Morgunblaðið - 01.04.1977, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. APRÍL 1977
13
Gildi áróðurs lftið
AÐ undanförnu hefur nokkuð
verið rætt um tóbaksneyzlu og
hvað helzt sé til ráða gegn auk-
inni tóbaksnotkun. Undirritaður
flutti erindi í ríkisútvarpið 9.
febrúar s.l. og setti þar fram til-
lögur um nýjar baráttuaðferðir til
að sporna við tóbaksnotkun. Áður
en vikið verður að þessum tillög-
um skal bent á grein í Vísi 10.
marz s.l. eftir Ólaf Ólafsson land-
lækni, þar sem hann segir frá því
á sama hátt og undirritaður í fyrr-
greindu erindi að þrátt fyrir
nær algjört auglýsingabann,
prentaðar upplýsingar um
skaðsemi tóbaks á sígarettu-
pökkum, margs konar og
öfluga upplýsingastarfsemi og
áróður á vegum einstaklinga
og félaga, námskeió til aö fá
fólk til að hætta reykingum, —
,,þá hefur þróunin gengið í
þveröfuga átt“,
segir landlæknir, — fleiri bætast
í hóp reykingamanna en áður. Og
enn segir landlæknir:
Gunnar Finnbogason
Gunnar Finnbogason skólastjóri:
_
I reykjavík
„Frá árinu 1969 hefur orðið
umtalsverð og jöfn aukning í
sölu vindla og vindlinga og
hefur sala þessara tveggja
tóbakstegunda aldrei verið
meiri en árið 1974. Ekki verð-
ur séð, að áletrun viðvörunar á
umbúðir vindlinga, takmörkun
tóbaksauglýsinga og starf
Samstarfsnefndar um
reykingavarnir og fjölmargra
annarra aðila, sem beita sér
gegn tóbaksreykingum, hafi
dregið úr tóbaksneyslu lands-
manna."
(Heilbrigðismál, rit nr. 2 —
1976)
Þessi orð verða ekki dregin í
efa. En menn skulu varast allt
ofstæki, heldur líta á málið af
stillingu.
Orrustu tapað
Reyklausir menn hafa tapað
fyrstu orrustunni. Þeir töldu sér
trú um að hægt væri að vinna
stríðið gegn tóbaksnotkun með
því að fræða, banna auglýsingar,
halda áróðri á loft og vitna til
tóbaks sem tæki sjúkdómshrað-
brautar. Ekki var þetta óskynsam-
leg ályktun — en aðförin mis-
tókst. Og hún heldur áfram að
gera það — því að ekki breytist
mannlegt eðli í einni svipan — ef
ný virki verða ekki reist.
Ég þykist vita — þótt mörgum
þyki erfitt að kyngja því — að
mikill hluti þeirra barna sem nú
berjast fyrir að afnema reykingar
muni ekki hlíta því kalli þegar frá
líður. Það er sárt að þurfa að
segja þetta, en nú gildir ekkert
annað en rökhyggja. Góður her-
foringi metur stöðuna og fylkir
liði á nýjan leik. Hann leitar eftir
tilhögun, sem geta bætt vígstöð-
una svo að sigur vinnist.
Nýjar tillögur
Mér sýnist mál þetta svo stór-
vaxið, að það varði alla þjóðina,
og þess vegna er það réttmæt
krafa að ríkisvaldið gangi fram
fyrir skjöldu og leggi málinu lið
svo um muni.
Og þá kem ég að þeim tillögum
sem ég gat um áðan.
— Ríkið sjái til að þetta verði
gert:
1. Við allar stöðuveitingar
hins opinbera skal umsækjandi
ætið spurður um tóbaksneyzlu og
að öðru jöfnu hlýtur sá, sem ekki
reykir, stöðuna.
2. Sá ríkisstarfsmaður sem
ekki reykir fær 7% hærra kaup
en aðrir ríkisstarfsmenn, sem
reykja, í sambærilegu starfi.
3. Engir menn, sem reykja, fá
námslán né styrki til náms.
4. Margs konar önnur lán til
einstaklinga, s.s. vegna húsabygg-
inga eða til annarra þarfa verða
ekki veitt þeim sem reykja.
5. Tryggingarfélögum með
sína margháttuðu starfsemi verði
gert að skyldu að hafa lægri ið-
gjöld hjá þvi fólki, sem ekki reyk-
ir, en hjá öðrum.
6. Hið opinbera hafi forystu
um að í öllum farartækjum, þar
sem fleiri en 10 manns geta dval-
ist samtimis, verði skilrúm á milli
reykingamanna og hinna, sem
ekki reykja. Þeir, sem reykja
greiði hærra fargjald.
7. Á biðstofum og sölum, þar
sem almenningur hefur aðgang
að, verði gert að skyldu að hafa
sérstakar vistarverur fyrir þá,
sem reykja.
8. Á opinberum skrifstofum
má starfsmaður ekki reykja á
skrifstofu sinni, heldur aðeins í
sérstaklega gerðu herbergi.
9. Á sjúkrahúsum og í skólum
verði öllum þeim, sem ekki
reykja, tryggt húsrými, sem verði
ómengað af reyk.
10. Heimilt er að hækka leigu
á húsnæði til þeirra, sem reykja.
