Morgunblaðið - 25.07.1978, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1978
VIÐSKIPTI
VIÐSKIPTI — EFNAHAGSMA.U— ATHAFNALÍF.
Umsjón Sighvatur Blöndal
Kin hinna fjölmörKU stiiðva til nýtinKar sólarorku í Sviss.
Sólarorka fram-
tíðarorkulind,?
SVISSLENDINGAR hafa á
undanförnum árum gert
miklar tilraunir til nýtingar
sólarorku. Þessar tilraunir
þeirra hafa gengið vonum
framar og í dag eru þar um
500 stöðvar sem taka við
sólarorku til nýtingar. Aðal-
lega er orkan notuð til
upphitunar sundlauga og í
einhverjum mæli til húshit-
unar.
Árlega eru sólarstundir í
Sviss milli 1500—1800, sem
er óvenjulega mikið miðað
við önnur lönd Vest-
ur-Evrópu og aðeins um 40%
minna en í ríki eips og
Saudi-Arabíu. Flestar þær
móttökustöðvar, sem nú eru
starfræktar, eru ríkisreknar,
en nú hyggjast einkafyrir-
tæki í auknum mæli fara inn
á þessa braut og telja sig með
því geta sparað gífurlegar
upphæðir í orkukaupum. —
Um 76% af allri orkuþörf
Svisslendinga er fullnægt
með olíu, sem þeir verða að
flytja inn, því í landinu er
engin olíuframleiðsla.
Samkvæmt nýgerðum
spám er ætlað að sólarorka
muni fullnægja um 0,5% af
orkuþörf landsmanna í lok
ársins 1985.
W
Aætlanir Carters
um orkusparn-
að standast ekki
ÞRÁTT fyrir góð orð Carter
Bandarikjaforseta í upphafi
ársins um að olíunotkun
Bandaríkjamanna yrði tak-
mörkuð á þessu ári, jókst
hún um 5.2% fyrstu fjóra
mánuði þessa árs, að því er
segir í frétt frá OECD,
efnahags- og framfarastofn-
un Evrópu. — Á leiðtoga-
fundinum í Bonn fyrir
skömmu lofaði Carter enn
einu sinni að nú yrði veru-
lcga tekið á málinu og
dregið úr olíunotkuninni, til
að auðvelda endurreisn efna-
hagslffs iðnaðarríkja
Vesturlanda.
Á þessum sama tíma
minnkaði olíunotkun Vest-
ur-Þjóðverja um 9,4%,
Frakka um 6,7%, en notkun
Japana jókst hins vegar um
1,5%. Heildarinnflutningur
olíu í hinum 24 aðildarríkjum
OECD var á þessu tímabili
alls 313.4 milljónir tonna og
er þar um 4,7% lækkun að
ræða, sé miðað við sama tíma
í fyrra. — Olíuframleiðsla
landanna jókst hins vegar á
tímabilinu um 6,2%, var þar
aðallega um aukningu ðð
ræða hjá Bandaríkjamönnum
og Bretum.
Atvinnuleysi vof-
ir yfir Evrópu-
ríkjum næstu árin
ÞRÁTT fyrir að nokkuð hafi dregið úr atvinnuleysi á þessu ári í ríkjum
Efnahagsbandalags Evrópu, vofir þó sízt minna atvinnuleysi yfir ríkjum Evrópu á
næsta áratug, að mati sérfræðinga Efnahagsbandalagsins (EBE). Síðustu tölur sýna
að atvinnulausum í ríkjum EBE hefur fækkað um 3.1% í aprflmánuði s.l. sé miðað
við tölur í marz. — Áð mati sérfræðinganna munu þær efnahagsaðgerðir, sem
óhjákvæmilegar eru til að stemma stigu við verðbólgunni, hafa þau áhrif á þessi mál
að atvinnuleysi muni aukast verulega á næstu árum og verða sízt minna á næsta
áratug, en nú. Jafnvel ríkir svo mikil svartsýni meðal margra, að atvinnuleysisvofan
muni ríða húsum nokkurra ríkja áður en árið er á enda.
Verst er ástandið í Frakklandi,
þar sem um 1.1 milljón manna er
atvinnulaus, eða 5% af vinnandi
fólki landsins. Þar hefur ríkis-
stjórnin þegar kynnt áætlanir til
að styrkja efnahagslíf landsins.
Þessar áætlanir gera ráð fyrir því
að tvö ár taki að rétta úr kútnum,
en á sama tíma er jafnframt spáð
að atvinnuleysi muni verulega
aukast og í lok þessa árs telja
sérfræðingar að talan nái 1.5
milljón manna og mun þá jafnvel
draga til tíðinda í samtökum
verkamanna.
í Vestur-Þýzkalandi hafa
stjórnvöld lýst því yfir að atvinnu-
leysi muni minnka um 0.1% á
þessu ári og fjöldi atvinnulausra
komast undir 1 milljón manna, en
þessu hafa efnahagsstofnanir og
verkalýðssamtök landsins mót-
mælt og telja annað tveggja, að
haldast muni í horfinu eða at-
vinnuleysið aukast.
