Morgunblaðið - 21.03.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. MARZ 1978
Guðlaugur Gislason alþm.:
Stofnframlag og rekstr arstyrk-
ur m/s Her jólfs á ríkisfjárlögum
í Morgunblaðinu s.l. sunnudag
19. þ.m. er frétt, sem höfð er eftir
ráðuneytisstjóra fjármálaráðu-
neytisins og forstöðumanni ríkis-
ábyrgðasjóðs um greiðslur úr
ríkisábyrgðasjóði vegna m/s
Akraborgar og m/s Herjólfs og
tilgreind sú upphæð, sem ríkis-
ábyrgðasjóður hefur reitt af
höndum vegna niðurgreiðslu á
stofnkostnaði þessara skipa.
Hvers vegna hinir ágætu
embættismenn hafa fundið hvöt
hjá sér til að taka þessa tvo aðila
sérstaklega fyrir, skal ég' ósagt
láta. En ég hygg að ef þeir birtu
samskonar greinargerð um alla
aðra viðskiptamenn ríkisábyrgða-
sjóðs myndi það án efa fylla
marga dálka og jafnvel mörg
Morgunblöð.
Sú upphæð sem nefnd er í
fréttinni er að sjálfsögðu rétt. En
að því er m/s Herjólf varðar segir
hún alls ekki alla söguna.
Herjólfur nýi tók við Vest-
mannaeyjaferðunum af Herjólfi
eldra. Síðasta heila árið, sem hann
var rekinn, árið 1975, nam
reksturshalli hans 62 millj. kr. ef
tekinn er með 'A hluti skrifstofu-
kostnaðar og Vi hluti af taprekstri
á vöruafgreiðslu. Heildarframlag
á fjárlögum til reksturs flóabáta
nam það ár 71 millj. kr. en
taprekstur m/s Herjólfs var talinn
með taprekstri Skipaútgerðar-
innar. Miðað við þá hækkun, sem
orðið hefur á taprekstri Skipaút-
gerðarinnar og hækkun á Flóa-
bátastyrknum, sem í ár nemur 190
milíj. kr. auk framlags til m/s
Herjólfs, væri reksturshalli
Herjólfs eldra 165 millj. kr.
yfirstandandi ár ef hann hefði
verið áfram í eigu ríkisskips og
rekinn á sama grundvelli, enda
mun það í samræmi við áætlaðan
taprekstur þeirra tveggja skipa,
sem nú eru í eigu Ríkisskips
(áætlaður halli 1978 kr. 333 millj.
kr.) þannig að alveg liggur ljóst
fyrir, að með tilkomu hins nýja
skips hefur framlag ríkissjóðs til
reksturs Vestmannaeyjaskips
minnkað um 110 millj. kr. á ári
miðað við það sem orðið hefði, ef
rekstri eldra skipsins hefði verið
haldið áfram og er það verulegur
hluti af því stofnframlagi, sem
ríkisábyrgðasjóður hefur greitt og
verður sjáanlega að greiða á næstu
5 til 6 árum enn vegna Herjólfs
nýja.
En þetta er aðeins önnur hliðin
á málinu.
