Morgunblaðið - 06.04.1977, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. APRlL 1977
V erdbólgan er siðspill-
andi í þjóðlífi okkar
- sagði Jón H. Bergs í ræðu á aðalfundi Vinnuveitendasambandsins
Á aðalfundi Vinnuveitendasam-
baadsins 8. og 9. apríl á liðnu ári
var itarlega gerð grein fyrir
heildarkjarasamningum þeim,
sem gerðir voru 27. febrúar 1976
til 1. mai 1977 og eru því enn í
gildi.
Þegar litið er til baka verður að
telja, að þeir kjarasamningar hafi
verið hóflegir miðað við aðstæðar,
þótt e.t.v. megi segja að teflt hafi
verið á tæpasta vað. Það var eink-
um hörmulegt við þá samninga-
gerð, að ekki tókst að ijúka henni
fyrr en allsherjarverkfall hafði
staðið i 10 daga til mikils fram-
leiðslutjóns þjóðarbúsins á háver-
tið. Með því að heildarkjarasamn-
ingar voru þannig gerðir til lengri
tima en tekizt hefur nokkur
undanfarin ár, hefur verið frið-
samiegra á vinnumarkaði á liðnu
starfsári Vinnuveitendasam-
bandsins en áður, og starfsemi
samtakanna hefur mótast af
þessu, þótt starfslið stofnunarinn-
ar hafi orðið að verja miklum
tima í kjarasamninga vi stéttar-
félög utan samningssviðs Alþýðu-
sambandsins.
Hinn 1. febrúar s.l. tóku gildi
breytingar á starfsskiptingu og
skipulagi Vinnuveitendasam-
bandsins. Breytingar þessar voru
nauðsynlegar vegna sivaxandi
fjölda málefna og málaflokka,
sem við er að fást í stofnuninni.
Breytingar voru einkum fólgnar í
því, að Ólafur Jónsson, sem verið
hefur framkvæmdastjóri sam-
bandsins, tók við starfi forstjóra
og hefur hann áfram með hönd-
um yfirstjórn og samræmingu
verkefna skrifstofu Vinnuveit-
endasambandsins. Jafnframt
voru tveir af starfsmönnum
Vinnuveitendasambandsins ráðn-
ir framkvæmdastjórar. Barði
Friðriksson, skrifstofustjóri, er
nú framkvæmdastjóri samninga-
og vinnuréttarsviðs en undir það
heyrir m.a. samningagerð, lif-
eyrissjóða- og tryggingamál,
almenn stjórn skrifstofu og lög-
fræðileg álitamál. Baldur Guð-
laugsson, lögfræðingur, er nú
framkvæmdastjóri vinnumark-
aðs- og félagsmálasviðs, en undir
það heyrir m.a. undirbúningur
stefnumörkunar í vinnumarkaðs-
málum, svo sem efnahags-, at-
vinnu- og kjaramálum, starfsemi
„Selkórinn" á Seltjarnarnesi
heldur sina fyrstu opinberu tón-
leika 13. apríl n.k. i Félagsheimili
Seltjarnarness. Ennfremur eru
fyrirhugaðir tónleikar í Félags-
bíói í Keflavik föstudaginn 15.
apríl og i Gagnfræðaskólanum á
Akranesi laugardaginn 16. apríl.
Enda þótt þetta séu fyrstu opin-
beru tónleikar kórsins þá hefur
hann starfað af miklum krafti í
nokkur ár og komið fram við ýmis
tækifæri og einnig sungið i út-
varp. Nú fyrir jólin var t.d. æfð
sérstök jólasöngskrá sem flutt var
á aðventukvöidi i félagsheimilinu
á Nesinu og einnig í Neskirkju og
i Keflavikurkirkju. Þá hefur það
hagdeildar og tæknideildar sam-
bandsins og samskiptamál við
innlenda og erlenda aðila. Auk
fasts starfsliðs Vinnuveitenda-
sambandsins, sem nú er 12 manns
og engum ætti að þykja fjölmennt
miðað við verkefni og fjölda
starfsliðs launþegasamtakanna,
hafa margir félagsmenn tekið
virkan þátt I starfsemi Vinnuveit-
endasambandsins svo sem í 31
nefnd og ráðum, sem samtökin
eiga fulltrúa i, auk úthlutunar-
nefnda atvinnuleysisbóta og
stjórna allra lifeyrissjóða á samn-
ingasviði V.S.Í. og A.S.Í.
