Morgunblaðið - 23.07.1978, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1978
„KOMMISSARINN
skæðasti óvinur v-þýzkra hryójuverkamanna
Að undanförnu hafa
vestur þýzkir hryðjuverkamenn
verið handteknir hópum saman,
og á síðustu tveimur mánuðum
hafa tuttuKU eftirlýstir glæpa-
menn af þessu tagi verið hand-
teknir utan Vestur-Þýzkalands.
Það er einkum tvennt, sem þakka
má þennan mikla árangur f
varáttunni við hryðjuverkaöflin,
sem haldið hafa milljónum
manna f heljargreipum á undan-
förnum árum. Fyrst og fremst er
það tæknin. en einnig stóraukin
samvinna stjórnvalda í hinum
ýmsu löndum og nýir millirikja-
samningar þar að lútandi.
Fyrir nokkrum vikum voru
fjórir ungir Vestur-Þjóðverjar
meðal þeirra tugþúsunda erlendu
ferðamanna, sem nutu lífsins á
Búlgaríuströnd Svarta hafsins. En
leiðin frá sólarströndinni í gamal-
kunnuga vistarveru,
Moabit-fangelsið í Vestur-Berlín,
var styttri en þeir hugðu. Tveimur
stundum eftir að sakleysislegir
sóldýrkendur höfðu skyndilega
tekið þá höndum sátu þeir um borð
í lögregluflugvél og innan sólar-
hririgs bauð dómsforseti Till
Meyér velkominn til yfirheyrslu
með þessum orðum: „Þér komið
fyrr úr fríinu en búizt var við,
herra Meyer." Fjórum vikum áður
hafði hópur kvenna frelsað Meyer
úr Prísundinni, og flúið síðan með
honum til Búlgaríu. Konurnar eru
allar alræmdar fyrir hlutdeild í
hryðjuverkastarfsemi, og heita
Gabriele Rollnik, Gudrun Sturmer
og Angelika Loder. Hversu greið-
lega gekk að koma hryðjuverka-
mönnunum aftur til síns heima má
þakka afskiptaleysi búlgarskra
yfirvalda, sem heitið höfðu liðsinni
sínu.
„Kommissarinn“
Islenzkir sjónvarpsáhorfendur
þekkja þýzka sjónvarpsmynda-
flokkinn „Der Kommissar", sem
vinsæll er í mörgum löndum
Evrópu. j bækistöðvum lögregl-
unnar í Wiesbaden er tölva ein
mikil, sem í daglegu tali er aldrei
kölluð annað en „Kommissarinn".
Þetta þarfaþing hefur á skömmum
tíma gjörbreytt vígstöðu lögregl-
unnar í viðureigninni við hryðju-
verkamenn og aðra glæpamenn, og
sá sem heiðurinn á af því að hafa
komið tölvuleitarkefinu á laggirn-
ar er Herold rannsóknarlögreglu-
stjóri. Hann hefur skipulagt og
útbúið „prógrammið", sem tölvan
er mötuð með og gerir það að
verkum að hann hrósar nú sigri
yfir þeim áhrifamönnum innan
lögreglunnar, sem framan af iétu
sér fátt um finnast og voru
vantrúaðir á að ná mætti árangri
með þessum hætti. Enn sem komið
er hefur megináherzla verið lögð á
notkun tölvunnar í sambandi við
leit að hryðjuverkamönnum, en
þess mun skammt að bíða að slíkri
tækni verði beitt í miklu ríkari
mæli. Möguleikarnir virðast
óendanlegir, og bjartsýnustu menn
hafa jafnvel haft á orði að innan
fárra ára verði nánast útilokað að
glæpamenn, sem einu sinni kom-
ast í kast við lögregluna, geti leikið
sama leikinn oftar en einu sinni,
því að með einni handtöku fáist
upplýsingar sem nægi til þess að
bera kennsl á viðkomandi var sem
hann er.
„Kommissarinn" virðist sem sé
vera hinn fullkomni lögreglufor-
ingi, en starfsskilyrði hans mótast
að sjálfsögðu af fleiri þáttum en
fullkominni tölvutækni, eins og til
dæmis samvinnu lögregluyfirvalda
í mismunandi iöndum.
