Morgunblaðið - 24.03.1977, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1977
- Getum setid eins lengi og
vid viljum — sagði James
Johnston í samtali við Mbl.
Framhald af bls. 1.
flokka var við völd í landinu. Skv.
þvi verður sett á stofn sérstök
ráðgjafanefnd Verkamanna-
flokksins og frjálslyndra sem
koma mun saman reglulega til að
ræða stjórnarfrumvörp áður en
þau verða lögð fyrir þingið og
hugsanlegar breytingartillögur
frjálslyndra. Þá gerðu frjálslynd-
ir einnig kröfu til að stjórnin féili
frá frekari þjóðnýtingaráformum
og áætlunum um aukna þátttöku
verkamanna í stjórn iðnfyrir-
tækja. Samkomulag þetta á að
gilda að minnsta kosti þá 6 mán-
uði, sem eftir eru af þessu þing-
tímabili. Mikil óánægja var meðal
þingmanna úr vinstri armi Verka-
mannaflokksins með samkomu-
Jagið, en þeir hlupu þó ekki und-
an merkjum og greiddu atkvæði
með semingi.
Callaghan samþykkti einnig að
taka til athugunar að láta kjósa
hlutfallskosningu i kosningunum
til Evrópuþingsins á næsta ári.
Frjálslyndir leggja mikla áherzlu
á að komið verði á hlutfallskosn-
ingum í Bretlandi, því að þeir
telja að slikt fyrirkomulag myndi
tryggja þeim fleiri sæti í neðri
málstofunni. Callaghan hafnaði
kröfu þeirra um hlutfallskosning-
ar heima fyrir. Þá féllst hann
einnig á að íhuga tillögur frjáls-
lyndra um aukið sjálfsforræði
sigruðu
TVEIR leikir fóru fram I gær-
kvöldi I tslandsmótinu I hand-
knattleik. FH-ingar sigruðu
Framara með 26:22 (13:11) og
Valur vann Hauka með 20:19
(13:9).
— Skák
Framhald af bls. 20
hæð til að verða vitni þess að sjá
allan gusuganginn renna út í sand-
inn 1 5 leikir og Hort býður jafntefli,
sem Spassky virðist taka fegins
hendi. Enginn veit hvað hefur komið
uppá Hefur Spassky gefist upp eftir
tapið á sunnudaginn? Hafa stjörn-
urnar bjargað Hort frá hugsanlegu
tapi? Þetta er svindl og svínarí Var
staða Horts kannski betri en áhorfð-
ist? Var peðsfórn Spasskys bara
vindhögg? Við þessum spurningum
fást engin svör en á hitt eru menn
eitt sáttir, að skákin hafi verið ótefld
og tapið á sunnudaginn hafi enn
setið í fyrrverandi heimsmeistar-
anum en tékkneski björninn ætli að
spara kraftana þangað til á
fimmtudaginn þegar hann hefur
hvítt
Jæja. við sem stöndum í stór-
ræðum, verðum að taka þessu
einsog hverju öðru hundsbiti og
segja að annað hvort hafi stjörnu-
spáin svikið eða að Hort hafi ekki
komist fram úr rúminu fyrr en undir
hádegi Hvorugt er nógu gott
— Evensen
Framhald af bls. 1.
eins og málum væri nú háttað en
vildi gjarnan að Evensen sækti
sig heim f Moskvu. NTB segir að
ætla megi að njósnamálið á
dögunum eigi hér sök á, en boð
Ishkovs til Evensens gefi til
kynna að Sovétmenn leggi
áherzlu á að reyna að komast að
samkomulagi. Síðasti fundur
Evensens og Ishkovs var í Moskvu
4.—9. janúar og átti næsti fundur
því að vera í Ösló. Nokkur
árangur varð á janúarfundinum
þótt langt sé enn í land um sam-
komulag.
— Rússar hefja
stjórnmála-
lega sókn
Framhald af bls. 1.
fánum. Að móttökuathöfninni
lokinni héldu forsetarnir rakleið-
is til hallar Nyerere þar sem þeir
ræddust við f tvær klukkustundir
Ekkert var sagt um viðræðurnar
en talið víst að þær hefðu snúizt
um ástandið í suðurhluta Afríku
og hugsanlega þróun mála þar.
Skotlands og Wales, en stjórnar-
frumvarp um þessi mál var fellt f
þinginu í sl. mánuði.