I Vinnuveitendasambandinu
eru nú sem beinir félagar eða í
héraðafélögum og sérgreinafélög-
um innan samtakanna 3.519
vinnuveitendur.
Auk margvíslegra starfa í þágu
félagsmannanna hefur á liðnu
starfsári mikið verið unnið að
kjaramálum fyrir Járnblendi-
félagið og Landsvirkjun, en gerð-
ir hafa verið samstarfssamningar
við þessa aðila. Margir nýir
félagsmenn hafa gengið í samtök-
in, einstök fyrirtæki og sérgreina-
félög vinnuveitenda. Gengið hef-
ur verið frá aðild Félags hús-
gagna- og innréttingaframleið-
enda, Meistarafélags húsgagna-
bólstrara og Landssambands
bakarameistara. Þar til í tið
vinstri stjórnarinnar voru flest
rikisfyrirtæki innan vébanda
Vinnuveitendasambandsins. Eftir
að vinstri stjórnin gafst upp, hef-
ur Vinnuveitendasambandið boð-
ið núverandi ríkisstjórn aðild
ríkisfyrirtækjanna á ný eða sam-
starfssamninga. Ljóst er, að for-
ráðamenn fyrirtækjanna vilja
taka aftur upp náið samstarf við
Vinnuveitendasambandið o'g er
niðurstaða langvarandi viðræðna
um þessi mál væntanleg fljótlega.
Sambandsstjórn Vinnuveit-
endasambands tslands hefur á
fundum iiðins starfsárs fjallað
um breytingar á skipulagi og
starfsskiptingu, innan Vinnuveit-
endasambandsins og helztu mál
stofnunarinnar, störf lífeyris-
sjóðanefndar og verðbólgunefnd-
ar, rætt ástand og horfur í efna-
hagsmálum, og átt þátt i undir-
búningi kjarasamninga þeirra, er
nú fara í hönd, kosið samninga-
nefnd, baknefnd hennar og lagt
verið fastur liður í kórstarfinu að
heimsækja elliheimili og sjúkra-
hús.
Upphafið að stofnun kórsins
var það að 7 konur úr kvenfélag-
inu Seltjörn æfðu nokkur lög og
sungu á jólafundi félagsins4. des.
1968. Brátt tók Magnús Ingimars-
son við stjórn og fjölgaði söng-
félögunum og nú eru þeir um 30
talsins. Svala Nilsen og Einar
Sturluson hafa annast raddþjálf-
un sl. 2 ár. 1 haust hlaut kórinn
svo nafnið Selkórinn. Kórinn hef-
ur hingað til starfað sem kvenna-
kór en í vetur hafa karlmenn
bætst I hópinn.
Framhald á bls. 25
drög að skipun viðræðunefnda
um sérkröfur.
Meginþunginn í félagslegu
starfi Vinnuveitendasambandsins
hefur þó eins og áðar hvílt á 16
manna framkvæmdastjórn sam-
bandsins.
Frá siðasta aðalfundi hafa verið
haldnir 31 framkvæmdastjórnar-
fundir. Hefir þar eins og ávallt
áður verið til umræðu og af-
greiðslu geysilegur fjöldi mála-
J6n H. Bergs.
flokka, sem snerta hagsmuni
vinnuveitenda. Má þar m.a. nefna
umsagnir um öll lagafrumvörp,
sem snerta atvinnureksturinn,
skipanir i nefndir, nefndarálit
o.fl. o.fl., sem héryrði allt of langt
upp að telja.