Hin hliðin er sú bætta þjónusta,
sem hægt er að veita með hinu
nýja skipi, sem kom hingað til
landsins á miðju ári 1976. Að því
er vöruflutning varðar kostar það
sendanda nákvæmlega jafn mikið
hvort varan er afhent til flutnings
með skipum Skipaútgerðarinnar
eða annarra skipafélaga eða hvort
vöruafgreiðsla Herjólfs hf. að
Vatnagörðum 6 tekur við henni og
flytur hana daglega í lokuðum
vögnum í einum áfanga yfir
Þorlákshöfn til Vestmannaeyja og
heldur þó skipið fullu flutnings-
gjaldi. Þægindin eru augljós, að
sendandi getur treyst því að varan
komist á leiðarenda daglega hvern
virkan dag vikunnar með mun
minni hættu á rýrnun eða
skemmdum en áður var. Sérstak-
lega eru þægindin augljós ef um
stærri sendingar er að ræða, þar
sem varan er þá tekin af
flutningakerfinu við geymsluhús
sendanda og skilað að dyrum
viðtakanda úti í Vestmannaeyjum,
án þess að mannshönd eða tæki
hafi nokkurn tíma þurft að koma
nálægt vörunni meðan á flutning-
um stóð. Ég er sannfærður um að
þetta brautryðjandastarf Herjólfs
h.f. á eftir að koma Skipaútgerð
ríkisins til góða og verða við-
skiptamönnum hennar til mikilla
þæginda, og myndi án efa fjár-
magn, sem til þyrfti að breyta
skipakosti útgerðarinnar í
flutningaskip eins og nútíminn
krefst og nauðsynlegu flutninga-
vagnakerfi í því sambandi, skila
ser fljótt og minnka reksturshalla
útgerðarinnar um hundruð
milljóna á ári. Eru hugmyndir,
sem ráðamenn útgerðarinnar hafa
lagt fyrir Alþingi um breyttan
skipakost og breytta háttu í
sambandi við vöruflutninga að
mínum dómi alveg hárréttar og í
fullu samræmi við það sem koma
hlýtur.
Bætt aðstaða til farþega- og
bifreiðaflutninga með m/s
Herjólfi nýja hefur orðið til þess
að margfalda flutningana á
þessari leið miðað við það sem
áður var, sem hefur orðið til að
treysta rekstrargrundvöll skipsins
og þar með lækka rekstrarframlag
ríkisins miðað við að áfram hefði
verið haldið rekstri gamla
Herjólfs. Meira en helmingur
farþega eru aðrir en Vestmanna-
eyingar, svo fleiri njóta góðs af ein
þeir.
Af einhverjum annarlegum
ástæðum hafa ríkisframlög vegna
m/s Akraborgar og m/s Herjólfs
verið sérstaklega til umræðu í
blöðunum hér í Reykjavík. Minnist
ég í því sambandi einnar Svart-
höfðagreinar (Indriði G. Þor-
steinsson) í dagblaðinu Vísi fyrir
nokkru. Þar var því haldið fram,
að skip þessi ætti að reka án
nokkurs ríkisframlags. Þeir sem
með þeim ferðuðust ættu í
hækkuðum fargjöldum að greiða
allan kostnað af rekstri skipanna.
Víst myndi það auðvelda
samningu ríkisfjárlaga ef hægt
væri að koma því við að allir
greiddu að fullu þá þjónustu, sem
veitt er hvort heldur af því
opinbera eða öðrum. En hætt er
við að margvísleg breyting myndi
á verða ef það fyrirkomulag yrði
upp tekið. Og hætt er við að hið
margumtalaða menningarlíf, sér-
staklega hér í höfuðborginni, yrði
hart úti. Eða hvað myndu
aðgöngumiðar að menningarstofn-
unum eins og Þjóðleikhúsinu eða
hljómleikum Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar þurfa að kosta ef
hætt væri að greiða þá niður með
hundruðum milljóna úr ríkissjóði?
Og er ekki hætt við að einhverjir
af okkar ágætu rithöfundum
myndu lenda í ósjálfráðum
megrunarkúr ef kippt væri út úr
fjárlögum ríkisins öllum styrkj-
um þeim til handa? Svo mætti
lengi halda áfram. En hugmyndin
er athyglisverð, og gæti án efa í
tilfellum orðið til að draga úr
ríkisbákninu. En hætt er við að ef
hún yrði framkvæmd út í æsar,
myndi hún í okkar margtvinnaða
samneyslu-þjóðfélagi færa okkur
áratugi og í tilfellum aldir aftur í
tímann, að minnsta kosti ef um
heildarniðurskurð í ríkisfram-
lögum til samgöngumála yrði að
ræða, sama hvort um væri að ræða
samgöngur á sjó eða á landi eða
bætta aðstöðu vegna flugsam-
gangna eins og efst virðist vera
hjá ýmsum nú upp á síðkastið.
Skákþing íslands
Skákþing íslands stendur
nú yfir og er teflt í fyrsta skipti
á tveimur stöðum en bæði
Landsliðsflokkur og Áskorenda-
flokkur tefla í hinu nýja hús-
næði Skáksambandsins að
Laugavegi 71.