Ástæðan fyrir vantrausttillög-
unni og nauðsyn á bandalagi við
frjálslynda var að margir Verka-
mannaflokksþingmenn hafa lát-
izt, yfirgefið flokkinn eða tapað i
aukakosningum á undanförnum
árum og þar með þurrkað út
þriggja sæta meirihlutann, sem
Verkamannaflokkurinn fékk í
kosningum 1974. Verkamanna-
flokkurinn hefur nú 310 þingsæti
á móti 319 fyrir íhaldsmenn,
Frjálslynda og aðra minni flokka.
Mbl. ræddi stuttlega við James
Johnston, þingmann Verka-
mannaflokksins, í gærkvöldi og
spurði hann um ástandið.
Johnston sagði að þetta samkomu-
lag Callaghans væri frábært afrek
af hans hálfu, því að frjálslyndum
hefðu ekki verið lofað nokkru
sem hindraði eðlilega starfsemi
þingflokks Verkamannaflokksins.
Johnston sagði að þótt samkomu-
lagið gilti aðeins til haustsins
væri ekkert þvf til fyrirstöðu að
það yrði framlengt i 6—12 mán-
uði eða þar til Callaghan teldi
tímabært að halda nýjar kosning-
ar. Sagði Johnston að stjórnin
gæti nú haldið ótrauð áfram að
takast á við þann vanda í efna-
hags- og félagsmálum, sem við
væri að etja í Bretlandi.
Framhald af bls. 1.
Carter sagði að við rannsókn á
líkum 12 bandarískra flugmanna,
sem sendinefndin kom með heim,
hefði komið í Ijós að aðeins 11
hefðu verið Bandarfkjamenn, hið
tólfta hefði verið af Víetnama og
hefði það verið sent aftur til Viet-
nam. Carter lagði áherzlu á að hér
hefði verið um heiðarleg mannleg
mistök að ræða. Hann hrósaði
nefndinni fyrir frábærlega vel
unnin störf. Carter sagði að
bandarískir herlæknar teldu sig
vita af hverjum líkin væri, en
fjölskyldum yrði ekki tilkynnt um
það fyrr en endanlega hefði verið
gengið úr skugga um hvaða menn
væri um að ræða.
Carter sagði að Vietnamstjórn-
in hefði samþykkt að setja á stofn
nefnd til að grennslast fyrir um
örlög þeirra 2546 Bandarfkja-
manna, sem saknað væri í
Indókína. Hefði stjórnin engin
skilyrði sett og í alla staði sýnt
bandarfsku sendinefndinni mikla
vinsemd og gestrisni.
— Ný stjórn
í Indlandi
Framhald af bls. 1.
því að einhver togstreita sé um
forsætisráðherraembættið. Desai
er 81 árs að aldri, Ram 69 ára.
Báðir eru þeir stoltir og valda-
miklir stjórnmálamenn með nær
ævilanga reynslu í stjórnmálum.
Desai var aðstoðarforsætisráð-
herra og fjármálaráðherra í
stjórn Gandhf, er hún rak hann úr
embætti 1969. Ram, sem var eins
og áður segir landbúnaðarráð-
herra, hafði áður gegnt embætti
varnarmálaráðherra og öðrum
mikilvægum embættum í þágu
þjóðar sinnar.
Janataflokkurinn getur mynd-
að meirihlutastjórn án stuðnings
Lýðræðiskongressflokksins því að
hann getur reitt sig á stuðning
ýmissa minni flokka. Hins vegar
gerði samruni við flokk Rams
stjórnina miklu sterkari og
tryggði virðingu hennar á fyrstu
erfiðleikamánuðum stjórnartíma-
bilsins.
Janataflokkurinn hefur nú
byrjað mikla herferð til að fá
ráðamenn hinna ýmsu fylkja Ind-
lands til að boða til nýrra
kosninga til fylkisþinga.
Kongressflokkurinn hefur meiri-
hluta í flestum af 22 fylkjum
landsins og hin nýja rikisstjórn
gæti lent í erfiðleikum með að
koma frumvörpum gegnum efri
deild þingsins, sem Kongress-
flokkurinn ræður, því að
fylkisþingin kjósa fulltrúa til efri
deildarinnar.
