Morgunblaðið - 10.09.1978, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 1978
Það hriktir þegar í helgidómum
Rommel-goðsögunnar. Hofprestarnir
heyja hatramma varnarbaráttu. I blaðinu
„Frankfurter Allgemeine" var talað- um
„ósvinnu" og „Deutsche Zeitung" maldar
í móinn yfir „hleypidómafullri" frásögn,
sem ekki komi að öllu leyti heim og
•saman við sögulegar staðreyndir.
Fyrrverandi eftirlitsmaður í flotanum,
Friedrich Ruge að nafni, bendir á að hér
séu fram komnar „táknrænar ýkjur af
Irvinggerðinni" í sama mund og Hans
Speidel hershöfðingi ræðst á fullyrðingar,
sem hann kallar „annaðhvort villandi eða
rangar". Sjálfur forseti Rauða krossins,
Walter Bargatzki, eggjar félaga sína að
láta til skarar skríða gegn firrunni af
fullri einurð.
Tilefni þessarra upptendruðu athuga-
semda er rit brezka sagnfræðingsins
David Irvings um Rommel yfirmarskálk,
sem Vestur-Þjóðverjar eiga von á að sjá
á bókamarkaði í október. Ókyrrð áöur-
nefndra herramanna er auðskýrð. Aldrei
hefur erlendur höfundur snert ómjúk-
legar við opinberlega yfirlýstu átrúnaðar-
goði og æviblekkingu Sambandslýðveldis-
ins en þessi ensku söguendurskoðandi.
Hver einstakur svipdráttur myndar-
innar af Rommel er rannsakaður á nýjan
leik, hinnar þjóðlegu myndar „eyði-
merkurrefsins", sem eitt sinn bar fræki-
legt sigurorð af Bretum og Bandaríkja-
mönnum í orrustu, sýndi jafnaðargeð í
blíðu sem stríðu, var áfram um að
kollvarpa Hitler og eftir að hafa neyðst
til sjálfsmorðs hófst á guðastall í hofi
þeirra fáu, sem reyndu að stinga fótum
við ógnarríkinu.
En um Rommel Irvings er öðru máli að
gegna. Marskálknum hætti til að lítils-
virða afrek annarra herforingja en sjálfs
sín, að áliti Irvings. Hann reyndi tíðum
að skella skuldinni á undirmenn sína
væru honum mislagðar hendur og
hunzaði ráð reyndra ofursta — „með
örlagaríkum afleiðingum fyrir hersveit-
ina“ (Irving).
Marskálkurinn, sem var svo sjálfs-
öruggur á vígvellinum, heldur Irving
áfram, varð oft taugaóstyrkur og stjórn-
aði ómarkvisst í kjölfar ósigurs og á
undanhaldi. Hefði hann t.d. haft meira
þolgæði til að bera hefði hann átt að geta
snúið orrustunni í Kasseríne-skarði í
Túnis í ársbyrjun 1943 sér í vil.
Pólitískur
einfeldningur
Irving er þó síður en svo kappsmál að
gera lítið úr Rommel. Jafnvel þótt hann
hafi hann stöðugt undir smásjánni, er
Rommel eftir sem áður mikilhæfur
hershöfðingi að áliti Irvings og óviðjafn-
anlegur meistari eyðimerkurstríðsins.
Jafnframt er hánn í augum Irvings
„Hannibal nútímans, sem umkringdi
andstæðinga sína og gróf undan sjálfs-
trausti og baráttuþreki þeirra". Hann
hafði sigur úr orrustum „sem aðrir
hershöfðingjar hefðu bersýnilega tapað."
Það, sem fyrst og fremst aðskilur
Irving og aðdáendur Rommels til þessa,
eru niðurstöður, sem frýja hetjunni
stjórnmálavits.
í svipmynd Irvings er Rommel pólitísk-
ur einfeldningur, hermaður fram í
fingurgóma, í slagtogi með taglhnýting-
um Göbbels úr áróðursmálaráðuneytinu.
Allan sinn starfsferil stólar hann á Hitler
og prísar sig sælan að hafa fengið
tækifæri til að starfa í þágu „nýrrar
hugsjónar fyrir foringjann og þjóðina".
(Úr einkabréfi Rommels).
I slíkri persónulýsingu er hvergi að
merkja vott um andspyrnu af því tagi,
ÞANN 20. júlí 1944 Þvingaði Hitler Erwin Rommel til að taka inn eitur.
