Morgunblaðið - 21.03.1978, Blaðsíða 10

10
MOrtGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. MARZ 1978
Frá æfingu á Kátu ekkjunni.
Ljósm. Mbl. Friöþjófur.
Káta ekkjan frumsýnd
á miðvikudagskvöld
„Það er gott að taka til
meðferðar létt og Ijúf verk
þejjar dag tekur að lengja. Auk
þess er Káta ekkjan meira en
það. Hún er löngu orðin klassik
ok músikina þekkja allir. alitaf
er verið að setja hana upp
einhvers staðar. Því má og
bæta við. að við höfum nú þau
Sieglinde Kahmann og Sigurð
Björnsson nýkomin heim og
Sieglinde hefur sundið hlut-
verk ekkjunnar víða.“ Eitthvað
á þessa leið fórust Sveini
Einarssyni þjóðleikhússstjóra
orð er hann tilkynnti frumsýn-
ingu Kátu ekkjunnar næstkom-
andi miðvikudagskvöld.
Káta ekkjan eftir Franz
Lehar var frumsýnd í Vínarborg
fyrir 73 árum. Höfundar hand-
rits eru Victor Leon og Leo
Stein, en þeir sóttu þráðinn í
franskan gamanleik. Óperan
gerist í París árið 1905. Þjóð-
leikhúsið sýndi Kátu ekkjuna
árið 1956. Þá var leikstjóri Sven
Age Larsen og Victor Urbanic
var hljómsveitarstjóri. Með
aðalhlutverk fóru þá Einar
Kristjánsson og Stina Britt
Melander.
Að þessu sinni leikstýrir
Benedikt Árnason og leikmynd
og búninga gerir Alistair Pow-
ell, skozkur leikmyndateiknari,
sem vinnur einkum í Noregi, en
hefur gert leikmyndir í leikhús-
um víða um lönd. Hann hefur
áður komið til íslands og gerði
leikmynd og búninga við Imynd-
unarveikina. Páll P. Pálsson er
hljómsveitarstjóri og hljóðfæra-
leikarar úr Sinfóníuhljómsveit-
inni flytja. Dansar í sýningunni
eru eftir Yuri Chatal ballett-
meistara en Carl Billich hefur
annazt söngstjórn.
Eins og áður hefur komlð
fram leika Sieglinde Kahmann
og Sigurður Björnsson aðalhlut-
verkin. í öðrum helztu hlutverk-
um eru Magnús Jónsson sem
leikur sama hlutverk og í
sýningunni 1956, Guðmundur
Jónsson, Árni Tryggvason og
Ólöf Harðardóttir. Þetta er
frumraun Ólafar á sviði, en hún
er nýkomin heim frá söngnámi
í Austurríki og á Italíu.
Fleiri söngvarar fara með
minni hlutverk og Þjóðleik-
húskórinn syngur í sýningunni
og ellefu dansarar úr Islenzka
ballettflokknum koma fram í
sýningunni.
Jóhann Þór Hopkins:
Nokkur orð um samvinnu fyrir-
tækja og starfsmanna þeirra
Nú á tímum óðaverðbólgu og
síendurtekinna deilna starfsfólks
og atvinnurekenda um kaup og
kjör, finnst mér við hæfi að segja
nokkur orð um samvinnu fyrir-
tækja og starfsfólks þeirra.
Efst á baugi í þjóðmálunum, og
það, sem sjálfsagt hefur ekki farið
fram hjá nokkrum vinnandi
manni, er sú staðreynd, hve
hækkandi laun — aukinn krónu-
fjöldi — hafa verið á síðastliðnu
ári, þótt raunveruleg kaupgeta
hafi ekki verið í samræmi við
hækkanirnar. Má í því sambandi
minna á nokkuð óvenjulegan
umræðuþátt í sjónvarpi fyrir
skömmu, er því var haldið fram, að
um 60% hækkun launa hefði þurft
til þess að standa undir
tímabundinni 6% aukningu kaup-
getu. Þetta er í sjálfu sér alveg
sérstakt umhugsunarefni, en til-
efni þessara skrifa er ekki stefnan
í peningamálum, heldur það, sem
fyrirsögn þessa pistils ber með sér.
Öllum, sem iíta vilja þróunina
réttsýnum augum, hlýtur að vera
Ijóst, að 60% kauphækkun á
tiltölulega skömmum tíma er
byrði fyrir atvinnurekendur. Rétt-
sýnu fólki má og ljóst vera, að
engum einum aðila eða hagsmuna-
eða stéttarsamtökum verður kennt
um, að eftirtekjur af slíkri hækk-
un er rýrari en æskilegt eða
eðlilegt mætti teljast. Er því ekki
tími til þess kominn, að hver og
einn fari að líta í eigin barm, og
athuga, hvað hann getur gert til
þess að bæta ástandið?
