Morgunblaðið - 13.12.1977, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1977
Ríkisf jölmiðlar og undanrenna:
Fréttir ríkisfjölmiðla um búvöruverð
gagnrýndar í báðum deildum Alþingis
Umræður urðu utan dagskrár í báðum deildum Al-
þingis í gær vegna meints hlutleysisbrots fréttamanna
hljóðvarps og sjðnvarps í fréttafrásögnum af sfðustu
verðbreytingu iandbúnaðarafurða, einkum undanrennu.
Ingi Tryggvason (F) kvaddi sér hljóðs utan dagskrár í
efri deild og beindi nokkrum fyrirspurnum til Vil-
hjálms Hjáimarssonar menntamálaráðherra, sem fer
með málefni rfkisfjölmiðla, en hann svaraði. Auk þess
tók Helgi F. Seljan (Abl) þátt í umræðunni. Stefán
Valgeirsson (F) kvaddi sér hljóðs utan dagskrár f neðri
deild en Eilert B. Schram (S), varaformaður útvarps-
ráðs, varð fyrir svörum. Hér á eftir verður lauslega gerð
grein fyrir efnisatriðum umræðna í efri deild þingsins.
Verðlagning
landbúnaðarafurða
Ingi Tryggvason (F) gerði í
upphafi máls síns grein fyrir
verðlagningu landbúnaðarafurða,
samkvæmt lögum um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins, sem
og störfum og starfsháttum svo-
kallaðrar sex manna nefndar.
Hann gerði og grein fyrir því að
fyrir verðhækkun á undanrennu
hefðu bændur fengið í sinn hlut
kr. 11,22 af kr. 38.98, sem neyt-
endur hefðu greitt fyrir þessa
vöru, komna i góðar umbúðir.
Annar hluti verðs væri vinnslu-
og dreifingarkostnaður. Það væri
út af fyrir sig ekki í frásögur
færandi þó landbúnaðarvörur
hækkuðu til samræmis við verð-
lagsþróun í landinu og laga-
ákvæði um kaup bænda, í viðmið-
un við lægst launuðu starfsstéttir
landsins. Upphaf fréttar í rfkisút-
varpinu um þetta efni hefði hljóð-
að svo 7. desember sl.:
MEIRIHLUTI fjárveit-
inganefndar, þeir Steinþór
Gestsson, Þórarinn Sigur-
jónsson, Ingi Tryggvason,
Lárus Jónsson, Pálmi Jóns-
son, Ellert B. Schram og
Gunnlaugur Finnsson,
hafa lagt fram nefndarálit
um frumvarp til fjárlaga
fyrir árið 1978, á Alþingi í
gær. 1 nefndarálitinu segir
m.a.:
Gerð fjárlaga- og lánsfjáráætl-
unar fyrir árið 1978 mótast af
þeim viðhorfum, sem við blasa i
efnahagsmálum þjóðarinnar. Eft-
ir efnahagsbata siðustu tveggja
ára eru nú blikur á lofti. Stór-
felldar launahækkanir opinberra
starfsmanna og annarra stétta
þjóðfélagsins auka vandann fyrir
atvinnuvegina og ríkisbúskapinn
og eiga þátt í vaxandi hættu á
nýrri verðbólguöldu. Við fjárlaga-
gerðina er þess freistað að mæta
þessu ástandi með niðurfærslu og
aðhaldi í ríkisútgjöldum og sam-
drætti opinberra framkvæmda.
Markmiðið er að hamla gegn verð-
bólgu og tryggja sem best kaup-
mátt þeirra launa, sem samið hef-
ur verið um, enn fremur að
tryggja greiðslujöfnuð hjá ríkis-
sjóði á næsta ári, viðskiptajöfnuð
-yið útlönd og koma í veg fyrir
hækkun erlendra skulda.
