Morgunblaðið - 27.06.1978, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 1978
3
— Því er ekki að leyna að
ég hefi vissulega orðið fyrir
vonbrigðum, sagði Magnús
Torfi Olafsson formaður Sam-
taka frjálslyndra og vinstri
manna er Mbl. leitaði álits
hans á úrslitum kosninganna,
en þessum úrslitum verðum
við sem að Samtökunum
stöndum að taka. Við í fram-
kvæmdastjórn samtakanna
munum ráða ráðum okkar og
Höfum orðið
fyrir vonbrigðum
W
- sagá' Magnús Torfí Olafsson
láta frá okkur fara þær
ályktanir sem við komumst
að.
Ekki kvaðst Magnús Torfi
geta sagt til um hvenær það
yrði. Hann var síðan spurður
hverjir honum fyndist eðlileg-
ast að mynduðu næstu ríkis-
stjórn:
— Mér er engin launung á
því að Alþýðuflokkur og Al-
Samvinnuhugsjónin er alls staðar
annars staðar en hér hluti af
jafnaðarstefnunni og þá er
spurningin hvað þessi flokkur
hefur að gera. Er þetta bara
bændaflokkur, eins og hann var í
upphafi, og jafnvel um bændafylgi
flokksins virðist vera að losna.
Við í Alþýðuflokknum erum
ákaflega ánægðir með það, að sem
launþegaflokkur getum við nú
stillt okkur upp að Alþýðuþanda-
laginu svo gott sem jafnsterkur
flokkur. Og við teljum að þessi
styrkleikahlutföll muni tvímæla-
laust hafa mikil áhrif á tengslin á
milli launþegahreyfinganna og
stjórnmálaflokkanna í fram-
tíðinni. Bakslag Alþýðubandalags-
ins frá byggðakosningunum vekur
vissulega athygli þrátt fyrir það
að allir hafi gert sér grein fyrir því
að framboð ýmissa smærri flokka
nú kæmu til með að dreifa fylgi
því er Alþýðubandalagið fékk í
borgarstjórnarkosningunum. En
auk þessa teljum við að t.d.
úrslitin hér í Reykjavík og á
Reykjanesi eða í mesta þéttbýlinu
sýni það að við eigum í fullu tré
við Alþýðubandalagið og það er
fyrst og fremst Alþýðuflokkurinn
sein stendur sem virki gegn því að
kommúnisminn flæði inn yfir
íslensk stjórnmál. Þetta er
kannski ein meginniðurstaða
þessara kosninga."
Nú hefur Alþýðuflokkurinn í
kosningabaráttunni lagt áherslu á
að gera þyrfti svokallaðan kjara-
sáttmála landsmanna í heild. Ber
ekki að túlka þessi úrslit sem
ótvíræða vísbendingu að það sé
vilji landsmanna að slíkur sátt-
máli komist á?
„Við túlkum þessi úrslit þannig,
því í okkar málflutningi lögðum
við mikla áherzlu á kjarasáttmál-
ann. En það þarf að kynna þetta
hugtak betur, því að þó við notum
orðið sáttmáli, þá er þetta ekki
hugsað þannig að þetta sé í sjálfu
sér eitthvert skriflegt samkomu-
lag, heldur er inntakið í þessu það,
að það verði að nást almennt
þýðubandalag sem sigurverar-
ar þessara kosninga ættu að
taka við þeirri ábyrgð sem þeir
standa frímmi fyrir varðandi
landsmálin. Mér er það ljóst að
þessir flokkar hafa ekki þing-
meirihluta, en ég tel að þá eigi
að láta reyna á það hvort
annar hvor hinna flokkanna
vill veita stjórn þeirra stuðn-
ing sinn, sagði Magnús Torfi
að lokum.
samkomulag á milli ríkisvalds og
aðila vinnumarkaðarins, launþega
og atvinnurekenda, sem verði fyrst
og fremst að byggjast á gagn-
kvæmu trausti. Jafnaðarmenn í
mörgum öðrum löndum hafa farið
þessa leið og má benda á dæmi frá
Bretlandi á tíma Wilsons, Norður-
löndum og Vestur-Þýzkaland.
Kjarninn í þessu er gagnkvæmt
traust, sem er það sterkt að það
getur leitt til þess að það verði
friður og þar af leiðandi mun
auðveldara að leysa vandamálin
heldur en þegar tortryggnin ræður
ríkjum eins og hefur verið nú
undanfarna mánuði og afleiðingin
verður vinnudeilur."
En nú hafa einmitt að undan-
förnu orðið átök innan verkalýðs-
hreyfingarinnar um leiðir í kjara-
baráttunni og þar hafa Alþýðu-
flokksmenn og Alþýðubandalags-
menn ekki verið á eitt sáttir.
Reyndin hefur orðið sú að Alþýðu-
bandalagsmenn hafa þar ráðið
verulega ferðinni og telur þú í því
sambandi líklegt að sú sátt, sem
þú talar um, náist?
