Morgunblaðið - 22.04.1978, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1978
39
miðaði í þá átt, að skólinn virkjaði
áhuga og getu í þágu þroska hvers
og eins.
Snorri ritaði margt um skóla-
mál í blöð og tímarit, og hefur
þeim greinum hans enn ekki verið
safnað saman til útgáfu í bók. En
hver sá, sem hugar að skólasögu
íslendinga, mun sjá að starf og
hugsjónir Snorra Sigfússonar
skipa þar verðugan sess.
Arnór Hannibalsson.
Með örfáum orðum langar mig
til að kveðja Snorra Sigfússon
hinztu kveðju og þakka honum svo
ótal margt. Ekki er það ætlun mín
að rekja hér lífssögu hans, hana
þekkir þjóðin þegar og verður þar
engu við bætt. Minnisvarðinn
stendur óhaggaður eftir.
Okkur, sem þekktum hann bezt
hin síðari ár, verður lengi minnis-
stætt hið einstæða andlega þrek
hans og atgervi, þrátt fyrir þessi
fjölmörgu ár, oft erfið mjög. Alltaf
stóð hánn sem klettur úr hafinu
þótt skvetturnar væru oft stórar
og þungar, sem á honum skullu.
Ekkert haggaði hinu mikla þreki
hans hið ytra séð, hver svo sem
umbrotin hlutu að vera hið innra,
keikur stóð hann og æðraðist ekki.
Þetta sýndi óbilandi trú hans og
traust á lífið eftir dauðann. Einnig
sú gæfa, sem honum hlotnaðist þá
er hann var orðinn roskinn að
árum, er hann gekk að eiga sína
mikilhæfu seinni eiginkonu, sem
hann virti mjög að verðleikum.
Enda duldist engum, sem þekkti
til, hið góða viðmót hennar og hún
bar með honum byrðarnar svo
aðdáanlegt var.
Nú er þessi kæri frændi minn
horfinn sjónum okkar að sinni. Því
er mér og okkur hjónum báðum
ljúft og skylt að þakka fjölmargar
ánægjustundir við spil og fleira,
sem ekki verður tínt til hér, en þar
sem fram kom að Elli kerlingu
varð ekkert ágengt. Má segja að
þar hafi hún brugðist sinni eigin
nafngift. Já, við áttum oft góðar
stundir á Stýrimannastígnum og
hér á Lynghaganum.
Síðast en ekki sízt þakka ég af
alhug er hann tók mig undir
verndarvæng sinn, er ég unglingur
fyrst kom til náms á Akureyri. Þá
hvatti hann mig ávallt til átaka
við þá hvimleiðu „bikkju" sem
hann kallaði svo letina og slóða-,
skapinn, sem aldrei átti upp á
pallborðið hjá honum. Þetta eru
mér ljúfar og ógleymanlegar
minningar, sem legið hafa dott-
andi í hugskotinu, en vakna nú
þegar litið er til baka.
Nú kveð ég frænda minn og við
öll hér á Lynghaga 14 og þökkum
svo ótal margt, og í trú og trausti
á hann, sem sagði: „Ég lifi og þér
munuð lifa.“ Góður guð styrk þú
hans eftirlifandi góðu konu, börn
hans öll og tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn, svo og alla
ættingja hans og vini.
Blessuð sé minning hans.
Björn Halldórsson.
að fleirum en mér muni finnast
það og því rifja ég kvæðið upp:
Ævitúninn eyöist
unnið skyldi lanstum meir.
síst þeim lífið leiðist
sem lýist þar til út af deyr,
Þá er betra þreyttur fara að sofa,
nær vaxið hefur herrans pund,
en heimsins stund
líði í leti ok dofa.
Kk skal þarfur þrffa
þetta gesta herberjp,
eijan hverid hlífa
sem heimsins góður borKari<
einhvcr kemur eftir mi(f sem hlýtur,
bið tg honum blessunar
þá bústaðar
minn nár f moldu nýtur.
Þetta er frá orði til orðs eins
og mælt fyrir munn vors gamla
góða vinar. Og betur verður það
ekki sagt.