Vinnuveitendasamband Islands
hefur haft náið samstarfi við er-
lend vinnuveitendasamtök svo
sem vinnuveitendasamböndin i
Noregi, Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi, alþjóðasamtök vinnu-
veitenda IOE og innan Fríverzl-
unarsamtaka Evrópu, EFTA, en
formaður Vinnuveitendasam-
bandsins á sæti í ráðgjafanefnd
þeirrar stofnunar. Einkum hefur
verió gott og gagnlegt samstarf
við samtök vinnuveitenda á
Norðurlöndum, milli fram-
kvæmdasamningadeildar Vinnu-
veitendasambandsins heimsóttu á
s.l. starfsári norræn vinnuveit-
endasambönd til þess að safna
upplýsingum til undirbúnings
fullkomnari kjarasamninga um
hvetjandi launakerfi. Náið sam-
starf okkar við erlend vinnuveit-
endasamtök er mikils virði og gef-
ur okkur tækifæri til að fylgýast
með og notfæra okkur störf og
reynslu annarra þjóða á vthnu-
málasviðinu.
Ég vil nota þetta tækifæri til
þess að þakka forstjóra, fram-
kvæmdastjórum og öðru starfsliði
Vinnuveitendasambandsins vel
unnin störf.
Þjóðarframleiðsla Islendinga
stóð aó magni til í stað á s.l. ári,
verðmætið jókst um 3% m.a.
vegna þess að viðskiptakjör
þjóðarinnar þ.e. breytingar á
verðlagi útflutningsframleiðslu
og innflutningsverðlags, bötnuðu
á s.l. ári um 11.5 af hundraði.
Þrátt fyrir þetta var viðskipta-
jöfnuður gagnvart útlöndum
óhagstæður um 8.8 milljarða
króna og skuldasöfnun erlendis
fór vaxandi, og nema erlendar
skuldir nú um 100 milljörðum
króna eða til jafnaðar um 2
milljónum á hverja fjögurra
manna fjölskyldu í landinu. Hlýt-
ur mönnum að standa ógn af
slíkri skuldasöfnun, þegar fyrir-
sjáanlegt er, að nærri fimmta
hver króna, í erlendum gjaldeyri,
sem aflað er af útflutningsfram-
leiðslunni, fer í greiðslu afborg-
ana og vaxta erlendra lána. Slíkt
hlýtur að skerða efnahagslegt
sjálfstæði þjóðarinnar og verður
vart lengra haldið á þessarri
braut.
Mikið hefur undanfarið ár ver-
ið rætt um verðhækkanir. Meðal-
hækkun verðlags á mælikvarða
framfærsluvisitölu var 34 af
hundraði, en minna talað um þá
útgjaldaaukningu atvinnuveg-
anna, sem leiðir af 30% kaup-
hækkun á árinu vegna taxta-
hækkana hjá fjölmennustu launa-
stéttunum, verkamönnum,
iónaðarmönnum og verzlunar-
mönnum. Heildartekjur sjó-
manna munu hafa hækkað að
meðaltali um 45% og um 32% hjá
fiskvinnslufyrirtækjum. Þá út-
gjaldaaukningu i atvinnurekstri,
sem þegar hefur leitt af þessu,
verður að hafa i huga við kjara-
samninga þá, sem nú eru fram-
undan, og hlýtur hún að setja
kjarasamningum ákveðnar skorð-
ur.