Yeshwantrao Chavan,
fráfarandi utanríkisráðherra Ind-
lands, sem f dag var kjörinn leið-
togi Kongress flokksins, sagði á
fundi með fréttamönnum, að
Kongressflokkurinn myndi ein-
beita sér að ábyrgum störfum í
stjórnarandstöðu. Chavan, sem
var einn af virtustu ráðherrum
fráfarandi stjórnar, sagðist ekki f
nokkrum vafa um að Kongress-
flokkurinn héldi saman og starf-
aði sem ein heild á þingi enda
mikilvæg verkefni framundan í
því lýðræðisriki, sem Kongress-
flokkurinn hefði verið höfuð-
smiður að. Hann sagði að neyðar-
ástandið, sem Indíra Gandhf lýsti
yfir, hefði verið orsök ósigurs
Kongressflokksins og sagði að
flokkurinn hefði sætt dómi
þjóðarinnar og aflýst því er úrslit
lágu fyrir.
- Ráðherrafundur
Framhald af bls. 44
að einn þáttur mannréttinda væri
að allar þjóðir heims hefðu nóg að
bfta og brenna og aðgang að
menntun. Hvað áhrærði Belgrad-
ráðstefnuna voru utanrikisráð-
herrarnir sammála um að ákvæði
Helsinki-sáttmálans yrðu að skoð-
ast sem ein órjúfanleg heild, og
hlutverk Belgrad-ráðstefnunnar
yrði ekki að breyta þeim ákvæð-
um, heldur að taka ákvarðanir um
hvernig hægt væri að sjá til þess
að ákvæðin yrðu haldin f framtið-
inni.
Þá var í lokayfirlýsingu utan-
rfkisráðherranna minnzt á þróun
mála f Afríku sunnanverðri, og
ákveðin afstaða tekin með þeim,
sem þar vilja koma á meirihluta-
stjórn. Minnzt er á hafréttarráð-
stefnu Sameiðnuðu þjóðanna,
sem hefst að nýju f Ne-w-York
hinn 23. maí n.k., og vonir látnar i
ljós um að þar náist samstaða um
skiptingu auðlinda á hafsbotni á
alþjóðlegum hafsvæðum.
— Skólahljóm-
sveit Kópavogs
Framhald af bls. 29
Ánægjulegt
viðfangsefni
Að lokum báðum við Björn Guð-
jónsson að líta yfir farinn veg og
segja okkur hvað honum þætti
eftirminnilegast úr starfi hljóm-
sveitarinnar, en hann hefur verið
stjórnandi hennar allan tfmann.
„Það sem er mér ef til vill eftir-
minnilegast er hvað starfið hefur
alltaf gengið vel og snurðulaust.
Ég hef verið einkar heppinn með
samstarfsmenn, og bærinn hefur
alltaf staðið vel að hljómsveitinni.
Siðast en ekki sizt minnist ég
sennilega einna mest hins mikla
áhuga sem skólaæska bæjarins
sýnir hljómsveitinni. Áhugi henn-
ar lýsir sér einna bezt i því að þótt
hvert þurfi að sinna hljómsveit-
inni fjórum sinnum í viku, og hún
því snar þáttur í tómstundastarfi
þeirra, þá hefur aðsókn verið allt-
af svo mikil, að færri komast að
envilja.“
— ágás.
— Spassky
Framhald af bls. 44
Um Bobby Fischer hafði
hann það að segja, að honum
þætti það miður að Fischer
skyldi ekki tefla lengur.
Honum væri engan veginn illa
við Fischer og vildi gjarnan að
hann birtist á sfðustu einvígis-
skákunum við Hort.
—Einvígið i Reykjavík hafði
mjög mikil áhrif á Iff okkar
beggja, sagði Spassky.
—Fischer var ekki samur
maður að því loknu, kannski
ekki sjúkur, en hann breyttist
mikið. Sjálfur lenti ég i miklum
erfiðleikum í Sovétríkjunum og
var lengi að ná mér eftir ein-
vígið hér í Reykjavík. Ég vildi
gjarnan tefla að nýju við
Fischer, en á ekki von á að það
verði, sagði Spassky.
Þegar honum var sagt að
Bobby Fischer hefði undan-
farna daga reynt ftrekað að ná
sambandi við Sæmund vin sinn
Pálsson og hefði undir höndum
farmiða til tslands, sagði
Spassky: Það væri gaman ef
hann kæmi hingað, hann hefði
örugglega aðeins góð áhrif á
baráttuanda minn.
Vlastimil Hort fylgdist einnig
með sjónvarpsmyndinni í gær,
en var ekki margmáll að sýn-
ingunni lokinni. Þetta var ágæt
mynd, sagði Hort aðeins. Þegar
hann var spurður hvort honum
hefði ekki dottið f hug að beita
einhverjum bellibrögðum eins
og Fischer, til dæmis því að
koma alltaf of seint, sagði Hort
aðeins, að honum líkaði ekki
slíkt. Spassky sagði aðeins, að
það hefði verið athyglisvert að
Fischer hefði alltaf komið 7
mínútum of seint i skákirnar.