Snorri Sigfússon var maður
vináttu og tryggðar. Þess naut
ég sjálfur og ættfólk mitt í
ríkum mæli, og hvorki vil ég né
má, þótt persónulegt sé nokkuð,
láta undir höfuð leggjast á
þessum kveðjudegi að minnast
ræktarsemi hans, sem ég hygg
Fyrir tveimur eða þremur
mánuðum hringdi Snorri Sigfús-
son, heitinn, til mín og vantaði
upplýsingar um ártal og aðstæður,
er sparisjóður var fyrst stofnaður
m.a. fyrir Grýtubakkahrepp og
fleiri byggðalög. Þetta var Spari-
sjóður Höfðhverfinga, er tók til
starfa 1879. Snorri, á nítugasta og
þriðja aldursári, var þá að skrifa
grein um þetta efni, m.a. um
sparisjóði við Eyjafjörð og taldi
líklegt, að áhrifa hafi gætt vestur
yfir fjörðinn frá Grýtubakka-
hreppi yfir í Svarfaðardal. Hugur-
inn var þá enn fyrir norðan og við
gamalt áhugamál Snora, sem hann
hafði hugsað um og barist fyrir
um áratugi að hlúa að sparnaðar-
ráðdeild hjá fólki. Tilefni þess, að
ég skrifa þessa stuttn minningar-
grein er, að Snorri kom til okkar
í Landsbankann árið 1954. Að-
stæður voru þá aðrar í þjóðfélag-
inu. Snorri hafði fengið skilning
hjá bankastjórn Landsbankans,
m.a. hjá Jóni Arnasyni, banka-
stjóra, að bankinn legði fram efni
og aðstoð til samtengingar á milli
skóla og banka um sparifjársöfnun
skólabarna. Snorri hafði á ný tekið
upp það merki, sem Laufey
Vilhjálmsdóttir hafði hafið á loft
fyrr á öldinni. Hann fékk sam-
stöðu fræðslumálastjórnar, vakti
áhuga og athygli kennara á þessu
máli og fyrir áeggjan hans og
dugnað komst þetta á laggirnar.
Fékk ég það verkefni sem ungur
starfsmaður í Landsbankanum að
leggja bankalegan grundvöll að
málinu. Slagorð Landsbankans var
þá (og er) „græddur er geymdur
eyrir" og bankinn vildi sýna
veiðleitni í verki á þessu sviði.
Börn, sem voru að hefja skóla-,
göngu, fengu ávísun á sparisjóðs-
bók við banka eða sparisjóð. Þessir
reikningar voru verðtryggðir að
vissu marki. Jafnhliða hóf Lands-
bankinn útgáfu sparimerkja, sem
seld voru í skólunum og lögð síðan
inn í bækurnar og yfir 500
kennarar tóku að sér að hafa
reglulega umræðustund um ráð-
deild og sparnað, þegar merkin
voru afgreidd. Snorri lagði áherslu
á, að peningarnir yrðu ekki
bundnir of lengi í bókum. Hann
vildi, að æskufólkið lærði sjálft að
leggja fyrir peninga til þess að ná
ákveðnu marki t.d. að eignast
ákveðinn hlut. Landsbankinn og
seinna Seðlabankinn reyndu að
halda þessari starfsemi gangandi
í tæplega tvo áratugi og grundvöll
að því starfi öllu lagði Snorri
Sigfússon. Hann var hjá okkur
með annan fótinn fram til 1963.
Leiðir okkar lágu reyndar sam-
an miklu fyrr. Það var þingrofs-
sumarið 1931 að senda þurfti
ríkisstjórnarbílinn norður til að
sækja þingmennina og þá voru
tveir ráðherrasynir með á leið í
sveit norður í Fnjóskadal. Með í
bílnum norður voru Snorri Sigfús-
son og Páll Eggert Ólason. Ferðin
tók tvo daga og höfðum við, tveir
bræður, mikla ánægju af því að
kynnast þessum mönnum. Við
sáum hann líka og hittum á
heimili Dóru og Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, en mikil vinátta var með
þeim.
r glæsilegur fulltrúi ungmenna-
félagshreyfingar og aldamótakyn-
slóðar. Starfaði sem sannur skóla-
maður alla ævi. Rithöfundur,
fræðimaður og mikill áhugamaður
á hverju sem hann tók á. Starfs-
fólk í Landsbanka og Seðlabanka
höfðu á honum miklar mætur og
hann skilur eftir góðar minningar
hjá okkur. Hitt er annað, hvort og
hvenær merki hans verður tekið
upp á ný?
Björn Tryggvason.
Útför Snorra Sigfússonar fer
fram í dag frá æskustöðum hans
í Svarfaðardal. Hann Snorri er svo
þjóðkunnur, að ég hefi engu við að
bæta á þrykk nema nokkrum
minningum frá okkar fyrstu kynn-
um.