Telja verður, að samstarf við
launþegasamtökin hafi verið gott
á liðnu starfsári, enda fara hags-
munir aðila vinnumarkaóarins og
félagsmanna þeirra oft saman,
þótt ágreiningur sé stundum um
einstök atriði eða framkvæmd
þeirra. Fastanefnd aðila vinnu-
markaðarins hafði á liðnu starfs-
ári m.a. eftirfarandi verkefni til
meðferðar: Samning um vakta-
vinnu, rammasamning um vinnu
við stórframkvæmdir, ramma-
samning um undirbúning og
framkvæmd kerfisbundins starfs-
mats, Rammasamning um gæða-
matskerfi, þar sem unnin er
ákvæðis- og bónusvinna, setning
reglna um gerð kjarasamninga og
framreikning dánar-, slysa- og
örorkubótafjárhæða, sbr. sam-
komulag um endurskoðun trygg-
ingarfjárhæða. Auk þeirra mála
er hér eru greind hefir nefndin
fjallað um ýmis fleiri mál. Má þar
nefna margs konar ágreiningsmál
út af samningum, endurskoðun
verðlagningar landbúnaðarvara,
tillögur að endurskoðun vinnulög-
gjafar, orlofsmál, innheimtu
félagsgjalda í verkalýðsfélögum
o.fl. ágreiningar um skipulag.
Sum þessara mála hafa verið
leyst en önnur eru enn til með-
ferðar.
Auk framangreindra mála-
flokka, sem fastanefnd aðila
vinnumarkaðarins hefur haft til
meðferðar, hafa aðilar haft sam-
starf í nefndum með fulltrúum
ríkisvaldsins m.a. um málefni líf-
eyrissjóðanna, orlofsmál, vinnu-
vernd, verðlagsmál og verðbólgu-
mál.
Lífeyrisþegar, sem eru eða hafa
verið félagar í lífeyrissjóðum á
samningssviði A.S.I. og V.S.I. búa
við óþolandi misrétti, þegar
samanburður er gerður við llf-
eyrisréttindi sjóðfélaga i lífeyris-
sjóðum ríkisins og stofnana þess.
Málefni lífeyrissjóðanna hafa þvi
enn verið til umræðu á þessu
starfsári.
í samræmi við það samkomulag
sem gert var í sambandi við síð-
ustu kjarasamninga, var gerður
samstarfssamningur, sem flestir
lifeyrissjóðir á samningssviði Al-
þýðusambandsins, Vinnuveit-
endasambandsins og Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna
eru aðilar að, og hefir verið starf-
að í samræmi við þann samning.
Auk þess hefir lífeyrissjóða-
nefnd starfað á árinu eins og
undanfarin ár og haft það verk-
efni að gera tillögur um fram-
tfðarlausn á lifeyriskerfinu i því
skyni að lífeyrissjóðir og al-
mannatryggingar geti tryggt öll-
um lífeyrisþegum lífeyri, er sé í
samræmi við ríkjandi kaupgjald á
hverjum tima.
Þessu starfi er ekki lokið og
ljóst að lausn liggur ekki fyrir við
kjarasamningana, sem nú standa
fyrir dyrum, og því er unnið að
því að framlengja bráðabirgða-
samkomulagið frá í fyrra með við-
eigandi breytingum.
Á vegum verðbólgunefndarinn-
ar svokölluðu hefur þegar verið
unnið allmikið starf. Mun nefnd-
in væntanlega senda frá sér
bráðabirgðaálitsgerð fljótlega.
Freistandi væri að ræða þau mál
nánar hér á aðalfundinum en ég
skal ekki lengja þetta mál mitt,
þar eð annar verðbólgunefndar-
maður, Jónas Haralz, Lands-
bankastjóri, mun ræða þessi mál
sérstaklega síðar á þessum fundi.
Hinn 1. maí n.k. munu renna út
kjarasamningar Vinnuveitenda-
sambandsins við flest launþega-
félög á samningssviði Alþýðusam-
bands Islands. Samningaviðræður
um nýja kjarasamninga eru þegar
hafnar.
Á undanförnum árum hafa
jafnan og þó einkum, þegar kjara-
samningaviðræður hafa staðið yf-
ir orðð miklar umræður manna á
meðal um vinnubrögð við gerð
kjarasamninga. Vinnuveitenda-
sambandið hefur gert ítrekaðar
tilraunir til þess, að gerður yrói
heildarsamningur með annan
gildistima en kjarasamningar um
þessi samskipti milli aðila, en án
þess að niðurstaða hafi fengizt.