„Þetta ástand er ákaflega tíma-
bundið og svar okkar við því er að
stjórn Alþýðusambandsins nú er
skipuð fulltrúum sem hneigjast að
öllum stjórnmálaflokkunum. For-
ysta Alþýðusambandsins er á
mjög viðkvæmu stigi vegna þess
að forseti þess veiktist, þegar
deilur stóðu í hámarki og því er
ekki að neita að fjarvera hans
hefur skapað visst tómarúm og
vissa óvissu, sem ríkir í dag.
Við höfum bent á þennan
kjarasáttmála sem markmið sem
við teljum vera ákaflega nauðsyn-
legt til að efnahagsstefnan geti
verið farsæl hér. Okkur er full-
komlega ljóst að við getum ekki
einir tryggt þetta.“
Það var haft eftir þér í blaðavið-
tali að krafan um „samningana í
gildi“ væri aðeins mótmæli.
Hyggst þú nú ef Alþýðuflokkurinn
verður í stjórnaraðstöðu beita þér
fyrir að margnefnd launalög verði
numin úr gildi strax og þá að fullu
„Alþýðuftokkur og Alþýðu-
bandalag hafa vissa sam-
stöðu í launamálunum"
- segir Lúðvík Jósepsson
„í ÞESSUM kosningum hefur átt
sér stað umtalsverð tilfærsla á
fylgi í landinu og i rauninni
óvenjulega mikil á okkar mæli-
kvarða. Ef við skoðum þessa
tilfærslu með tölum þá eru þetta
um 1G þúsund atkvæði í plús fyrir
Alþýðuflokkinn og um 7000 ( plús
fyrir Alþýðubandalagið miðað
við kosningarnar 1974 en tap
Framsóknarflokksins frá þessum
kosningum er nú um 8000 at-
kvæði í mínus og fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn er tapið um 9000
atkvæði. Við þetta koma rúm
6000 atkvæði sem er aukning á
kjörskrá frá 1974. Þessi úrslit
eru mjög sterk andstaða við
ríkisstjórnina og gegn stefnu
hcnnar. Fólk var í mjög ríkum
mæli að krefjast þess að stjórnin
færi frá og ný stjórn tæki við,“
sagði Lúðvík Jósepsson formaður
Alþýðubandalagsins, þegar Mbl.
leitaði álits hans á úrslitum
kosninganna.
„Alþýðuflokkurinn hefur í
þessum kosningum unnið verulega
á en þá verður jafnframt að hafa
í huga að hann hafði verið flokkur,
sem hafði um langt árabil með 9
til 10 þingmenn en var nú kominn
Lúðvík Jósepsson
í sitt lágmark með 5 þingmenn.
Alþýðuflokkurinn var því þarna
sumpart að rétta sig við en hann
fær einnig verulega viðbót. Ég tel
að sá árangur Alþýðubandalagsins
að bæta við sig 4,5% atkvæða sé
mjög góður en vitanlega má segja
að við hefðum getað ætlast til þess
að vinna meira á en þetta er þó
Benedikt Gröndal
eða telur þú aðra lausn farsælli?
„Þarna er vitnað til viðtals, sem
birtist við mig í Morgunblaðinu og
með því vildi ég benda á að
eingöngu sú hlið á málinu að
samningar voru rofnir með svo
stuttum fyrirvara, sérstaklega
varðandi opinbera starfsmenn, olli
mikilli reiði og vonbrigðum með
það að samningsrétturinn væri
ekki sterkari. Hitt hef ég orðið að
viðurkenna, að það væri ekki hægt
að stíga þetta skref alveg í einu
lagi og þá á ég við að ekki er hægt
að setja samningana að fullu í
gildi í einu. Við höfum dæmið frá
borgarstjórn Reykjavíkur og ég
verð að sætta mig við það, sem
hefur orðið niðurstaða þeirra þar,
að það er ekki hægt að gera þetta
í einu lagi og því til réttlætingar
vil ég benda á að einn borgarfull-
trúa Sjálfstæðisflokksins greiddi
atkvæði með þessari niðurstöðu
nýja meirihlutans og hinir borgar-
fulltrúar sjálfstæðismanna
greiddu ekki atkvæði gegn þessari
samþykkt, sem þó gengur í ber-
högg við það, sem ríkisstjórnin
hefur talið nauðsynlegt."
í liðinni kosningabaráttu hefur
greinilega skilið að Alþýðuflokk og
Alþýðubandalag ólík afstaða þess-
ara flokka til varnarmálanna.
Heldur þú að þessir flokkar nái
samstöðu um þau mál?
„Ég get aðeins á þessu stigi
endurtekið þá yfirlýsingu, sem ég
hef fyrir hönd Alþýðuflokksins
gefið í kosningabaráttunni, að það
er ekki ætlun okkar að verzla með
öryggi þjóðarinnar fyrir ráðherra-
stóla og við stöndum fast á þeirri
samþykkt, sem síðasta flokksþing
okkar gerði í þeim efnum."