—Það er e.t.v. tengt trúar-
brögðum hans eða kannski hef-
ur hann verið hræddur við fólk-
ið, sagði Spassky.
• •
— Ogrun á
norðurvængnum
Framhald af bls. 21
nokkur vati á þvi að viðvörunartími
okkar hefur stytzt stórkostlega."
Danir tala um „Yom Kippur-
einkenni'' og minna á að Egyptar
hafi hálfsvæft ísraela með þvi að
færa heræfingar sinar nær þeim
smám saman og halda þær oft
Danskur hershöfðingi segir: „Við
verðum að gæta þess vandlega að
lita ekki á stöðugar endurtekningar
af hinu óvenjulega sem eðlilegan
hlut."
Vaxandi styrkleiki Sovétrfkjanna á
norðurslóðum hefur bein áhrif á
kjarnorkuvopnajafnvægið milli stór-
veldanna Sovétmenn senda nú æ
Grænlands. Willy Östreng. starfs-
maður Norðurheimskautsrann-
sóknarstofnunar Noregs, segir að
Rússar hafi nú i fyrsta sinn beinan
aðgang að heimshöfunum, þótt
undir ís sé, án þess að þurfa að fara
i gegnum alþjóðleg síglingasund
Frá þessum stað geta sovézkir kaf-
bátar látið eldflaugum rigna yfir
hvaða stað sem er í Bandaríkjunum
Þar að auki yrði erfitt fyrir NATO.
þrátt fyrir fullkominn búnað, að
finna kafbáta undir is, sem stöðugt
er á hreyfingu
Enn sem komið er hafa þessar
styrkleikasýningar Rússa vakið meiri
þrjózku en ótta meðal NATO-
þjóðanna tveggja á norðurslóðum
Samfara minnkandi trú á „détente"
er aukinn stuðningur við hærri fram-
lög til hernaðarmála Starfsmaður
danska utanrlkisráðuneytisins sagði
nýlega: „Fólk hefur séð Rússa og
vini þeirra brosandi á leiksviðinu á
sama tima og þeir keyra áfram á
hernaðarsviðinu hömlulaust. Fólk
þarf ekki annað en fara á hjólunum
slnum niður á strönd til að sjá þann
þátt " Afleiðingin af þessu er sú, að
NATO hefur aldrei átt jafn miklum
vinsældum að fagna meðal Dana og
Norðmanna og i dag í Ósló og
Kaupmannahöfn er litill vafi á því
meðal ráðamanna að ef ekki hefði
verið fyrir NATO hefðu Danir og
Norðmenn löngu verið hnepptir I
Finnlandiseringu um „skilyrðislaust
samstarf"
— Ferðaskrif-
stofur
Framhald af bls. 44
Forráðamenn ferðaskrifstofanna
hafa beitt fyrir sig persónulegum
samböndum við erlenda
viðskiptaaðila í því skyni að fá
gjaldfrest ytra enda munu þeir
tíeysta á að um skammtíma
ráðstöfun sé að ræða af hálfu
gjaldeyrisyfirvalda í þvi skyni að
knýja ferðaskrifstofurnar til að
fara að settum reglum í þessum
efnum.
— Hæstiréttur
Framhald af bls. 2
Gunnar M. Guðmundsson hrl.
tjáði Morgunblaðinu.
Krafa varnaraðilans var i
héraði sú, að málinu yrði vísað
frá, þar sem þessir 12 einstakl-
ingar mættu ekki höfða mál
saman, en þeirri kröfu var
hrundið í héraði. Slíkan úr-
skurð er ekki hægt að kæra —
aðeins ef málinu hefði verið
vísað frá — en á þetta atriði gat
reynt aftur í Hæstarétti, en
Ingi R. Helgason gagnáfrýjaði
því ekki, heldur vildi una
héraðsdóminum alfarið. Var
krafa hans því að hann yrði
staðfestur. Taldi hann að
héraðsdómari hefði fallizt á
sjónarmið sín, þótt sum um-
mæli hefðu verið dæmd ómerk,
enda lýsti Ingi því yfir, að hann
teldi það ekki óeðlilegt. Ekki
voru dæmdar miskabætur eða
kostnaður til þess a standa
straum af birtingu dómsins.
Hins vegar var dæmdur máls-
kostnaður.