Þess vegna var það þjóðhollum
tslendingum fagnaðarefni að á
fyrri hluta s.l. árs var lokið við að
semja nýtt frumvarp til laga um
stéttarfélög og vinnudeilur. Þau
lög eru frá 1938 þó að á tæplega
40 ára timabili hafi orðið gífur-
lega miklar breytingar. Frumvarp
þetta var samið af hinum færustu
mönnum, óvilhöllum sérfræðing-
um, og eru m.a. i því ýmis ákvæði
um sáttastörf i vinnudeilum, og
gætu þau forðað þjóðinni frá
óbætanlegu tjóni af vinnudeilum,
ef þeim væri beitt. Það er þvi
hörmulegt, að rikisstjórnin skuli
enn ekki hafa lagt frumvarpið
fram. Vonandi verður það ekki til
óbætanlegs tjóns fyrir efnahag ís-
lenzku þjóðarinnar.
Eins og oft áður og greinilega
hefur komið fram í fjölmiðlum að
undanförnu, eru atvinnugreinar
íslendinga og einstök fyrirtæki
misjafnlega í stakk búin til þess
að veita launahækkanir.
Óhjákvæmilegt er að minna enn
á, að opinber verðlagning ýmissa
nauðsynja miðast við núgildandi
eða eldri Iaunataxta og i flestum
tilvikum við launataxta í fram-
leiðsluiðnaði. Miklar launa-
hækkanir nú hlytu því að leiða af
sér miklar verðlagshækkanir við
núverandi verðlagskerfi og verða
verðbólguhvati. Við komandi
kjarasamningagerð verður þvi að
fara með mikilli gát. Sanngjarnar
kjarabætur þarf að veita þeim,
sem lægst hafa laun, lifeyrisþeg-
um á sarmningssviði aðila vinnu-
markaðarins, og öðrum sem sakir
elli eða örorku búa við þröngan
kost. Kjarabætur til þessa fólks
mega ekki verða til þess, aó þeir
sem betur eru settir heimti hið
sama. Alger launajöfnuður er þó
ekki réttlætanlegur vegna mis-
munandi menntunar fólks,
ábyrgðar og vinnuframlags.
Þótt tsland sé harðbýlt land og
stundum sagt, að það sé á mörk-
um hins byggilega hluta heims,
eru lifskjör hér á landi jafnari en
i flestum öðrum löndum og með
þeim beztu, sem þekkjast. Þrátt
fyrir þetta setjum við okkur að
sjálfsögðu það mark að bæta lífs-
kjörin og einkum þeirra, sem lak-
* ast eru settir. Þessu verður þó
ekki náð við núverandi aðstæður
með stökkbreytingum eða koll-
steypum í efnahagsmálum, held-
ur með eðlilegri þróun og stöðug-
leika, og aukningu verðmætis
þjóóarframleiðslunnar, sem er
undirstaða efnahagsbata í þjóðlífi
okkar.
Sú verðbólga, sem við alltof
lengi höfum búið við er siðspill-
andi í þjóðlífi okkar, hún leiðir af
sér óréttlætanlega eignatilfærslu
frá þeim, sem sparsamir eru, til
þeirra, sem aðstöðu hafa til þess
að braska með fjármuni annarra.
Fyrir atvinnureksturinn er verð-
bólgan einnig hættuleg að því
leyti, að hún eyðileggur rekstrar-
féð, eigin fé fyrirtækjanna, gerir
þau háð lánsfé, og þegar það er
ekki fáanlegt stöðvast fyrirtækin
og atvinnuleysi er á næsta leiti.
Brýnasta verkefni okkar, ef vel-
megun á að haldast hér á landi, er
að vinna að því að draga úr verð-
bólgunni og skuldasöfnun eriend-
is. Að þessu geta islenzkir vinnu-
veitendur stuðlað með órofa sam-
stöðu um að gera skynsamlega
kjarasamninga til þess að forða
* þeirri ógæfu, að eyðilagt verði
það sem áunnizt hefur þjóð okkar
til heilla.
Fyrstu tónleikar
„Selkórsins”