Morgunblaðið - 29.09.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1977
„Eitt er víst að samtök
eins og Greenpeace hirða
hvorki um lög né reglu-
gerðir og því ættu íslend-
ingar að taka alvarlega
hótun samtakanna um að
koma í veg fyrir hvalveiðar
hér við land á næsta ári,
hótunin snertir Norðmenn
ekki eins mikið. Þessum
samtökum stjórnar fólk
sem ekkert veit og hugsar
ekkert um þótt það valdi
öðrum stórfelldu tjóni. Að-
aldriffjaðrir Greenpeace
eru flestir Bandaríkja-
menn, og þeir virðast ekki
hafa minnstu hugmynd
um að Bandaríkjamenn
eru verstu hvaladrápar
heimsins um þessar
mundir. Þær hvalategund-
ir sem nú eru í hættu, eru
aðeins þær sem Banda-
ríkjamenn ofveiða.“ Þetta
sagði doktor Aage Jons-
gaard frá Noregi, en hann
er einn kunnasti hvaiasér-
fræðingur heims. Jons-
gaard situr nú fund Al-
þjóðahafrannsóknaráðsins
í Reykjavík, en hann hefur
oft komið til íslands áður
og t.d. stundað rannsóknir
á hvölum frá Hvalfirði. Þá
eru þeir mikir kunningjar
hann og Jón Jónsson for-
stjóri Hafrannsóknastofn-
unarinnar, en þeir eru
gamlir bekkjarfélagar frá
háskólanum í Ósló.
Við hvalarann-
sóknir frá 1943
Jonsgaard hefur verið formað-
ur sæspendýranefndar Alþjóða-
hafrannsóknaráðsins í 3 ár, en nú
starfar hann að mestu við fyrir-
lestrarhald við háskólann í Ösló
og meðal lærisveina hans er ung-
ur íslendingur, sem ætlar aó
leggja hvalarannsóknir fyrir sig.
„Annars hóf ég rannsóknir á hvöl-
um á árinu 1943, og siðan hafa
hvalir verið mitt sérfag. Fyrst i
stað rannsakaði ég smáhvali við
strönd Norður-Noregs, en ekki
leið á löngu þar til ég fór t.d. til
Suðurskautsins, og ennfremur
hef ég verið i rannsóknarleið-
öngrum við Svalbarða og Græn-
land.“
„Ástand helztu hvalastofna á
Suðurskautssvæðinu er nú þann-
ig, að steypireyður og hnúfubak-
ur, sem eru mikilvægustu tegund-
irnar þar, hafa verið alfriðaðar
síðan 1964, sem var í síðasta lagi.
Þessar tegundir voru friðaðar
miklu fyrr i Norður-Atlantsafi,
hnúfubakurinn árið 1956 og
steypireyður árið 1960. Og Norð-
menn bönnuðu raunar veiðar á
þessum hvalategundum báðum
árið 1955,“ segir Jonsgaard.
I framhaldi af þessu var Jons-
gaard spurður hve stórir þessir
stofnar væru um þessar mundir.
10—12 þúsund steypi-
reyðar í Suðurhöfum
„Að því er vísindamenn hafa
komizt næst eru 10—12 þúsund
steypireyðar á Suðurskautssvæð-
inu um þessar mundir og í N-
Atlantshafi hefur þessum hval
fjölgað mikið á síðustu árum.
Hins vegar er talið að um 100
þúsund steypireyðar hafi verið í
heimshöfunum áður en hvaladráp
hófst í miklum mæli, stofninn á
„ Alþ j óðahvalv eiðiráðið kom í
veg fyrir að nokkrum hvala-
tegundum væri nær útrýmt”
Frá hvalveiðum
Rætt við
dr. Aage
Jonsgaard
einn kunn-
asta hvala-
sérfræðing
heims
því langt í land með að ná sinni
upprunalegu stærð. Ég tel alls
ekki heppilegt að friða þessa teg-
und þar til hún hefur náð sinni
upprunalegu stærð, og hef komizt
að þeirri niðurstöðu að óhætt
myndi að hefja veiðar þegar
stofninn væri kominn í 60 þúsund
dýr ög síðan að reyna halda þeirri
stofnstærð nokkrun veginn. Það
hefur komið í ljós á : llra siðustu
árum, að friðun steypireyðarinn-
ar hefur haft mikið að segja og nú
er mikið af ungum dýrum í heims-
höfunum, en ég held að það líði
a.m.k. 15—20 ár þar til að veiðar
geti hafizt á ný.
Það er erfiðara að fylgjast emð
viðgangi hnúfubaksins, en öllum
helztu sérfræðingum er ljóst að
þeirri tegund hefur fjölgað veru-
lega,“ segir Jonsgaard.
íslands-sléttbakurinn
í mikilli hættu
— Er þá stofnstærð annarra
hvalategunda í heimshöfunum
vióunandi?
„Að mestu leyti er það svo, en
þó eru til undantekningar. Ég vil
fyrst benda á, að fyrir tilstilli
Alþjóðahvalveiðiráðsins er hval-
veiði nú mjög takmörkuð um all-
an heim, og hefur ráðið að líkind-
um komið í veg fyrir að einstaka
tegundum hafi svo til verið út-
rýmt, þær hvalategundir, sem eru
í mestri hættu, er íslands-
sléttbakurinn eða Grænlands-
hvalurinn og nokkrar tegundir
höfrunga við Kyrrahafsströnd
Ameríku, en ekki steypireyður
eins og forystumenn Greenpeace
hafa haldið fram og gera enn og
fjölmiðlar síðan étið upp eftir
þeim.“
Alfriðaður
frá 1935
„Já, þetta er sorglegt," segir
Jonsgaard og bætir við: „íslands-
sléttbakurinn hefur verið alfrið-
aður síðan 1935, en samt eru drep-
in 30—40 dýr árlega.
Alþjóðahvalveiðiráðið ákvað á
sínum tíma, að þrátt fyrir algjört
veiðibann íslands-sléttbaksins,
skyldi bandariskum Alaska-
eskimóum heimilt að veiða hann
sér til viðurværis og það eru
þessir eskimóar, sem drepa þessi
30—40 dýr. Veiðiaðferð þeirra er
mjög frumstæð eða svipuð því
sem tíðkaðist almennt á fyrri
hluta siðustu aldar. Sléttbaks-
stofninn er hins vegar ekki stærri
en svo að hann héfur ekki þolað
þetta dráp. Ég hef þvi allt frá
árinu 1972 lagt fram tillögu á
fundum Alþjóðahvalveiðiráðsins
um að friða þennan stofn algjör-
lega, og var það loks samþykkt á
siðasta fundi ráósins í Canberra,.
þessi samþykkt er nú hjá banda-
rískum yfirvöldum til um-
fjöllunar, en að mínu mati eru í
mesta lagi 2000 islands-sléttbakar
í norðurhöfum um þessar mundir,
því rniður."
íslands-sléttbakurinn eða
Grænlandshvalurinn er næst
stærsta skepna jarðarinnar, næst
á eftir steypireyði, hann getur
orðið allt að 18 metrar að lengd og
er allur miklu digrari en steypi-
reyður, sem getur orðið 30 metrar
að lengd.
— En hvernig er hvalveiðum
almennt háttað í heiminum i dag?
Hvalstöðin f Hvalfirði. Dr. Jonsgaard segir að tilvera stöðvarinnar hafi komið að miklu gagni við
hvalarannsóknir í heiminum.
Greenpeace-samtökunum stjórnar fólk
sem ekkert veit og ekkert hugsar