Tugþúsundir smá-
atriða varðandi
hvern einstakling
Tölvutæknin hefur gjörbreytt
aðstæðum í sambandi við söfnun
upplýsinga og úrvinnslu þeirra.
Skráð atriði í sambandi við hvern
einstakling hlaupa á tugþúsund-
um. Hvert smáatriði er tínt til, —
nákvæmar lýsingar á persónuein-
kennum, hegðun, siðvenjum,
kímnigáfu, allar upplýsingar um
fjölskyldu og kunningjahóp, ná-
kvæmur æviferill, smekkur, upp-
lýsingar unnar eftir Ijósmyndum
af viðkomandi allt frá unga aldri
o.s.frv., — allt þetta gleypir tölvan
hrátt og meltir síðan. En hjá
tölvunni er ekki gleymt um leið og
gleypt er. Hún raðar öllúm þessum
aragrúa smáatriða saman eftir
ákveðnu kerfi og útkoman verður
fullkomnari heildarmynd af ein-
staklingnum en jafnvel nánustu
ættingjar hans geta hugsanlega
gert sér af honum. Þegar tölvan er
síðan beðin að láta í té upplýsingar
um ákveðinn aðila spýtir hún þeim
úr sér á örfáum mínútum.
Dag hvern berst gífurlegt magn
upplýsinga í stjórnstöðina í
Wiesbaden frá öryggisgæzluvörð-
um á flugvöllum og landamæra-
stöðvum víðsvegar. Um leið og eitt
atriði kemur heim og saman við
upplýsingasafn tölvunnar gefur
hún merki, sem kemur lögreglunni
samstundis á sporið.
Vestur-þýzka lögreglan er auk
þess að koma sér upp öðru
tölvukerfi, sem er jafn öruggt við
að bera kennsl á menn og fingra-
faraaðferðin, en hefur augljósa
yfirburði að því leyti að áþreifan-
legra sönnunargagna er ekki þörf
við notkun þess. Þetta kerfi mætti
kalla „hljómburðarkerfi“, en það
felst í samanburði radda. Með
hliðsjón af raddsýnum um hundr-
að manna hefur tekizt að búa til
þetta „hljómburðarkerfi", og sann-
að er að í 99% tilfella er með
fullkomnu öryggi hægt að bera
kennsl á rödd með samanburði í
tölvu, og til a gefa hugmynd um
nákvæmnina gefur hver sekúnda,
sem maður talar, tíu þúsund
„máleiningar".
Schleyer-málið
og lögreglumenn-
irnir, sem létu
ekki að stjórn
„kommissarans“.
„Kommissarinn“ var kominn til
sögunnar þegar Hanns-Martin
Schleyer, formanni v-þýzka vinnu-
Maðurinn á bak við „kommissarinn", Herold
rannsóknarlögreglustjóri.
Gestrisni kommúnistaríkja á þrotum
Aðstoð búlgörsku lögreglunnar
við handtöku Till Meyers og
kvennanna þriggja — eða öllu
heldur afskiptaleysi hennar í
málinu — varpar Ijósi á breytta
afstöðu í málum sem þcssum. og
slika hugarfarsbreytingu má
rekja f fleiri kommúnistarikjum
austantjalds. Jafnvel Aust-
ur-Þjóðverjar virðast að undan-
förnu hafa tekið upp nýja stefnu
varðandi hryðjuverkamenn, en
Austur-Þýzkaland hefur um
langt skeið verið fyrsti viðkomu-
staður hryðjuverkamanna á
flótta frá Vestur-Þýzkalandi á
leiðinni f þjálfunarhúðir samtaka
Palestínuaraba til landa þar sem
þeir hafa átt vísan griðastað.