Snorri kennari, kennaranafnið
fylgdi honum alla tíð í vitund og
ávarpi Önfirðinga, og það í hæsta
máta mjög svo eðlilegt, því hann
var frábær fræðari. Ekki þurfti ég
að bæta við mig einu eða neinu við
inntökupróf í Verslunarskólann
forðum, af því hann Snorri kenn-
ari hafði kennt mér. Hann kenndi
okkur systkinunum, að undan-
teknu því yngsta, enda hann ekki
kominn á skólaskyldualdur þá,
þegar foreldrar mínir fluttust frá
Flateyri.
Ég veit með vissu að öll börn
sem Snorri kennari fræddi þar,
virtu hann mikils og mátu, enda
ekki annað hægt, sökum mann-
kosta hans og nærgætni, aldrei
styggðaryrði; færi eitthvað úr-
skeiðis, fór það aðeins milli hans,
nemandans og foreldranna, þar
með var komin bót og betrun,
málið útrætt. Snorri kennari var
tvímælalaust á undan sinni samtíð
í allri bóklegri barnamennt og
einnig sá hann í gegnum móðu
þeirra tíma, að meira má gera, ef
duga skal. Mikilhæfa öðlingsmenn
fékk hann til að kenna okkur
strákunum, hagnýtan og verkleg-
an lærdóm, sem víða var til
meðferðar í barnaskólum síðar-
meir.
Ekki lét Snorri kennari þar við
sitja á Flateyri, hann var allt í
öllu, á menningarsviðinu, stjórn-
aði hann karlakór og leikstýrði
öllum sýningum í leikhúsinu okkar
vestra, hann kenndi stálpuðu
piltunum leikfimi, náði í frækna
kappa til kennslu í glímu. En hann
mundi alltáf eftir börnunum
sínum, skólabörnunum, fór með
okkur í skoðunarferðir, á skauta,
á skíði og í ýmsa útileiki, auk alls
þessa vann hann mikið að sveitar-
og sýslumálum.
Kona Snorra kennara, frú Guð-
rún Jóhannesdóttir, gæðakona
mikil, kom með frumburð sinn
Örn, næstur honum var Haukur
ritstjóri, dásemdardrengur, sem
látinn er, langt um aldur fram,
Jóhannes flugstjóri, Hildur lést
barnung, Anna gift en þekkt
útvarpskona, Hildur gift í
Ameríku og Snorri flugstjóri. Öll
eru börnin indæl eins og þau eiga
ætt til. Heimilið á Flateyri hét
Þönglabakki, þar áttum við bræð-
urnir alltaf athvarf hjá frú
Guðrúnu. Síldarréttirnir hennar
voru mitt uppáhald. Frú Guðrún
lést fyrir allmörgum árum.
Meðal annars var Snorri kenn-
ari yfirsíldarmatsmaður á Vest-
fjörðum og ég held í síldarbraski
með föður mínum á verstu árum
þeirrar löngu liðnu tíðar, en þeir
lifðu það af. Snorri kennari og
faðir minn og makar þeirra voru
vinir og vinskapurinn jókst eftir
sem árin liðu, þessu lýsir Snorri
kennari í æviminningum sínum og
kemur það heim og saman við það
sem bæði móðir mín og faðir sögðu
mér af þessum góðu hjónum.
Ekki hafði ég séð kennara minn
langa lengi, fyrr en einn góðviðris-
dag í Austurstræti hér í borg, en
þá var hann fluttur á Stýrimanna-
stíginn. Hann var alveg eins og
heimsborgari, samt sem áður í öílu
fasi eins og hann var á Flateyri,
skopið og vinarþelið yljaði mér, ég
hitti hann oft eftir þetta og alltaf
gerðu notalegheitin vart við sig,
það var þægilegt.
Snorri kennari giftist öðru sinni
yndislegri ágætis konu Bjarnveigu
Bjarnadóttur, sem lifir mann sinn,
hún er mikill listunnandi, þeirra
hjónaband var farsælt og þar fór
vel um Snorra kennara, við gömlu
skólanemendurnir þökkum frú
Bjarnveigu um leið og við vottum
henni innilega samúð og sama
gildir um fjölskylduna alla.
Guð blessi Snorra kennara.
G.K.
