Morgunblaðið - 22.04.1978, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1978
Sigurlaug Bjamadóttir alþingism.;
Flutningur mjólk-
ur milli sölusvæða
• •
Orvun framleiðslu þar sem
markaðsþörfum er ekki fullnægt
HÉR FER á eftir framsaga Sigurlaugar Bjarna-
dóttur (S) með frv. til laga, sem hún flytur til
breytinga á lögum um Framleiðsluráð landbúnað-
arins, varðandi mjólkurflutninga milli sölusvæða,
og örvun mjólkurframleiðslu með sérstökum
verðbótum á þeim svæðum, sem fullnægja ekki
þörfum aðliggjandi markaðssvæða.
• Fyrir tveimur árum voru gerðar
allvíðtækar breytingar á lögum
um Framleiðsluráð landbúnaðar-
ins. Mér ásamt fleiri þingmönnum
lék þá hugur á að koma fram
þeirri breytingu, sem nú er gerð
tillaga um í þessu frumvarpi. Það
tókst þó ekki en nú er þess enn
freistað að fá inn í lögin þessa
breytingu í trausti þess, að fyrir
hendi sé á Alþingi nú aukinn
skilningur á nauðsyn breyttrar
stefnu á ýmsum sviðum landbún-
aðarmála, m.a. því„ sem hér er um
að ræða.
Sú breyting, frá gildandi lögum
sem þetta frumvarp á þskj. 458
felur í sér, miðar að auknu
jafnvægi milli mjójkurframleiðslu
á hinum ýmsu landbúnaðarsvæð-
um annars vegar og markaðsþarfa
hins vegar.
I gildandi lögum, 30. gr. fram-
leiðsluráðslaganna er heimild til
að styrkja kostnaðarsama mjólk;
urflutninga milli sölusvæða. I
þessu frumvarpi er lagt til, að sú
heimild nái jafnframt til að örva
mjólkurframleiðslu með sérstök-
um verðbótum á mjólk á þeim
svæðum, sem í dag fullnægja ekki
þörfum aðliggjandi markaðssvæða
en hafa þó möguJeika til aukinnar
mjólkurframleiðslu.
Árlega greiðir Framleiðsluráð
upphæðir, er nema tugum milljóna
í flutningsgjöld á mjólk milli
landshluta. Þessir flutningar fara
fram flugleiðis að stórum hluta og
nemur þá flutningsgjaldið 40—50
kr. á hvern mjólkurlítra. Ohag-
kvæmni þessa fyrirkomulags ligg-
ur í augum uppi og auðvelt er að
færa fyrir því gild rök, að stefna
beri að því, að hver landshluti
verði, eftir því sem unnt er,
sjálfum sér nógur að því er varðar
framleiðslu þessarar mikilvægu
neyzluvöru. Fjárfúlgum þeim, sem
nú er varið til þessara rándýru
flutninga, væri ólíkt betur varið til
að ná því framtíðarmarkmiði, m.a.
Sigurlaug Bjarnadóttir.
með þeirri aðferð, sem þetta
frumvarp gerir ráð fyrir, en til
þess skortir lagaheimild nú.
Mjólkurframleiðslunni þarf að
jafna meira um landið frá því sem
nú er. Stóru mjólkurbúin sunnan-
lands og norðan gætu gjarnan
snúið sér að framleiðslu nauta-
kjöts í auknum mæli jafnframt því
sem reynt væri að auka mjólkur-
framleiðslu á þeim svæðum, sem
líða af mjólkurskorti. Þar mun, að
ég hygg, vera um að ræða fyrst og
fremst Vestfirði og þá aðallega
n.verða Vestfirði þar sem fjöl-
mennustu þéttbýliskjarnar
landsfj. eru.
í umræðum um landbúnaðarmál
að undanförnu, þ.á m. á fjölmenn-
um bændafundum víða um land
hafa komið fram ákveðnar ábend-
ingar og kröfur um, að tekin verði
upp markviss stjórnun og skipu-
lagning á framleiðslumálum land-
búnaðarins, er tryggi í senn aukna
hagkvæmni í búrekstri og jafn-
vægi í markaðsmálum. Rannsókn-
ir hafa leitt í ljós að hin stóru
tæknivæddu bú, sem útheimta
feikimikla fjárfestingu og launa-
kostnað, skila töluvert minni
hagnaði tiltölulega en meðalstóru
búin, sem eru viðráðanlegri í
stofnun og rekstri. Hagkvæmasta
bústærðin er nú talin vera
350—400 ærgildi eða 25—30 kúa
bú, og erlendis frá heyrum við
fregnir í þá átt, að horfið sé í
vaxandi mæli aftur til fjölskyldu-
búskapar. Það er staðreynd, að
aukinn fjármagnskostnaður og
aukin vinnulaun á stórbúunum
hirða tekjurnar af aukinni fram-
leiðslu.