I landsliðsflokki eru þessir
eftir töluröð:
1. Helgi Ólafsson, 2. Jóhann
Örn Sigurjónsson, 3. Björn
Sigurjónsson, 4. Sigurður Jóns-
son, 5. Ásgeir Þ. Árnason, 6.
Þórir Ólafsson, 7. Björgvin
Víglundsson, 8. Jón L. Árna-
son, 9. Jóhann Hjartarson, 10.
Haukur Angantýsson, 11.
Margeir Pétursson, 12. Bragi
Halldórsson.
I Áskorendaflokki eru þessir
keppendur einnig eftir töfluröð:
1. Jón Þorvarðarson TR, 2.
Júlíus Friðjónsson Taflf. Kóp.,
3. Þorsteinn Þorsteinsson TR, 4.
Gísli Sigurkarlsson Skákfélagi
Keflavíkur 5. Hannes Ólafsson
Taflfélagi Rangeyinga, 6.
Sigurður Herlufssen Skákfélagi
Hafnarfjarðar, 7. Björn Karls-
son Skákfélagi Vestmannaeyja,
8. Arngrímur Gunnhallsson
Skákfélagi Akureyrar, 9. Ómar
Jónsson Taflf. Kópavogs, 10.
Haraldur Haraldsson Skák-
félaginu Mjölni, 11. Gur.nar
Finnsson Taflfélagi Eskifjarðar,
12. Sigurður Ólafsscn Skáksam-
bandi Vestfjarða.
Jón L. Árnason ver nú titil
sinn frá því í fyrra en þá varð
hann eins og margir muna
Islandsmeistari aðeins 16 ára
gamall. Háði hann þá skemmti-
lega baráttu við Helga Ólafsson
sem fylgdi fast á hæla honum.
Landsliðsflokkurinn er myndað-
ur þannig að 3 efstu menn úr
síðasta íslandsþingi eiga rétt á
setu í honum næsta ár á eftir og
ennfremur 3 efstu menn úr
Áskorendaflokknum. Síðan eru
valdir stigahæstu menn og að
síðustu hefur stjórn Skáksam-
bandsins rétt á að bjóða til
keppni efnilegum skákmönnum
sem þó hafa ekki.náð tilskildum
stigafjölda.
Skáksambandið valdi ungan
og mjög efnilegan skákmann að
þessu sinni, Jóhann Hjartarson,
sem tekið hefur stórstígum
framförum undanfarið. Hann er
einungis 15 ára gamall og
verður fröðlegt að fylgjast með
honum í framtíðinni.
Þeir félagar Jón L. Árnason,
Helgi Ólafsson og Margeir
Pétursson mæta nú leiks hertir
úr nýafstöðnu Reykjavíkurstór-
móti og eru þeir einu
keppendurnir sem kynnst hafa
af eigin raun hinu nýja fyrir-
komulagi varðandi tímamörkin
en þau eru hin sömu og í
stórmótinu. Islandsmeistarinn
1976 og núverandi Reykjavíkur
meistari, Haukur Angantýsson,
er ennfremur líklegur til að
blanda sér í baráttuna um efsta
sætið og fleiri mætti nefna.
Hér á eftir verður brugðið upp
nokkrum svipmyndum úr fyrstu
fjórum umferðunum í Lands-
liðsflokki.
Skák
eftir GUNNAR
GUNNARSSON
í 1. umferð áttust þeir við
Helgi Ólafsson og Bragi Hall-
dórsson og kom upp þessi staða
eftir 25. leik hvíts:
Svartur, sem er í talsverðum
erfiðleikum með tvö veik peð á
c6 og e6, lék nú 25. Kf7? en
miklu meiri mótspyrnu hefði
veitt 25.... Rc7!. Ef t.d. 26. Hxc6
— Dxd4 og svartur hefur
mótspil.
Framhaldið varð: 26.g4!
(Hvítur er fljótur að notfæra sér
hina hæpnu stöðu kóngsins)
26.... fxg4, 27. De4 - Da7, 28.
Rf4 - Kg8, 29. Rxc6, He8, 30.