Og Alþýðuflokkurinn mun þá
ekki samþykkja að varnarliðið fari
af landi brott, ef flokkurinn fer í
ríkisstjórn?
„Menn verða að lesa svar mitt
hér fyrr, það segir það.“
Að síðustu var Benedikt spurður
álits á því hverjir væru að hans
dómi möguleikar á myndun næstu
ríkisstjórnar?
„Ég get aðeins endurtekið að
breytingarnar á þingstyrk flokk-
anna hafa orðið svo miklar og
óvæntar að ég tel að stjórnmála-
flokkarnir verði allir að skoða
málið og íhuga það. Alþýðu-
flokkurinn hefur ekki stefnt að
neinni ákveðinni stjórnarsam-
stöðu né á móti neinni og í
samræmi við þetta mun Alþýðu-
flokkurinn taka ábyrgan þátt í
þeim viðræðum, sem forseti Is-
lands setur væntanlega í gang
innan tíðar. Frá okkar hálfu
verður það fyrst og fremst mál-
efnaaðstaðan sem ræður og flokks-
stjórn Alþýðuflokksins ber sam-
kvæmt okkar lögum að taka allar
ákvarðanir um gerðir flokksins í
þessum efnum. Tilgangur stjórn-
málaflokka er að taka þátt í stjórn
landsins og koma stefnumálum
sínum í framkvæmd og við erum
svo sannarlega ekki að draga
okkur út úr pólitík eftir þennan
mikla sigur, þannig að við munum
af fullri ábyrgð taka þátt í
viðræðum um stjórnarmyndun
eftir því, sem við verðum til þess
kallaðir," sagði Benedikt að lokum.
mjög nærri því, sem ég hafði áður
spáð opinberlega. Við gerðum hins
vegar okkur alveg grein fyrir því
að við kæmum ekki til með að fá
sama fylgi og við fengum í
borgarstjórnar kosningunum um
leið og Samtökin og fleiri listar
koma fram,“ sagði Lúðvík.
Varðandi hugsanleg skilyrði
fyrir þátttöku Alþýðubandalags-
ins í ríkisstjórn sagði Lúðvík: „Það
er krafa okkar, sem við munum
setja fram númer eitt fyrir öllu
samstarfi, að þessi umdeildu lög
verði afnumin. Þau verði felld úr
gildi og það þýðir að sjálfsögðu að
þeir samningar, sem gerðir hafa
verið, þeir standa. Síðan verður
það auðvitað að kanna það á
hverjum tíma hvaða form
samningar eiga aðtaka, þannig að
menn komist að eins viturlegri
niðurstöðu og hægt er.“
Þá var Lúðvík spurður hvort,
Alþýðubandalagið kæmi til með að
gera það að skilyrði fyrir þátttöku
í stjórnarmyndun að varnarliðið
fari úr landi?
„Ég svara engu um það og get
ekki sagt til um það hvað verður
sett sem skilyrði fyrir samstarfi
ýmist við þennan flokk eða hinn.
Við í þingflokki og framvkæmda-
stjórn Alþýðubandalagsins mun-
um komá saman strax upp úr
helginni og ræða þá stöðu, sem
upp er komin. Við höfum sett fram
fjölmörg stefnumál og það fer
ekkert á milli mála að eitt af okkar
aðalkröfumálum í slíku samstarfi
er krafan um það að koma hernum
úr landi. Hvort það atriði eða
önnur verða gerð að úrslitaskilyrði
er ekki hægt að segja til um á
þessu stigi. Við erum ekki þau
börn í pólitík að við svörum einu
eða neinu um það fyrirfram hvaða
atriði við setjum sem skilyrði. Því
það metur maður á hverjum tíma
þegar til samninganna kemur,
hvort samningarnir séu þess virði
að gera þá.“
Hvaða flokkur telur þú eðli-
legast að nú taki upp stjórnarsam-
sarf?
„Ég get ekki og vil ekki svara
neinu um það á þessu stigi því við
í flokknum eigum eftir að ræða
þessi mál. Við vitum að það eru
margir möguleikar hugsanlegir í
stjórnarmyndun en um hvað
margir þeirra eru framkvæman-
legir skal ég ekkert segja."
En verður ekki niðurstaðan
öndverð við það, sem Stefán
Jónsson sagði, verður ekki Alþýðu-
flokkurinn að nota Alþýðubanda-
lagið en ekki öfugt?
„Ætli það verði ekki þannig að
við verðum að nota Alþýðuflokk-
inn og Alþýðuflokkurinn að nota
okkur. Það er auðvitað enginn vafi
á því og það hef ég sagt áður, að
eins og þessi mál bera öll að, þegar
þessir tveir flokkar vinna á og
telja sig báðir verkalýðsflokka eða
launamannaflokka og launamálin
hafa verið mjög umdeild. Þá er
enginn vafi á því að þessir flokkar
hafa vissa samstöðu í þessum
málum en þeir eiga hins vegar
eftir að reyna, hvort þeir ná
samstöðu," sagði Lúðvík að lokum.