Núverandi ríkisstjórn hefur átt
við mikinn efnahagsvanda að etja
frá upphafi stjórnarsamvinnunn-
ar. A árunum 1974 og 1975 versn-
„Veruleg hækkun á verði
flestra tegunda landbúnaðarvöru
tekur gildi f fyrramálið. Hækkun-
in er mismunandi eftir tegundum
og með verðákvörðuninni er
greinilega gerð tilraun til þess að
breyta neyzluvenjum neytenda,
t.d. er reynt að draga úr sölu
undanrennu með mikilli verð-
hækkun en auka smjörsölu...“
„Fréttamaður skapar sér
ákveðnar hugmyndir, sem hann
flytur landsmönnum,“ sagði Ingi,
„hvers vegna þessi verðlagning
fer fram og á þennan hátt en ég
veit ekki til þess að sá hafi verið
tilgangur með verðlagningunni er
fréttamaður greinir né hverjar
heimildir hans eru fyrir þessari
staðhæfingu í ríkisfjölmiðlinum."
Síðan las Ingi frétt þessa á enda
og taldi að með henni hefði verið
brotið gegn hlutleysi ríkisfjöl-
miðla. Ennfremur vék hann að
spurningum, sem fréttamaður
hefði látið vegfarendur svara,
uðu viðskiptakjörin stórkostlega
gagnvart útlöndum, svo að kaup-
máttur útflutningstekna rýrnaði
um nær þriðjung. Nauðsynlegt
var að gera víðtækar efnahagsráð-
stafanir til að tryggja afkomu út-
flutningsatvinnuveganna. Þá var
og nauðsynlegt að draga úr ýms-
um opinberum framkvæmdum
jafnframt því sem erlendar lán-
tökur voru auknar. A árunum
1974 og 1975 varð halli bæði á
viðskiptum við útlönd og rekstri
ríkissjóðs, en á árinu 1976 náðist
jöfnuður á rekstri ríkissjóðs og
mjög dró úr viðskiptahallanum út
á við, og svipuð þróun hefur orðið
það sem af er þessu ári. A árinu
1974 var verðbólgan um 54% og
um mitt ár 1977 var hún komin
niður í 26%. Arangur þessi er
athyglisverður, einkum þegar
haft er í huga, að framkvæmdir
hafa átt sér stað þrátt fyrir allt og
ríkisstjórninni hefur tekist að
tryggja fulla atvinnu í landinu
allt stjórnartímabilið. Á sama
tíma er atvinnuleysi eitt mesta
vandamál nágrannaþjóðanna.
í kjölfár efnahagsörðugleik-
anna á árunum 1974 og 1975
sigldi veruleg rýrnun kaupmáttar
dagvinnutekna launþega í land-
inu og annarra atvinnustétta, og
var því augljóst, að sá efnahags-
bati, sem varð á árinu 1976 og
fyrri hluta þess árs, hlyti að leiða
til kaupmáttaraukningar launa-
tekna við nýja kjarasamninga.
Eins og öllum er kunnugt hafa
þessir kjarasamningar nú farið
fram og er það mat Þjóðhags-
stofnunar, að launataxtar hafi
sem hefðu verið þann veg orðað-
ar, að seilzt hefði verið eftir
ákveðnum niðurstöðum í svörum.
„Þarna finnst mér að fréttamaður
fari langt út fyrir þann ramma,
sem honum er ætlað.. „“ sagði
Ingi. Ingi vék einnig að ómældum
áróðri í leiðaralestri siðdegisblaða
gegn landbúnaði sem atvinnu-
grein.
Loks bar ITr fram eftirfarandi
spurningar:
1. Hvaða aðili innan Ríkisút-
varpsins fylgist með þvi að gætt
sé hlutleysis i almennum frétta-
flutningi í útvarpinu?
2. Hafa þær fréttasendingar
um verðbreyt. landbúnaðarvara,
sem ég hef nú gert að umtalsefni,
verið ræddar innan stofnunarinn-
ar?
3. Hafa verið 'gerðar ráðstafan-
ir til þess að fréttasendingar af
þessu tagi endurtaki sig ekki?
Svar menntamálaráðherra.
Vilhj. Hjálmarsson, mennta-
málaráðherra, hóf mál sitt á því
að gera grein fyrir þeim ákvæð-
um Iaga og reglugerðar, er fjalla
um fréttaflutning rikisfjölmiðla.