Það er sem sagt margt, sem
bendir til þess, að ráðlegt sé og
heillavænlegt okkar þjóðarbúskap,
að við stefnum að auknu jafnvægi
í þessum málum og mér sýnist rétt
og eðlileg sú hugmynd, sem komið
hefir fram innan íslenzkra bænda-
samtaka í umræðum um verðlags-
mál landbúnaðarins, að greitt
verði fullt verð fyrir afurðir upp
að vissu marki en lægra verð fyrir
umfram framleiðslu. Slík ráðstöf-
un myndi vafalaust draga nokkuð
úr greiðslum útflutningsuppbóta á
landbúnaðarafurðir, sem er vissu-
lega eitt af okkar vandræðamálum
í dag. Það virðist einnig eðlilegt og
réttmætt, að engar útflutnings-
uþpbætur séu greiddar á fram-
leiðslu áhugamanna, er stunda
búskap sem tómstundastarf, en
talið er, að slík búvöruframleiðsla
nemi nú allt að 8% af heildar-
framleiðslunni. Við erum hrein-
lega tilneyddir til að grípa hér til
einhverra ráða til bóta á því
skipulagi — eða réttara sagt
skipulagsleysi, sem ríkt hefir
hingað til í þessum málum til
skaða fyrir þjóðarheildina.
Byggð á ísíandi er víðast hvar
þannig háttað, að helztu þéttbýlis-
svæðin eru útvegsbæir og þorp við
ströndina en landbúnaðarsvæðin
— misjafnlega þéttbýl og grósku-
mikil, inn til fjarða og dala. Það
hlýtur að vera affarasælast, að
byggðirnar — til sjávar og sveita,
þróist samhliða og uppfylli hver
fllÞMGI
annarra þarfir. í því er hið
raunverulega byggðajafnvægi
fólgið. Það er því mikilvægt að
nýta af skynsemi og framsýni þá
landkosti, sem fyrir hendi eru á
hverjum stað, enda þótt það kosti
misjafnlega mikla fyrirhöfn. I
ýmsum nágrannalöndum okkar,
m.a. í Noregi, eru styrkir og lán til
landbúnaðar mismunandi eftir
landsvæðum. T.d. eru ræktunarlán
í Norður-Noregi 50% hærri en
annars staðar í landinu. Verðbót-
um á landbúnaðarafurðir er einnig
beitt til að jafna aðstöðumun og
örva framleiðslu — hliðstætt því,
sem gert er ráð fyrir í þessu
frumvarpi.
Það er oft og réttilega á það
minnt í umræðum um íslenzk
efnahagsmál, hve mikilvægt það
er, að gætt sé fyllstu arðsemi við
úthlutun fjármagns til atvinnulífs
landsmanna. Ekki vil ég gera lítið
úr þessu sjónarmiði en minni
jafnframt á, að öll okkar þjóðlífs-
gerð er með þeim hætti — í senn
sérstæð og viðkvæm, vegna fá-
mennis okkar í stóru og erfiðu
landi — að við hljótum að gæta
þess vel — og jafnvel kosta nokkru
til þess, að ýmis félagsleg og
menningarleg verðmæti fari ekki
forgörðum í hringiðu svipti-
kenndra þjóðfélagsbreytinga. Við
tölum gjarnan, enn í dag, með
nokkru stolti um okkar fornu
bændamenningu, sem sprottin var
úr jarðvegi íslenzkra Tsveita. Að
þeirri menningararfleifð, búum
við enn og það er skylda okkar að
sýna henni þá ræktarsemi sem
hún á skilið og búa þannig að
íslenzkri bændastétt, að hún fái
haldið sinni reisn og reisn bóndans
fer ekki eftir bústærð. Það er
óhjákvæmilegt, að í verðlags- og
lánamálum landbúnaðarins sé
tekið aukið tillit, frá því sem nú er,
til ólíkra aðstæðna, bæði að því er
snertir landshætti og markaðs-
þarfir.