I Bretlandi hefur atvinnulausum
heldur fækkað það sem af er árinu
og eru í dag um 1.3 milljónir
manna, lægsta tala um árabil, en
þvt er spáð af þarlendri þjóðhags-
stofnun að þessi þróun muni brátt
snúa við vegna efnahagsaðgerða
ríkisstjórnarinnar og í lok ársins
verði tala atvinnulausra komin í
1.4 milljónir manna. Ekki muni
þar verða staðar numið heldur
hækki þessi tala í 1.5 milljón
manna, sem er mesti fjöldi at-
vinnulausra síðan á árunum eftir
stríð.
A Ítalíu eru vandamálin enn
meiri, þar hefur tala atvinnu-
lausra stöðugt farið hækkandi
síðan 1974 og telja þarlendir
hagfræðingar miklar líkur á því að
talan verði komin íl.6 milljónir
manna í lok þessa árs, eða 8%
vinnufærra manna.
Fyrir fimm árum hefðu slíkar
staðreyndir eins og nú liggja fyrir
um atvinnuleysið, eflaust verið
mörgum ríkisstjórnum hvati til
aðgerða gegn þróuninni, en í dag
lítur þannig út að ríkisstjórnir
flestra landa leiði þetta vandamál
hjá sér í lengstu lög. Virðist sú
skoðun þar ríkja, að meðan
þjóðirnar geti ekki haft hemil á
verðbólgunni, þýði ekkert að fara
að fást við atvinnuleysisvofuna.
Skýringar franskra stjórnvalda
eru, eins og áður sagði, þær, að
hafin sé allsherjar uppbygging
franska iðnaðarins, sem muni
þegar til langs tíma sé tekið,
stórauka atvinnu. Því sé það
stefna franskra stjórnvalda að
komast aftur á rétta braut innan
tveggja ára, en á þeim tíma hljóti
einhver vandræði að verða.
Að sögn eins efnahagssérfræð-
ings OECD, Efnahags- og fram-
farastofnunar Evrópu, þá búi
óörygg-
inu á
vinnu-
mark-
aðnum
mót-
mælt.
Evrópuríki nú við meira atvinnu-
leysi, en í byrjun áratugsins hefði
þótt mögulegt fyrir ríkin að
standast. Harðast komi atvinnu-
leysið niður á kvenfólki og ungu
fólki, sem er að koma út á
vinnumarkaðinn fyrsta sinni og
hafi þar að auki enga „pólitíska"
aðstoð til að byrja sinn feril, —
pólitík sé farin að ráða óeðlilega
miklu um atvinnumál í ríkjum
Efnahagsbandalagsins og víðar.
„Óvinur okk-
ar númer eitt”
„Ef Bandaríkjamenn fylkja
ekki liði á bak við Carter forseta
í haráttunni við verðbólgu-
ófreskjuna. sem nú er í miklum
uppgangi, eru allar horfur á því
að Bandarfkjamenn missi marga
af þeim útflutningsmörkuðum
sem þeir hafa í dag,“ sagði
Thomas A. Murphy stjórnarfor-
maður bandariska „risafyrirtæk-
isins“ General Motors við frétta-
menn í Washington nýverið.
Murphy sagði ennfremur að
hann væri hjartanlega sammála
forsetanum um, að verðbólgu-
ófreskjan væri „óvinur þjóðarinn-
ar númer eitt“.
. Verðbólgan væri
eins og illkynjað krabbamein sem
myndi fyrr eða síðar éta frá þeim
alla erlenda markaði, ef ekki yrði
haldið uppi gífurlegri baráttu gegn'
henni á næstu mánuðum. Áð
síðustu sagði hann að General
Motors myndi leggja sinn skerf af
mörkum, með því að halda verði
framleiðslunnar niðri eins og
kostur væri.
Launahækkanir tak-
markaðar við 5%?
BREZKA rikisstjórnin tilkynnti í
London fyrir helgi, að hún
hygðist berjast fyrir því að
launahækkanir á árinu færu ekki
yfir 5% markið. Væri þctta gert
í samræmi við áætlun um barátt-
una gegn verðbólgunni næstu 12
mánuði. — Strax eftir að tilkynn-
ingin hafði verið send út komu
viðbrögð frá flestum stærstu
samtökum verkamanna þar sem
lýst var andúð á þessum fyrirætl-
unum stjórnvalda.
Á síðasta ári var takmark
stjórnarinnar að halda launa-
hækkunum innan við 10%, en
þegar upp var staðið um áramót
kom í Ijós að heildarlaunahækk-
anir voru um 14%.
Denis Healey, fjármálaráðherra
Bretlands, sagði við þetta tækifæri
að ef þessi áætlun næði fram að
ganga, myndi Bretum takast að
halda þeim árangri, sem þeir hafa
þegar náð í baráttunni við verð-
bólguna. í síðasta mánuði var
verðbólga í Bretlandi komin niður
í 7.4%, sem er það lægsta í sex ár.
— Þessi ummæli Healeys urðu
þess valdandi að staða sterlings-
pundsins styrktist nokkuð á gjald-
eyrismörkuðum fyrir helgi.
Einn leiðtogi verkamanna kall-
aði þessa aðferð stjórnvalda við að
halda launum niðri „spenni-
treyju“-aðferð, þ.e. að með þving-
unum ætluðu stjórnvöld að halda
verkamönnum í skefjum.
" Hann
sagði jafnframt að launahækkanir
á næsta ári yrðu að vera a.m.k.
10% ef verkamenn ættu að halda
sínum hlut.