Hann sagði að nokkrum sinnum i
ráðherratíð sinni hefðu komið
fram kvartanir vegna efnismeð-
ferar, einkum í fréttum og sam-
talsþáttum. „Einnig hefur mér
sjálfum nokkrum sinnum sýnzt
sem mistök hafi átt sér stað.“ í
þessum tilfellum sagðist ráðherra
hækkað um 60% á árinu að
meðaltali, Ef ekkert verður að
gert hljóta þessar launahækkanir
og aðrar áfangahækkanir að ýta
undir verðbólguvöxt á næstu
mánuðum, og er slík þróun
áhyggjuefni.
Samkvæmt síðustu áætlunum
er gert ráð fyrir, að útgjaldahlið
fjárlaga hækki um fulla 17 millj-
arða vegna kauphækkana 1.
desember, nýrra kjarasamninga
og áætlaðra 9.8% verðbótahækk-
ana á næsta ári. Eru þessar hækk-
anir á laun, lífeyrisgr.eiðslur og
sjúkratryggingar. Á móti kemur
Á ALÞINGI í gær voru
lagðar fram breytingartil-
lögur fjárveitinganefndar
við frumvarp til fjárlaga
fyrir árið 1978. Þar kemur
fram að breytingarnar eru
hækkanir upp á rúmlega
126 milljónir.
Helztu hækkanir eru 86 milljón
hafa komið munnlegum kvörtun-
um á framfæri við útvarpsstjóra
ellegar fréttastjóra en ætíð án
fyrirmæla — og hafi „þeim óðar
verið komið á framfæri í útvarpi
eða sjónvarpi'* i formi
leiðréttinga.
Ráðherra sagðist vera búinn að
svara fyrstu spurningu ITr. með
tilvitnun í viðkomandi reglugerir.
Ég hygg, sagði ráðherra, að ekki
hafi verið gerðar sérstakar ráð-
stafanir innan stofnunarinnar í
sambandi við þessa tilgreindu
ráðstafanir innan stofnunarinnar
í sambandi við þessa tilgreindu
fréttatíma. Ráðherra taldi það
ekki í sínum verkahring, þó yfir-
maður ríkisútvarps væri, að úr-
skurða um meðferð efnis í ríkis-
fjölmiðlum, heldur væri það út-
varpsráðs og útvarpsstjóra.
Það undrar mig ekki, sagði ráð-
herra, þó bændur og talsmenn
þeirra snúist til varnar „gegn
þeim gifurlega áróðri, sem beitt
hefur verið“ gegn þeim undanfar-
ið. Það er og eðlilegt að menn
velti því fyrir sér, hvort leiðara-
lestur f útvarpi, þar sem þessT
áróður er-fyrst og fremst iðkaður,
brjóti gegn hlutleysi ríkisfjöl-
miðla. Ég tel of langsótt að
staðhæfa að bændum, beri að
verðleggja vöru sina á læknis-
færðilegum forsendum. Rétt boð-
leið umkvörtunar, varðandi frétt-
ir ríkisfjölmiðla, er að koma
henni á framfæri við útvarps-
stjóra og útvarpsráð, sagði ráð-
herra að lokum.
nokkur hækkun á tekjum ríkis-
sjóðs vegna aukinnar veltu, þótt
metin jafnist hvergi nærri. Stefnt
er að því að afgreiða greiðslu-
hallalaus fjárlög og verða breyt-
ingartillögur meiri hluta fjárveit-
inganefndar við 3. umræðu við
það miðaðar.
1 fjárlögum yfirstandandi árs er
í fyrsta sinn gert ráð fyrir kaup-
hækkunum fram á mitt fjárlaga-
ár, en áður hafa fjárlagatölur ver-
ið miðaðar við verðlag í desember
næsta ár á undan. Þessi breyting
veldur því, að minni munur
Framhald á bls. 28.
króna hækkun tiL menntamála-
ráðuneytis, 12 milljónir til Iand-
búnaðarráðuneytis og 10 milljón-
ir til samgöngumálaráðuneytis.
En þess má geta að í fjárveiting-
um til menntamálaráðuneytis er
gert ráð fyrir lækkun um 279
milljónir vegna framlaga til bygg-
inga grunnskóla og íbúða fyrir
skólastjóra.