Það sem farið er fram á í þessu
frumvarpi virðist ef til vill —
fljótt á litið — ekki mjög stórvægi-
legt. Samt sem áður markar það
ákveðna stefnu, sem ég hefi lengi
talið æskilegt og rökrétt, að við
gæfum meiri gaum en hingað til,
— stefnu, sem tryggi betur en nú
er nauðsynlegt jafnvægi og traust-
ari tengsl milli okkar höfuðat-
vinnuvega til sjávar og sveita. Ég
hefi hér að framan reynt að færa
fram nokkur rök fyrir þeirri
skoðun minni og ég vona, að
háttvirt landbúnaðarnefnd, sem ég
fel málið hér með til umfjöllunar,
geti fallizt á, að hér sé bent á rétta
leið.
Mér skilst, að lög um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins séu nú
enn í heildarendurskoðun og fari
það svo, að þetta frumvarp mitt
nái ekki fram að ganga nú á þessu
þingi, m.a. vegna þess, hve stutt er
til þingloka, þá gæti sú hugmynd,
sem í því felst, komið til skoðunar
— og vonandi inn í lögin, við þá
endurskoðun.
Ný mörk
Reykjavík-
ur og Sel-
tjamamess-
kaupstaðar
Albert Guðmundsson (S) og
Axel Jónsson (S) hafa lagt
fram frv. til laga um breyt-
ingu á mörkum lögsagnarum-
dæma Reykjavíkur og Sel-
tjarnarneskaupstaðar. Megin-
efni frv.-greina er eftirfar-
andit
• Vesturmörk lögsagnarum-
dæma Reykjavíkur á Seltjarn-
arnesi skulu ákveðast af eftir-
töldum hnitum í hnitakerfi
Reykjavíkur frá 1951: 1) Bein
lína úr punkti 77 í stórstraums-
fjöruborði við Eiði í punkt 70.
2) Þaðan bein lína í punkt 73.
3) Þaðan bein lína í punkt 75.
4) Þaðan bein lína í punkt 93.
5) Þaðan bein lína í punkt 78 í
stórstraumsfjöruborði við
Faxaskjól.
• Eyjarnar Viðey, Engey og
Akurey skulu lagðar undir
lögsagnarumdæmi Reykjavík-
ur.
• Frá gildistöku þessara
laga tekur Seltjarnarneskaup-
staður að sér framfærslu allra
þeirra, sem eru eða verða
kunna þurfamenn og fram-
færslurétt eiga eða munu eign-
ast í Reykjavík, ef lög þessi
væru ekki sett, vegna dvalar
eða fæðingar á landi því, sem
til Seltjarnarneskaupstaðar
fellur með lögum þessum.
í grg. með frv. segir:
Með samningi frá 20. febrúar
1976 milli borgarstjórnar
Reykjavíkur og bæjarstjórnar
Seltjarnarneskaupstaðar, sbr.
fskj., voru gerðar breytingar á
lögsögumörkum, sem fela í
aðalatriðum í sér, að um 40 þús.
fermetrum af landi Reykjavík-
ur við vesturmörk borgarinnar
verður afsalað til eignar og
lögsögu Seltjarnarneskaup-
staðar, en eýjarnar Engey,
Viðey og Akurey, sem verið
hafa í lögsögu Seltjarnarnes-
kaupstaðar, verða lagðar undir
lögsögu Reykjavíkur. Aðilar
voru ásáttir um breytingar
'þessar miðað við forsendur að
skipulagsvinnu á Eiðsgranda-
svæðinu svo og landfræðilega
legu eyjanna þriggja.
Með frumvarpi þessu er
leitað staðfestingar Alþingis á
ofangreindum samningsákvæð-
um að því er tekur til breytinga
á lögsögumörkum, sbr. 8. gr.
samningsins á fskj.
(
V egaáætlun 1978:
Tæpir 10 milljardar til vegamála
Fjárveitinganefnd Alþingis hefur lagt fram sameiginiegt nefndar-
álit og breytingartillögu við þingsályktun um vegaáætlun fyrir árin
1977—1980. Umfjöllun nefndarinnar nær þó aðeins til yfirstandandi
árs. Samkvæmt upphaflegri tillögu að vegaáætlun, með breytingu
fjárveitinganefndar, verður skipting vegaútgjalda 1978 í grófum
dráttum þessii
1) Viðhald þjóðvega ................................. 3.220 m.kr.
2) Til nýrra þjóðvega ............................... 2.721 m.kr.
3) Til fjallvega o.fl................................. 57 m.kr.
4) Til brúargerða ..................................... 563 m.kr.
5) Til sýsluvega ...................................... 340 m.kr.
6) Til vega í kaupstöðum/ kauptúnum ................... 706 m.kr.
7) Til véla og áhaldahúsa .............:................ 94 m.kr.
8) Til tilrauna ........................................ 29 m.kr.