Héraðsdómur ómerkti sum
ummælin en ekki öll. Því áfrýja
aðilarnir 12, enda telja þeir, að
dómurinn hafi gengið Úlfari
Þormóðssyni í vil, þar sem
dæmt sé eftir kröfum hanS í
einu og öllu. Aðalröksemd
héraðsdómsins fyrir því að
refsa ekki er sú, að I sltku máli
sem þessu eigi umræða að hafa
rýmri mörk, tjáningarfrelsið
eigi að vera rýmra heldur en
undir öðrum kringumstæðum
og telur dómurinn að ein-
staklingarnir 12 hafi átt að vita
það, þegar þeir stofnuðu til
undirskriftasöfnunarinnar á
sínum tíma — þeir myndu sæta
mikilli gagnrýni. Þeir svara því
til, að þeir hafi ekki skorazt
undan gagnrýni, þeir ætlist til
að hún sé málefnaleg. Unnt sé
að deila á viðhorf þeirra til
málsins og þeirra framtak í
sambandi við undirskritfa-
söfnunina án þess að væna þá
um alls konar misferli og dylgja
um það. Sagði Gunnar M.
Guðmundsson hrl., að ekki yrði
ráðið annað af héraðsdóminum,
en að það hefði verið nokkuð
sama hvað Ulfar Þormóðsson
hefði sagt um þessa menn —
ekki hefði verið refsað fyrir
neitt af því. Þessu vilja þeir
undir engum kringumstæðum
una. Er því raunverulega ekki
verið að höfða þetta mál til þess
að fá dæmdar háar sektir eða
háar bætur, slíkt hefur aldrei
tíðkazt hér, heldur eru
ástæðurnar grundvallarlegs
eðlis, að una því ekki að þetta
mál sé tekið lausari tökum en
önnur meiðyrðamál, sérstak-
lega, þegar um var að ræða svo
umfangsmikla áróðursherferð
og langvinna, sem raun ber
vitni. Skipta ummælin þúsund-
um.
Þegar dómur er genginn í
þessu máli mannanna 12 gegn
Úlfari Þormóðssyni, má gera
ráð fyrir að næsta meiðyrðamál
verði sett á skrá Hæstaréttar og
flutt. Verður málflutningur i
þvi máli þá væntanlega miklu
viðaminni, því að segja má að
að vissu leyti sé búið að flytja
öll málin með þessu. Er hvorki
ákveðið hvaða mál það verður
né hvenær. í héraði var mál
gegn Guðsteini Þengilssyni
lækni númer tvö og málið gegn
Degi Þorleifssyni númer þrjú.
Voru þessi þrjú mál þau, sem
Hrafn Bragason dæmdi. Þá
voru og svökölluð stúdentamál
— skrif stúdenta í Háskólan-
um, sem réðust að kennurum
sínum með ummælum í skóla-
blaði. Dæmdi Auður Þor-
bergsdóttir þau mál. Þá voru
tvö mál gagngert gegn Svavari
Gestssyni ritstjóra vegna ým-
issa ummæla í leiðurum Þjóð-
viljans og í ónafngreindum
greinum. Eru þau mál mjög
viðamikil og dæmdi Garðar
Gislason þau. Þá má geta þess
að máli gegn Árna Björnssyni
var ekki áfrýjað, en það dæmdi
Hrafn Bragason. Voru öll um-
mæli Árna ómerkt og Árna gert
að greiða málskostnað. Þá hef-
ur Steingrímur Gautur
Kristjánsson með höndum
nokkur mál. Hann dæmdi i máli
Einars Braga, rithöfundar, og
Helga Sæmundssonar, ritstjóra,
og hefur þeim báðum verið
áfrýjað. Þá er Steingrímur
Gautur einnig með mál án þess
að hafa dæmt í þeim, gegn
Sigurði A. Magnússyni, Ragn-
ari Arnalds og Hjalta
Kristgeirssyni. Hafa þau orðið
á eftir, þar sem Steingrímur
hefur verið í miklum önnum
sem alþjóð veit og er gert ráð
fyrir því að dómur falli ekki í
þeim fyrr en Hæstiréttur hefur
kveðið upp dóm sinn í þessu
máli og hann látinn verða
stefnumarkandi fyrir þau.
FH Og Valur -Viðræður
í París
oltar hina fullkomnu Deltakjarnorku-
kafbáta. sem eru 14000 lestir og
búnir SSN-8 kjarnaoddaeldflaugum,
í N-heimskautshafið við N-odda