig vegna sölufyrirkomu-
lagsins. íslendingar mættu að ósekju
innbyrða þrefalt núverandi áfengis-
magn, ef það dreifðist skaplega á
daga. vikur og mánuði. Toronto er
Toronto og ísland er ísland Auk þess
fer alkahólneyzla vaxandi i heiminum'x
Hefði hún ekki aukist sjálfkrafa án
tilkomu bjórs á tilteknum svæðum?
Hver getur reiknað það Á Vesturströnd
Noregs — I afskekktum byggðarlög-
um, fjarri brennivinsbrunnum, þangað
flytur norska ÁTVR bjór eftir þörfum
höggva
Þú ert ekki nógu ríkur til að gefa,
sagði Zaraþústra
ísland þarfnast þjóna í kvikmynda-
gerð sem öðrum iðngreinum — og
ísland hefur eighast sina fyrstu leiknu
kvikmynd i fullri lengd Hana hefur
Reynir Oddsson gert Morðsaga heitir
hún — og um hana ræddi Árni John-
sen við höfundinn, atriðum úr mynd
inni var skotið inn í þáttinn til skýring-
ar. Tæknin virtist i besta lagi, ef undán
er skilin hljóðupptakan í fyrra atriðinu
Ekki heyrðist nema sosum fimmta
hvert orð sem fram gekk af munni
mannsins sem sat i skytningi við arin-
inn — en það gerði kannski ekki svo
mikíl tíl Kynlegur dynur svalg bróður-
partinn af orðunum og stundum heilar
setningar Með herkjum var þó hægt
að greina það sem stúlkan Þóra
Sigþórsdóttir sagði við téðan hann En
rikuleg uppbót var það hve vel heyrðist
i Steindóri Hjörleifssyni og Guðrúnu
Ásmundsdóttur Þar komst meðágæt-
um til skila að viðfang fyrstu leiknu
kvikmyndar okkar -— i fullrí lengd —
er ekki aðeins morð Meira sælgæti er
á boðstólum — og það var nokkuð