Morgunblaðið - 06.04.1977, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. APRÍL 1977
25
Sigurlaug Bjarnadóttir:
Er tónmenntin hornreka í
menningarlífi þióðarinnar?
„Alþingi ályktar að skora á rfkisstjórnina, að hún
hlutist til um að hafin verði nú þegar af hálfu mennta-
málaráðuneytis skipulegur undirbúningur að tón-
menntafræðslu f formi námskeiða eða farkennslu f þeim
grunnskólum landsins, þar sem engin slfk fræðsla er
veitt nú, og verður ekki við komið með venjulegum
hætti. — Hugað verði sérstaklega að því, hvern veg
tengja megi starf tónlistarskóla, þar sem þeir eru fyrir
hendi, við tónmenntafræðslu grunnskólanna. — Stefnt
skal að þvf, að fræðsla sú, er tillagan gerir ráð fyrir, geti
hafizt þegar á naésta skólaári."
Þannig hljóðar tillaga til þings-
ályktunar, sem Sigurlaug Bjarna-
dóttir (S) flytur i neóri deild Al-
þingis ásamt Friðjóni Þórðarsyni
(S), Tómasi Árnasyni (F) og Sig-
hvati Björgvinssyni (A).
Her á eftir fara helztu efnis-
atriði úr framsögu Sigurlaugar og
greinargerð flutningsmanna til-
lögunnar.
—60 skólar veita
enga tónmenntafræðslu
„Tónmennt er ein af lögboðn-
um kennslugreinum í íslenska
grunnskólanum — ein kennslu-
stund vikulega. Mikill misbrestur
er á framkvæmd þessa hluta
almennrar fræðsluskyldu, og
hljóta yfirvöld í skólamálum að
leggja áherslu á, að úr verði bætt
hið fyrsta sem unnt er. Af 225
grunnskólum á landinu eru rúm-
Iega 60 skólar, sem ekki veita
neina tónmenntarfræðslu, og all-
margir til viðbótar, þar sem þess-
ari fræðslu er meira og minna
ábótavant. Langsamlega verst
settir að þessu leyti eru þeir
landshlutar, þar sem dreifbýli er
mest og erfiðast um samgöngur.
Þarf það ekki að koma á óvart. Af
29 skóium í fimm sýslum, Vestur-
Barðastrandarsýslu, Norður-
Isafjarðarsýslu, Austur-
Húnavatnssýslu, Norður-
Múlasýslu og Suður-Múlasýslu,
veita 8 skólar einhverja tón-
menntarfræðslu, hinir 21 alls
enga.
Hér kemur ýmislegt til. Fá-
menni i skólum dreifbýlisins
gerir það að verkum, að ekki eru
nándar nærri nóg verkefni i
hverjum skóla til að fullnægja
kennsluskyldu sérmenntaðs tón-
menntakennara. Þar að auki er
almennur skortur á slíkum kenn-
urum. Siðan tónmenntakennara-
deild Tónlistarskólans I Reykja-
vík tók til starfa árið 1959 hefur
hún útskrifað um 70 kennara, og
starfandi tónmenntakennarar við
grunnskóla á landinu munu nú
um 70 — 80 talsins, þar á meðal
allmargir eldri kennarar, sem
hlutu sina þjálfun við söngkenn-
aradeild gamla Kennaraskólans.
Það er þvi mikil þörf á að hlúa
sérstaklega að þessum þætti
kennaramenntunar í landinu, t.d.
með þeim hætti, að hún komi
nokkru leyti inn í hina aimennu
kennaramenntun i Kennara-
háskóla íslands, ekki sist með
þarfir hinna fámennu dreifbýlis-
skóla i huga. Reyndin er sú, að
Sigurlaug Bjarnadóttir. '
hinir sérmenntuðu kennarar leita
fyrst og fremst inn í tónlistarskól-
ana, þar sem kennslan er auðveld-
ari og meira í samræmi við sér-
menntun þeirra heldur en í
grunnskólanum.