IIxc6 — Dd7, 31. d5 og svartur
gafst upp. Á ótrúlega skömmum
tíma hrundi svarta staðan, en í
tímahrakinu frá 25. leik að þeim
30. geta einmitt furðulegustu
hlutir gerst. Svartur er varnar-
laus gagnvart hótuninni Hc7.
Islandsmeistarinn ungi brá
fyrir sig Kóngsbragði á móti
elzta keppandanum í Landsliðs-
flokki, Þóri Ólafssyni, og varð
það hin fjörlegasta skák enda
teflir Jón byrjunina allglæfra-
lega. En vogun vinnur, vogun
tapar og um síðir fékk Jón
hagstæðara tafl og tókst að
lokum að ryðja sér braut inn á
svarta kónginn á drottningar-
vængnum og var þá ekki að
sökum að spyrja.
2. untferð.
Hvítti Jón L. Árnason
Svarti Þórir ólafsson
Kóngsbragð.
1. e4 — e5, 2. f4 — exf4, 3.
Be2 - h6, 4. d4 - g5, 5. h4 -
Bg7, 6. g3 - Rc6, 7. c3 - De7,
8. Dd3 — d6, 9. gxf4 — gxf4,
10. Bxf4 - Rf6, 11. Rd2 -
Bd7, 12. 0-0-0 - 0-0-0,
13. Rh3 - Hde8,14. Rf2 - h5,
15. Hhgl - Bh6? 16. Bxh6 -
Hxh6,17. d5 - Re5,18. De3 -
Hg6, 19. Dxa7 -c6, 20. Hxg6
- fxg6, 21. Rb3 - cxd5, 22.
exd5 — Rxd5?, 23. Hxd5 —
Rc6, 24. Da8 - Kc7, 25. Da3 -
De3, 26. Hd2 - Bf5, 27. Dxd6
- Kc8, 28. Ba6 - He6, 29.
Dd7. Gefið.
t04 Björn Sigurjónsson tcfldi
mjög frumlega á móti Helga
Ólafssyni í 3. umferð t.d.
leikirnir 4. Í4?! og 7. Re4?! voru
all nýstárlegir. En Helgi gat
ckki hagnýtt sér þessi frumleg-
heit og eftir 20 leiki stóð hvítur
sízt verr. En í 21. leik (senni-
lega í tímahraki) byrjaði hvítur
að tefia ónákvæmt og þá var
ckki að sökum að spyrja, hvíta
staðan hrundi í 6 leikjum.
Hvítti Björn Sigurjónsson.
Svarti Helgi Ólafsson.
Kóngindversk vörn.
1. c4 - g6, 2. Rc3 - Bg7, 3.
d4 - Rf6, 4. f4? - d5, 5. Rf3
- 0-0, 6. cxd5 — Rxd5, 7. Re4?
- Rc6, 8. Rf2 - Rf6, 9. e4 -
Rg4, 10. d5 - Rxf2, 11. Kxf2
- Rb8, 12. Db3 - c6, 13. Be3
- cxd5, 14. exd5 — Rd7, 15.
Bc4 - Rf6. 16. Hhel - Rg4,
17. Kgl - Rxe3, 18. Hxe3 -
Dd6, 19. Hael - Bf6, 20. Re5
- Kg7, 21. g4?? - h6, 22. Dc3?
- Bxg4, 23. Hg3 - Bf5, 24.
Bd3 - Hac8, 25. Dd4 - Bxd3,
26. Dxd3 - Bh4, 27. Hvítur
gefur.
Hvítur hefur tapað þýðingar-
miklu peði og missir nú skipta-
mun þar að auki og svo frekari
barátta er vonlaus.
Eftirfarandi staða kom upp í
skák þeirra Sigurðar Jónssonar
og Margeirs Péturssonar eftir
25. leik hvíts Rdl-e3. Takist
hvítum að festa riddarann sinn
í sessi á f5 hefur hann náð
mikilsverðum áfanga og hætt
við að kóngur svarts sem
stendur á miðju borði yrði í
hætt.u staddur.
það ráð að fórna drottningunni
Framhald á bls. 31