Milli Júgóslava og Vestur-Þjóð-
verja er í gildi samningur um
gagnkvæmt framsal glæpamanna,
en þrátt fyrir hann er nú á döfinni
mál, sem ekki er séð fyrir endann
á, og reynzt getur torvelt úrlausn-
ar. 11. maí s.l. voru handteknir í
Zagreb í Júgóslavíu fjórir úr hópi
alræmdustu hryðjuverkamanna
Vestur-Þýzkalands, þau Birgitte
Mohnhaupt, Rolf-Clemens Wagn-
er, Dieter-Júrgen Bock og Sieg-
linde Hoffmann. Talið er að öll
hafi þau átt hlutdeild að ráninu og
morðinu á Hanns-Martin Schley-
er, auk þess sem þau eru grunuð
um fjölda annarra glæpa. Það var
júgóslavneska lögreglan, sem
handtók fólkið að fengnum tölvu-
upplýsingum vestur-þýzku lögregl-
unnar. Málið fór leynt í fyrstu þar
sem yfirvöld í báðum löndum
höfðu komið sér saman um að slíkt
væri nauðsynlegt þar til gert hefði
verið út um ágreining vegna
framsals fanganna, en þýzk blöð
komust síðan á snoðir um málið og
standa nú um það harðar deilur í
Vestur-Þýzkalandi.
í stað Vestur-Þjóðverjanna fjög-
urra kröfðust Júgóslavar í fyrstu
framsals 21 króatísks hryðju-
verkamanns, en hafa síðan slegið
af kröfum sínum og vilja nú fá
átta. Þar af eru fjórir í vest-
ur-þýzkum fangelsum, en fjórir
ganga lausir í landinu að því er
talið er.
Um árabil hafa króatískir öfga-
menn verið mikið vandamál, ekki
aðeins fyrir Tító, heldur einnig og
ekki síður Vestur-Þjóðverja og
aðrar vestrænar þjóðir. I Vest-
ur-Þýzkalandi eru nú um 600
þúsund júgóslavneskir aðkomu-
verkamenn, og að því er næst
verður komið eru • fast að 400
manns úr þeim hópi meðlimir í
skipulögðum hryðjuverkasamtök-
um. Á undanförnum árum hafa
króatískir hryðjuverkamenn mjög
látið að sér kveða á alþjóðavett-
vangi, og komu meðal annars við
sögu hér á íslandi fyrir tæpum
tveimur árum þegar Króatar
rændu farþegaþotu, sem hafði
viðkomu á Keflavíkurflugvelli.
Fyrir nokkrum árum myrtu króat-
ískir hryðjuverkamenn júgóslavn-
eska sendiherrann í Stokkhólmi og
um svipað leyti sprakk júgóslavn-
esk farþegaþota á leið frá Kaup-
mannahöfn til Belgrad í loft upp
og létu allir um borð lífið.
Hryðjuverk Króata komu til tals á
þingi kommúnistaflokks Júgó-
slavíu fyrir skömmu og var þar
fullyrt að á síðustu fimmtíu árum
hefðu Króatar utan Júgóslavíu
staðið fyrir alls 210 hryðjuverkum,
þar sem 72 hefðu látið lífið og 230
særzt.
Fyrir tveimur árum gerðu Vest-
ur-Þjóðverjar og Júgóslavar með
sér samning um gagnkvæmt fram-
sal afbrotamanna. Síðan hafa
Vestur-Þjóðverjar látið af hendi
58 Júgóslava, en í staðinn hefur
komið 21 Vestur-Þjóðverji. Nú er
deilt um túlkun ákvæða framsals-
samningsins.
Vestur-Þjóðverjar
halda því fram að hann nái aðeins
til þeirra sem hafi brotið af sér í
heimalandinu, en Júgóslavar segja
að hann taki einnig til þeirra, sem
brotið hafi af ser gegn fulltrúum
Júgóslavíu erlendis. Ekkert bendir
til þess að deilumál þetta verði
útkljáð á næstunni, en fyrir
stjórnir beggja ríkjanna er það
mjög viðkvæmt. Júgóslavar óttast
að með því að framselja hryðju-
verkamennina í hendur Vest-
ur-Þjóðverjum skapi þeir sér
óvinsældir ýmissa ríkja, sem telja
sig til hlutleysisríkjahópsins, en
Júgóslavar hafa skipað sér þar í
fremstu röð. Vestur-Þjóðverjar
óttast á hinn bóginn að framsal
Króatanna skapi hættulegt for-
dæmi og kalli á aukin umsvif
hryðjuverkamanna úr þeirra hópi
í Vestur-Þýzkalandi.
Hryöjuverkamennirnir fjórir, sem nú eru í fangelsi í Júgóslavíu, talið frá
vinstri: Brigitte Mohnhaupt, Dieter-Jíirgen Bock, Sieglinde Hoffmann og
Rolf-Clemens Wagner.