Lögboðin skylda, sem nú er van-
rækt.
Fyrir tæpum tveimur árum
voru samþykkt á Alþingi lög um
fjárhagslegan stuðning við tón-
listarskóla. Þar er kveðið svo á, að
ríkið greiði launakostnað skóla-
stjóra og kennara til hálfs á móti
sveitarfélögum. Nemur framlag
ríkisins á fjárlögum 1977 155.4
millj. kr. til tónlistarfræðslu utan
grunnskólans, þ.e. til hinna ýmsu
tónlistarskóla í landinu. Má ætla,
að almennt njóti grunnskólinn
góðs af tilkomu tónlistarskólanna
með sérmenntaða starfskrafta,
sem þá nýtist jafnframt til
kennslu í skyldunámi grunnskól-
ans. í sumum tilvikum hefur þó
reyndin orðið sú, að hin lögboðna
tónmenntarfræðsla i almenna
skólanum hefir hreinlega lagst
niður með tilkomu sérstaks tón-
listarskóla á viðkomandi stað. Sú
öfugþróun er auðvitað óviðun-
andi. Nemendur i tónlistarskól-
unum greiða allhá skólagjöld, en
grunnskólakennslan að sjálfsögðu
ókeypis og ætti að geta létt nokk-
uð á tónlistarskólunum, þar sem
þeir eru til, með kennslu helstu
undirstöðuatriða. Því er í tillög-
unni bent sérstaklega á þetta
— Fyrstu
tónleikar
Framhald af bls. 14
Á tónleikunum sem framundan
eru mun kórinn koma fram bæði
sem kvennakór og blandaður kór.
Halldór Vilhelmsson mun syngja
einsöng með kórnum. Stjórnandi
er Siguróli Geirsson og er þetta
þriðja árið sem hann söngstýrir
kórnum. Raddþjálfun í vetur ann-
aðist Ragnheiður Guðmundsdótt-
ir. Söngskráin er fjölbreytt. Flutt
verða innlend og erlend þjóðlög
svo og negrasálmar. Undirleikari
verður Hilmar E. Guðjónsson en
auk hans munu 4 hljóðfæraleik-
arar koma fram.
Enda þótt Seltjarnarnes sé í
nábýli við Reykjavík hefur bær-
inn sitt eigið félagslif. Seltirning-
Undirstöðuhlutverk grunn-
skólans í tónmenntafræðslu
atriði — að tengja betur saman
starf grunnskóla og tónlistar-
skóla, enda I alla staði eðlilegt,
þar sem hinir síðarnefndu eru nú
samkv. nýjum Iögum styrktir
verulega af ríki og sveitarfélög-
um.
Með tilliti til þess, er að framan
segir, er það timabært að yfirvöld
fræðslumála geri hér skipulegar
ráðstafanir og sinni þannig lög-
boðinni skyldu, sem í dag er van-
rækt. Sýnist flutningsmönnum
vænlegasta og sennilega eina
færa leiðin vera sú að stofna til
tónmenntarfræðslu í formi nám-
skeiða og/eða farkennslu I þeim
grunnskólum landsins, þar sem
aðstæður eru þannig, að fræðslu-
skyldu í þessari námsgrein verður
ekki sinnt með venjulegum hætti.
Er þetta form raunar tíðkað nú
þegar sums staðar á landinu með
góðum árangri, t.d. í Árnessýslu
og Borgarfjarðarsýslu.