11. Tvöfalda skal verð á tóbaki.
Áhrif tillagn-
anna
En tvö atriði verður að hafa í
huga þegar talað er um minnk-
andi hagnað af sölu tóbaks fyrir
ríkið:
a) Um leið sparar rikið mikið
fé í minna sjúkrarými, færri
læknum og færra starfsfólki,
minni lyf og annar margvíslegur
kostnaður hverfur.
b) Hefur rikið siðferðilegan
rétt til að byggja geysimikla
tekjuöflun sína á sölu skaðlegra
efna til þegna sinna — án þess að
vinna ötullega að heilbrigðum
lífsvenjum þeirra?
í sambandi við 2. lið er vert að
geta þess að almennt er talið
sannað, að reykingamenn hafi
minni starfsgetu en aðrir. Það
hefur fullyrt t.d. Oddur Ólafsson
læknir og alþingismaður. Þá má
einnig benda á að í nýútkomnu
fræðsluriti Krabbameinsfélagsins
segir:
„Konur sem reykja eru að
jafnaði miklu oftar fjarver-
andi úr vinnu en þær sem
reykja ekki. Við umfangsmikla
rannsókn á konum á aldrinum
17—44 ára kom það fram að
veikindadagar þeirra sem
reyktu voru 40% fleiri en
hinna sem reyktu ekki. Þar að
auki henti það oftar konur sem
reyktu að starfsþrek þeirra var
minna en eðlilegt var.“
Að sjálfsögðu er leyfilegt að
álykta að hið sama eigi sér stað
um karlmenn.
Gleymum því heldur ekki að oft
veldur aðgæzluleysi reykinga-
manns stórtjóni á húsum, hús-
munum og öðrum verðmætum og
þá um leið slysi eða dauða á fólki.
Að hugsa í skrefum
Á sumum þessara tillagna
minna er nokkurt nýja brum og
til þess er leikurinn einmitt gerð-
ur — en ég bið yður sem haldið að
hér sé um draumóra að ræða — að
lita aftur í tímann. Var það ekki í
sumra augum vitleysa einber að
tala um skyldusparnað, lífeyris-
sjóði — taka peninga af fólki, sem
unnið hafði hörðum höndum fyrir
þeim og geyma þá — að taka upp
ýmiss konar skyldutryggingar
o.s.frv?
Það var til fjöldi manna sem
mótmælti þessum tillögum á sin-
Framhald á bls. 19
Friðrik Sophusson, formaður S.U.S.
Móðursýki Þjóð-
viljaritstjórans
Skoðanir og hugmyndir
ungra sjálfstæðismanna um
samdrátt i rikisbúskapnum
hafa vakið verulega athygli og
valdið talsverðum biaðaskrif-
um að undanförnu. Leiðarahöf-
undar dagblaðanna hafa tals-
vert ritað um þessi mál, og
blaðið „Báknið burt“ hlaut frá-
bærar viðtökur þeirra manna,
sem telja einstaklinginn í þjóð-
félaginu þess virði, að honum
sé treystandi fyrir ráðum sln-
um ( stað þess að eiga allt sitt
undir ríkinu. Það blað, sem
lengst þagði yfir framtaki
uílgra sjálfstæðismanna var
Þjóðviljinn, en s.l. miðvikudag
rauf ritstjórinn þögnina I skit-
kastsdálki blaðsins „Klippt og
skorið".
Ritstjóranum rennur blóðið
til skyldunnar og tekur upp
hanzkann fyrir rfkisforsjár-
stefnu þjóðviljaarms Alþýðu-
bandalagsins. Að sjálfsögðu er
það heiður fyrir okkur sjálf-
stæðismenn, þegar Svavar
Gestsson tekur sér penna í
hönd og sendir okkur köpur-
yrði. Annars vegar bendir slfkt
til þess, að við séum á réttri
leið, og hins vegar kemur rit-
stjórinn upp um ótta sinn við,
að stefnu okkar verði framfylgt
f þessum efnum.
Það, sem ritstjórinn telur
áhrifamest til að sýna fram á
fánýti ungra sjálfstæðismanna,
er að kalla okkur unglinga, sem
vart sé mark á takandi. Það
tekur mig sárt, að þessi annars
ágæti skólabróðir minn skuli
svo illa haldinn og hrjáður f
handbendishlutverki sfnu, að
hann hafi gleymt aldri sfnum
eins og örvasa gamalmanni, —
eða ætlast hann kannski virki-
lega til þess, að skrif hans f
leiðurum Þjóðviljans verði
honum virt til vorkunnar eins
og hver önnur bernskubrek. Eg
hélt satt að segja, að andlegur
brjóstmylkingur og óskabarn
kommúnistaforystunnar teldi
sig eiga betra skilið af lesend-
um „blaðsins, sem vitnað er f“.
Fufl ástæð.a er til að benda
Framhald á bls. 19
fyrir
46þúsund
krónur
Hér er sannarlega tækifæri, sem ekki
býðst oft, — stuttar úrvalsferðir til
Mallorca fyrir ótrúlega gott verð
Við bjóðum ferðir á verði
frá 46.000.00 krónum
6 mai — 5 daga ferð
6. maí — 7 daga ferð
13. maí— 9 daga ferð
1 3 mai — 1 5 daga ferð
22 maí — 1 2 daga ferð
24 mai — 10 daga ferð
Þetta eru ferðir, sem allir geta
ráðið við. Stuttar ferðir
— lítið verð!
FERÐASKRIFSTOFAN
URVAL
Eimskipafélagshusinu simi 26900