Ein fyrsta spurningin, sem
launþeginn leggur fyrir sig, vilji
hann reyna að leggja heiðarlegan
dóm til grundvallar áfstöðu sinni,
er, hvað hann færi atvinnurek-
anda sínum í stað kauphækkunar-
innar. Verðbólgan færir honum
vandamál, ekki síður en launþeg-
unum, og þeim mun verri sem
aðstaða hans er, þeim mun erfið-
ara er fyrir hann að bæta kjör
þeirra, sem f.vrir hann starfa.
Iðnaðurinn er mér efst í huga,
af því að hann er sú greín, sem ég
starfa sjálfur við. Það, sem ég hef
um þau mál að segja, fellur þeim,
sem líta — eða vilja líta —
einhliða á málin, vafalaust ekki í
geð; og þeim vil ég því aðeins segja
strax, að sannleikanum verður
hver sárreiðastur.
Það er að mínum dómi stað-
reynd, að við heimt.um meira kaup
fyrir minni vinnu, og því miður vill
það brenna við, að afköst og gæði
vinnunnar eru ekki í neinu sam-
ræmi við það kaup, sem greitt er;
ekki sízt í iðnaði, en staða hans er,
eins og kunnugt er, heldur bág
miðað við ýmsar aðrar greinar.
Meðal margs stai;fsfólks í iðnaði
virðist því miður ríkja takmarka-
lítið kæruleysi. Þétta á einnig við
fólk í öðrum framleiðslugreinum.
Ég styðst hér við það, sem ég hef
sjálfur séð og reynt. Hver kannast
ekki við gallaða vöru, sem greidd
er háu verði (svo að ekki sé minnzt
á ókurteisi og miður góða þjónustu
í verzlunar- og þjónustugreinum)?
Hér er orsökin fyrst og fremst
sú, að of margir eru hættir að
hugsa um sameiginlega afkomu
fyrirtækis og starfsmanna; fyrst
og fremst er hugsað um eigin hag.
Nær takmarkalaust virðingar-
leysi fyrir verðmætum á vinnu-
stað, sem er því miður svo víða
staðreynd, hlýtur að koma niður á
vinnuveitanda, og ég held, að vart
verði um það deilt, að það, sem
kemur niður á honum, kemur og
niður á starfsfólkinu, beint eða
óbeintr.
Ég veit, að ég er ekki einn um
það að geta sagt þá sögu að hafa
orðið vitni að orðum eins og
þessum: Þetta er allt í lagi.
Fyrirtækið á það, og hefur vel efni
á þessu. Slík sóun á verðmætum
Framhald á bls. 36
Þyrnikóróna
krists
»
(Euphoriba splendens eða E.bojeri)
Euphorbia er allþekkt
jurt hvort heldur er til
ræktunar úti eða inni.
Fyrr á tímum var hún
talin búa yfir miklum
lækningamætti einkum
gagnvart húðsjúkdómum
og nafn hennar kennt við
Euphorbus líflækni Juba
konugs II í Máritaníu en
hann var uppi á síðustu
áratugunum fyrir Krists
burð.
Sjálfsagt er jólastjarna
(E. pulcherrima)
útbreiddust allra
Euphorbiu-tegunda sem
hér þekkjast og af tegund-
kenndur, blöðin græn og
smágerð, á sumum teg-
undum eru þau svo þétt að
þau hylja að mestu grá-
leita sprotana (sbr.
mynd). Blómin eru heldur
óásjáleg en eru umlukt
tveim skær-kóralrauðum
háblöðum sem búa þeim
mikið skart.
Þetta er góð og harð-
gerð stofujurt, hún gerir
kröfur til birtu og þolir
jafnvel að vera í sterku
sólskini. Vökvun skal
haga eftir þörfum og
áburð skal gef^ nokkrum
sinnum yfir sumartím-
Krists
Þyrnikóróna
um sem ræktaðar eru úti
má nefna hina glæsilegu
mjólkurjurt (vörtumjólk)
E. polychroma. Báðum
þessum jurtum hafa verið
gerð skil í Blómi vikunn-
ar. Að þessu sinni verður
lítilsháttar sagt frá enn
einni Euphorbiu
Þyrnikórónu Krists (E.
splendens eða E. bojeri).,
en heimkynni hennar eru
á Madagaskar og hefur nú
dreifst um flestar álfur
heims.
Margar tegundir eru til
af jurtinni, líkjast þær
kaktusum að útliti og
þykja misjafnlega fagrar.
Vaxtarsprotarnir eru
fingursverir, gráir að lit
og þyrnóttir, stöngull lím-
ann. Að vetrinum þarfn-
ast jurtin mjög lítillar
vökvunar. Eðlilegur
blómgunartími er að vor-
inu en stundum tekst þó
að halda jurtinni
blómstrandi sumarlangt.
Með því að hafa jurtina
um sinn í 15—160 hita og
halda henni þurri má
auka blómmyndun. Til
þess að vöxtur haldist
lágur og þéttur þarf að
skerða vaxtarsprotana all
oft.
Þó jurtin eigi til að fella
blóm og blöð er ekki
ástæða til að örvænta því
hún er jafnan fljót að
násér á strik aftur.
HL-ÁB.