Hann afi blessaður' er dáinn,
farinn frá okkur svo skjótt og svo
óvænt. Þótt við vissum vel, fjöl-
skyldan, að allt gæti'gerst, er svo
aldraður maður þarf í aðgerð á
sjúkrahús, þá einhvernveginn held
ég að erfitt verði fyrir okkur öll að
sætta okkur við hið stóra skarð
sem hann nú skilur eftir í sinni
stóru fjölskyldu og vinahópi, því
afi var alltaf veitandi hvar sem
hann fór. Hann var alla tíð mikill
afi sínum barnabörnum og barna-
barnabörnum, en þau átti hann
mörg. Er ég fæddist í þennan
heim, var afi þá þegar orðinn
fullorðinn maður, 66 ára, og í þessi
28 ár sem við höfum verið
samvistum, hefur hann verið mér
mikil stoð og stytta og mikill
leiðbeinandi, sem og flestum eða
öllum sínum barnabörnum. Afi
var alla tíð mikið fyrir börn og
unglinga og helgaði líf sitt uppeld-
is- og kennslustörfum um árátugi
og allt fram á síðasta dag var hann
að veita heillavænleg ráð. Ég held
að enginn geri sér fulla grein fyrir
því nema sá er notið hefur, hversu
mikils virði það er að eiga slíkan
mann fyrir afa sem Snorri Sig-
fússon var. Svo skilningsríkur,
hvetjandi og leiðbeinandi alla tíð
og svo fullur af þrótti og trú á
framtíðina og unga fólkið, lifandi
í frásögn og fullur af glettni allt
til hinstu stundar.
Mér hefur oft dottið í hug þessi
langa og margbreytilega ævi, er
afi lifði, hann mundi vel árin fyrir
aldamótin þegar hann var að alast
upp norður í Svarfaðardal, og var
komið fyrir hjá vandaiausu en
góðu fólki þegar foreldrarnir féllu
frá.
Og breytingarnar og umskiptin
er orðið hafa á þessari löngu ævi
í heiminum og ekki sist hér á
landi. Að fólk frá því fyrir
áldamót, skildi geta tileinkað sér
nútímann svo vel sem raun varð á,
það finnst mér með ólíkindum. Og
það var líka eftirtektarvert með
hann afa, að hann kunni tækninni
og framþróuninni vel og aldrei
varð ég var við neitt afturhald né
skilningsleysi af hans hálfu í því
efni. Snorri afi giftist í annað sinn
1951 Bjarnveigu Bjarnadóttur,
sem reynst hefur afa alveg frá-
bærlega vel, og gerði það að
verkum að afi bjó alltaf sínu búi
og var alltaf virtur á sínu heimili
sem fullgildur húsbóndi, en lenti
aldrei úti í horni hjá neinum. Held
ég að þetta, meðal annars, hafi
hjálpað honum að ná svo háum
aldri og hversu vel hann hélt sínu
andlega og líkamlega þreki til
síðasta dags. Fjölskylda afa er
orðin stór, og barnmörg, en það
kom ekki í veg fyrir að hann hefði
hugann við hvern og einn, og
fylgdist vel með öllu er þar var að
gerast. Á jóladag, hvern einasta er
ég man, hefur fjölskyldan komið
saman heima hjá afa og Bjarn-
veigu á Stýrimannastíg 5 til að
halda jólin hátíðleg. Á ég nú bágt
með að hugsa mér jólin öðruvísi en
hjá afa og Bjarnveigu á jóladag.
Mér er nú efst í huga, er ég kveð
þennan mæta mann, sem verið
hefur mér að mörgu leyti miklu
meira en venjulegur afi, hvað ég
hef í rauninni verið lánsamur að
kynnast slíkum manni og mátt
margt af honum læra, er hann
hafði numið á sinni löngu og
viðburðaríku ævi. Hafi hann bestu
þökk fyrir samfylgdina, hún hefur
verið og mun verða mér mikils
virði um ókomin ár.
Hvíl í friði.
Nonni.
Ferðinni frá Brekku er lokið.
Ferðalangurinn er kominn heim.
Nú má hann líta farinn veg.
Vegurinn sá var langur, oft erfiður
og strangur, en sigur unninn í
hverri þraut. Það mun líða langur
tími, þar til skafið er í þau spor,
sem hann markaði.
I þessum línum verður ekki
rakin ætt Snorra Sigfússonar né
heldur störf hans utan Önundar-
fjarðar. Þeim mörgu þáttum verða
annarstaðar gerð skil. — Hér
verður aðeins gerð tilraun til þess
að greiða brot af þeirri þakkar-
skuld, sem gamlir nemendur hans
frá Flateyri og Hvilftarströnd
standa í við hann.