Auðvitað kemur hér til nokkur
kostnaður, en þó lfklega fyrst og
fremst skipulagning, og á það ber
að lita, að hver grunnskóli á lög-
boðinn rétt til þessa þáttar
skyldunámsins sem annarra og að
rikið sparar sér i rauninni — eins
og nú er — launagreiðslur til tón-
menntakennara i þeim 60 — 70
grunnskólum, sem enga slíka
fræðslu veita i dag. Er þvi eðli-
legt, að þeir fjármunir verði látn-
ir renna til að bæta upp með
einhverjum hætti það, sem þeir
nemendur fara á mis við, er alls
enga tónmenntarkennslu fá á
skyldunámsstiginu. Mætti jafnvel
hugsa sér, að ein til tvær vand-
aðar tónlistarkynningar yfir
veturinn, þó ekki væri um neina
frekari tónmenntarfræðslu að
ræða, gæti þarna komið til sem
nokkur uppbót.
Sjálfsagt munu margir almenn-
ir kennarar við þessa afskiptu
skóla hjálpa hér nokkuð upp á
sakirnar með almennri söngiðkan
nemenda, sem er vissulega mikils
virði. En hætt er við, að það geti
brugðist til beggja vona eftir
áhuga og hæfni kennaranna á
hverjum stað. Hér þarf þvi að
koma til skipuleg athugun
fræðsluyfirvalda á tiltækum
leiðum til að tryggja það, eftir því
sem framast er unnt, að fjöldi
nemenda í grunnskólum landsins
fari ekki algerlega á mis við þenn-
an fræðsluþátt vegna búsetu-
ástæðna. Þótt naumt sé skammtað
til tónmenntarfræðslunnar — ein
kennslustund á viku — felst þó í
henni viðurkenning á þvi, að
þekking og iðkun á tónlist skuli
ekki teljast til munaðar og sér-
réttinda fárra útvaldra, heldur
sem sjálfsagður hluti af menntun
og menningarlífi almennings.
Viö íslendingar höfum frá
fyrstu tið verið iðnir við lestur
bóka og lagt rækt við bókmenntir
okkar og bókmenntaarfleifð.
„Betra er berfættum gn bók-
lausum að vera.“ „Blindur er bók-
laus maður.“ Fleiri orðskviðir
íslenzkir bera þeirri staðreynd
vitni. Hið sama verður þvi miður
ekki sagt um tónmennt og al-
menna iðkun tónlistar. Þar er
margt af vanefnum gert, þótt
vissulega verði vart vaxandi
skilnings og áhuga, bæði meðal
almennings og af hálfu stjórn-
valda. íslenzka skólakerfið hefir
þar mikilvægu undirstöðuhlut-
verki að gegna. Það hlutverk
verður að rækja svo vel sem fram-
ast er kostur, eigi tónmennt og
tónlist ekki að vera hornreka i
menningarlifi þjóðarinnar."
ar eru ákaflega samheldnir og ef
til vill er stærð bæjarfélagsins
einmitt sú rétta til að skapa
sannan félagsanda meóal bæjar-
búa. A.m.k. virðist einhugur og
starfsvilji rikja meðal félaga Sel-
kórsins.
Selkórinn heldur á hverju vori
„Vorskemmtun" og má hún telj-
ast fastur liður i skemmtanalifi
bæjarins. Mjög er til skemmtunar
þessarar vandað. „Vorskemmtun-
in“ í ár verður laugardaginn 30.
apríl og bregða þá kórfélagar á
leik að vanda með söng og gaman-
málum. Að skemmtun lokinni
verður stiginn dans.
Þess má að lokum geta að hafin
er söfnun styrktarmeðlima. Þeir
sem vilja leggja „Selkórnum" lið
skulu þvi hafa samband við kór-
félaga.
Frumsýnir
hina heimsfrægu stórmynd:
Fékk 4 Oscarsverðlaun
28. marz sl.
Allir menn forsetans
REDFORD/HOFFMAN
Stórkostlega vel gerð og leikin, ný, bandarísk stórmynd í litum.
Samtök kvikmyndagagnrýnenda I Bandaríkjunum kusu þessa mynd:
„Beztu myndina 1976"
Islenzkur texti
Sýnd kl. 5 og 9
Hækkað verð.