Þátttaka í
ljótum leik.
Helgi F. Seljan (Abl) sagði
áróður gegn bændum svo yfir-
þyrmandi um þessar mundir að
ekki væri á bætandi að ríkisfjöl-
miðlar tækju þátt f þeim ljóta
leik. Helgi fór nokkrum orðum
um tiltekin blaðaskrif i höfuð-
borginni þar sem þeir skrifuðu
mest um málefni bændastéttar er
minnsta þekkingu hefðu á þeim.
Það hefði ekki hvað sízt komið í
ljós í fákunnáttu á lögum og regl-
um er fjölluðu um verðlagningu
landbúnaðarafurða.
Þá skorti verulega á að fram
kæmi, hver væri raunverulegur
hlutur bænda i smásöluverði
landbúnaðarafurða — og hver
væri hlutur vinnslu- og dreifing-
araðila. Helgi vék og að heilbrigð-
isumræðu varðandi innlenda mat-
vöru. Ef ég á að taka mark á
öllum staðhæfingum sérfræðinga
um hollustu og óhollustu, felst
nokkur hætta f hverjum bita sem
ég set ofan i mig, sagði þing-
maðurinn.
Umræðan í
neðri deild.
Stefán Valgeirsson (F) hóf um-
ræðuna í neðri deild. Fór hann
um flest í sama farveg og ITr.
nema hvað hann vék ítarlegar að
sjónvarpsfréttum um þetta efni 7.
desember sl„ sem hann vildi
meina að hefðu verið hlutdrægar.
Sagði Stefán að sá hatrammi
áróður, sem nú væri rekinn gegn
landbúnaði í landinu, og nú hefði
vegna óvarkárni náð inn á gafl í
ríkisfjölmiðlum, nálgast það að
vera hreinn atvinnurógur gegn
bændastéttinni, og síþula órök-
studdra fullyrðinga nálgaðist
starfsaðferðir nasista á sinni tíð.
Ellert B. Schram (S) sem sæti á
í útvarpsráði, sagði m.a. að tals-
mönnum bændastéttar hefði
verið gefinn kostur á að skýra
forsendur búvöruhækkunar, bæði
f útvarpi og sjónvarpi, þann veg
aó þeirra sjónarmið hefðu fengið
að koma vel og ítarlega fram.
Sjálfsagt væri að fréttamenn
gættu hlutleysis í fréttafrásögn-
um, en hér væri sennilega gert of
mikið úr málum, ekki sfzt að jafna
umræddum frásögnum við at-
vinnuróg og nasisma. Vísaði
Ellert slíkum nafngiftum á bug,
hvað starfsemi ríkisútvarpsins
viðvéki.
Þing-
fréttir
í stuttu
máli
Enn til fyrstu umræðu
Frumvarp Jóns Skaftasonar um
kosningar til Alþingis var enn til
fyrstu umræðu í neðri deild Alþingis
í gær, í fimmta sinn, og varð ekki
útrætt. Til máls tóku Pétur Sigurðs-
son (S), Ingvar Gtslason (F), Gunn-
laugur Finnsson (F) og Lúðvik
Jósepsson (Abl) Vikið verður að
þessum umræðum síðar á þingsíðu.
Reiðskóli
Ólafur Þ. Þórðarson (F) hefur
lagt fram tillögu til þingsályktunar
um reiðskóla: „Alþingi ályktar að
fela ríkisstjórninni að beita sér fyrir
stofnun og rekstri reiðskóla " I
Greinargerð eru fram sett markmið
með stofnun reiðskóla sem og það
forystuhlutverk í málefnum islenzka
hestsins, sem ekki megi glatast úr
höndum íslendinga Nánar verður
vikið að þessari greinargerð í þing-
fréttum Mbl. siðar
Meirihluti f járveitinga-
nefndar skUar sér
nef naráliti vid fjárlög
— þar sem ekki náöist samstaða í nefndinni
Breytingatillögur fjárveitinganefndar:
126 milljón króna
hækkun á fjárlögum
fyrir árið 1978