Á Flateyri starfaði Snorri kenn-
ari, en það var hann kallaður í
daglegu tali, á árunum 1912—1929.
Hann stóð þau ár á tindi táps og
fjörs, og var með ólíkindum hve
miklu hann fékk afkastað. Auk
kennslustarfa sinna, en þau setti
hann ofar öllu, varð hann fljótlega
umsvifamikill þátttakandi í
sveitarstjórnarmálum, hrepps-
nefndarmaður og oddviti um langt
skeið. Hann lét engin mál fram hjá
sér fara, sem leitt gátu til
menningarauka og bætts mann-
lífs. Hann stofnaði og stjórnaði
kórum, studdi af alúð leikstarf-
semi, og gerðist mikill bar-
áttumaður bindindismála. í eðli
sínu var Snorri kennari alvöru-
maður en þó léttlyndur og spaug-
samur. Um hann mátti segja, að
hann léti sér ekkert mannlegt
óviðkomandi. Slíkur sanngirnis-
og drengskaparmaður var hann til
orðs og æðis, að allir, jafnt
fylgjendur sem andstæðingar,
mátu hann mikils og virtu.
Það var mikil gæfa fyrir lítið
sveitarfélag að fá afburðamann á
borð við Snorra til forstöðu
uppeldis og fræðslumála. Gifta
fylgdi hverju spori hans. Hann var
kennari af guðs náð.
Hann hafði þau tök á nemend-
um sínum, að þeir bæði elskuðu
hann og virtu. Hin glögga og
skarpa innsýn í sálarlíf nemenda,
meðfædd manngæzka hans og
réttlætiskennd hafa vafalaust
valdið þar mestu um. Hin óþreyt-
andi elja hans, að innræta nem-
endum sínum að ávaxta sitt pund,
sjálfstraust og manndóm, var
einstök. Þar fór hann eigin leiðir.
Oft fól hann nemendæum, venju-
lega í efsta bekk, að gerast
samkennarar sínir, eða staðgengl-
Framhald á bls. 37.
að hafi verið með fádæmum. Á
unglingsaldri kom hann á heim-
ili afa míns og ömmu á Tjörn og
var með þeim fram á fullorðins-
ár. Jafnan síðan taldi hann sig
fósturbróður föður míns og
systra hans. Þau bönd vináttu
og kærleika rofnuðu aldrei,
þrátt fyrir stopular samvistir,
heldur þvert á móti styrktust æ
því meir sem lengri tímar liðu.
Mér er bæði ljúft og skylt að
láta í ljós þakklæti mitt til
Snorra fyrir þrotlausa um-
hyggju hans fyrir gömlu fóstur-
systkinunum og þá hollu hönd
sem hann var æ og alltaf
reiðubúinn til að rétta þeim,
bæði fyrr og síðar.
Ekki vil ég heldur láta hjá
líða að minnast þeirra tryggða-
banda sem bundu Snorra viö
átthaga okkar beggja, Svarfað-
ardal, og hvílíkur drengur hann
reyndist því byggðarlagi hvenær
sem á þurfti að halda. Hann
fluttist þaðan ungur, en úr
fjarskanum og annríkinu á
öðrum landshornum fylgdist
hann af vakandi huga með öllu
sem þar var að gerast, með
mönnum og málefnum, þó að
kynslóðir kæmu og færu. Þar
stóðu ættir hans allar djúpum
rótum og enn er frændgarður
hans þar með miklum blóma. Og
þangað leitaði hugur hans löng-
um, til sögunnar, til nútímalífs-
ins, til framtíðarvonanna. Hann
geymdi í trúu minni óteljandi
mannlífsmyndir löngu liðinna
tíma, allar götur aftur á fyrri
öld, og veit ég nú engan ofar
moldu, sem annað eins svip-
myndasafn eigi í huga sér. Mér
fannst stundum í seinni tíð að
Snorri væri orðinn eins konar
vættur dalsins, þó aldrei nema
hann ætti heima hér fyrir
sunnan fjöll.
Snorri Sigfússon hafði fyrir
löngu valið sér legstað í kirkju-
garðinum á Tjörn. Þar verður
hann nú lagður til hvíldar í dag.
Vinarhugur og þökk fylgir hon-
um þangað héðan að sunnan.
Kristján Eldjárn