9) Halli f.f. árum o.fl................................. 60 m.kr.
10) Stjórnun og verkfræðil. undirb..................... 510 m.kr.
Samtals eru þetta 9.300 m.kr. Auk þess er heimild til töku vinnulána
eða annarra hráðabirgðalána til nýrra þjóðvega að fjárhæð 400 m.kr.
í stofnbrautir er gert ráð fyrir langt upp að telja. Nefndarálitið
að fari 2.961 m.kr., auk 400 m.kr.
lánsheimilda. I þjóðbrautir er gert
ráð fyrir að verja 690 m.kr. Til
brúa 10 m., og lengri 458 m.kr. I
tillögunni er sundurliðun á þessum
fjárveitingum til einstakra vega-
framkvæmda, sem hér yrði of
hljóðar svo:
„Fjárveitinganefnd hefur haft
tillögu um vegaáætlun fyrir árin
1977—1980 til umfjöllunar og
hefur unnið að endurskoðun fram-
kvæmdaáætlunar fyrir árið 1978.
Nefndin naut til þess. . starfs..
aðstoðar Snæbjarnar Jónassonar
vegamálastjóra, Helga Hallgríms-
sonar forstjóra tæknideildar og
annarra starfsmanna Vegagerðar-
innar.
Við gerð fjárlaga á s.l. hausti
var ákveðið að auka ráðstöfunarfé
Vegagerðarinnar úr 7.000 millj. kr.
í 9.300 millj. kr. og var það gert til
samræmis við yfirlýsingu sam-
gönguráðherra um aukið fjármagn
til vegamála á árinu 1978.
Endurskoðun nefndarinnar tek-
ur aðeins til ársins 1978 og er því
aukaendurskoðun. Að venju hefur
nefndin öll unnið að skiptingu
viðbótarfjármagnsins til ýmissa
þátta áætlunarinnar. Til stjórnar
og undirbúnings er lagt til að verja
138 millj. kr., til viðhalds vega 537
millj. kr., til nýrra þjóðvega 1.161
millj. kr., til brúagerða 226 millj.
kr. og til vega í kaupstöðum,
vélakaupa, fjallvega, sýsluvega
o.fl. 238 millj.kr. Þessi skipting á
því viðbóýarfjármagni,J£.300 miílj.. .
kr., sem var til ráðstöfunar, er í
samræmi við gildandi vegaáætlun
og er gerð af nefndinni allri.
Einnig gerði nefndin tillögu um
fjárveitingar til nokkurra sérverk-
efna, þ.e. í Borgarfjarðarbrú,
Holtavörðuheiði, Vesturlandsveg á
Kjalarnesi og í Þingvallaveg. Að
öðru leyti hafa þingmannahópar
einstakra kjördæma gert tillögur
um skiptingu á öllu nýbyggingarfé
til vega innan sinna kjördæma.
í gildandi er vegaáætlun er
heimild til að taka allt að 400
millj. kr., verktakalán eða önnur
bráðabirgðalán. I áætlun fyrir árið
1977 var sú heimild einnig fyrir
hendi. Þá námu verktakalánin 232
millj. kr. Að auki voru tekin
bráðabirgðalán að upphæð 138
millj. kr. Þau eru tekin fyrir
atbeina nokkurra sveitarstjórna
og í samráði við þingmenn þess
kjördæmis sem málið snerti.
Eins og áður sagði, stendur
íiárveitinganef.s.ameiginlegíi pð.
þeim breytingartillögum, sem eru
á þingskjali 576.
Fulltrúar Alþýðubandalagsins
og Alþýðuflokksins vilja taka
fram, að þtátt fyrir verulega
hækkun bensíngjalds sé um mjög
takmarkaða raungildishækkun að
ræða í nýframkvæmdum vega og
enn langt í land að bætt sé fyrir
þá stórlegu skerðingu fram-
kvæmda, sem einkennt hefur
vegaáætlun síðustu árin. Enn
fremur taka þeir fram, að þeir
hafa óbundnar hendur um að
flytja eða fylgja breytingartillög-
um, sem fram kunna að koma við
afgreiðslu málsins."
Alþingi, 14. apríl 1978.
Steinþór Gestsson, (S), Þórarinn
Sigurjónsson, (F), Ingi Tryggva-
son, (F), Lárus Jóns^on, (S), Geir
Gunnarsson, Abl)., Pálmi Jónsson,
(S), Sighvatur Björgvinsson (A),
Gunnlaugur Finnsson, (F), Ellert
B. Schram, (S), Helgi F. Seljan,
.I4þl),