Síöan hafa sagnfræöingar og liðsforingjar Þýzka hersins hyllt hann sem
ötulan andspyrnumann gegn einræðisherranum. í nýrri bók sýnir
brezki sagnfræðingurinn David Irving hins vegar fram á aö Rommel
hafi í rauninni aldrei tekiö pátt í andspyrnuhreyfingunni og aö hann
hafi búist við pólitískum umskiptum leiðtogans allt par til í júlí 1944.
„Eyðimerkurrefurinn" — Hershöfðinginn Bradley taldi hann meðal
tíu stórkostlegustu marskálka heimssögunnar.
sem hefðbundnir Rommel-dýrkendur
hafa reiknað honum til tekna. Ekki einu
sinni eftir Afríkuherförina vorið 1943,
þann tíma er ævisöguritarar telja
einkennast af sjálfsgagnrýni Rommels og
ónáð hans hjá Hitler, fær Irving fundið
minnstu vísbendingu um fáleika með
marskálknum og einræðisherranum.
Þvert á móti er Irving kleift, í ljósi
nýrra upplýsinga að skýra enn betur
.^{rtfcafcerp*
A.b.
u. %-xr 1
L^.
Ar>ws
“ /K.-fj ,
'vhí ^ (j ^ sv,
VJí. ;
* (■*
. < J
Ævisöguritarínn David Irving: „Sagnfræðingar hafa látið sér nægja
pð skrifa hver upp eftir öðrum.“ Eitt bréfa Rommels til Lucie.
„yfir
sandhæðir
flöktir
einmana
skuggi"
þennan óljósa ævikafla Rommels og sýna
fram á að kærleikur Hitlers og Rommels
hafi aldrei verið meiri en einmitt á
þessum sumar- og haustmánuðum 1943.
Þessu til stuðnings vitnar Irving í orð
Rommels sjálfs frá umræddum tíma um
Hitler: „Hvílíkan kraft leggur frá honum.
Undravert að sjá með hvílíkri trú og
tiltrausti þjóðin reiðir sig á hann“.
Samkvæmt frásögn Irvings heldur
Rommel til Frakklands í árslok 1943
staðráðinn í að reisa skorður við innrás
Bandamanna og gefa Hitler þannig
tækifæri til að ráða niðurlögum stríðsins
á pólitískan hátt. Er það ekki fyrr en
orrustan er í algleymingi að sigurvon
Rommels fjarar út.
En hvað um hina margtöluðu and-
spyrnu gegn Hit-Ier í lokin og ömurlegan
dauðdaga Rommels? Hvað varðar starf-
semi Rommels á þessum vettvangi hefur
Irving ekki komið auga á neinar vísbend-
ingar í þá átt. Hann stingur upp á
nýstárlegri kenningu í staðinn:
Rommel var aldrei aðili að andspyrnu-
hreyfingunni. Hann kom nokkrum sinn-
um að máli við andspyrnufélaga, en
skuldbatt sig aldrei sjálfan. Hann
hafnaði hugmynd um morðtilraun við
Hitler. Allt til síðasta dags hélt hann í
vonina um að Hitler myndi finna
pólitískt úrræði nasistum til bjargar, er
stríðinu var tapað.
í öðru lagi komst Rommel aldrei á
snoðir um að nokkrir nánustu samstarfs-
manna hans voru í andspyrnuhreyfing-
unni eða að tvær skriðdrekasveitir, er
samsærismenn höfðu ætlað að taka þátt
í valdaráninu, töfðu er tefla átti þeim
fram við innrásarlínuna, þar sem þær
hefðu e.t.v. getað ráðið úrslitum fyrir
Þjóðverja.
1 þriðja lagi var það ekki fyrr en í hita
innrásarbardagans að Rommel hug-
kvæmdist í „trylltum dagdraumum sín-
um“ (Irving) að ljúka sátt við yfirmenn
árásarliðsins um vopnahlé á vesturvíg-
stöðvunum svo ráðrúm gæfist til að halda
hernaðaraðgerðum áfram í austri.
í fjórða lagi á dauðdagi Rommels rætur
sínar að rekja til tiltækis handsamaðra
andspyrnumanna; aö freista þess að
flækja áhrifamikla marskálka við söguna
í yfirheyrslum Gestapo í því skyni að
koma af sér sökinni og hylma yfir
meðseka andspyrnumenn. Það var á
þennan hátt að nafn Rommels komst í
réttarbækur — með örlagaríkum afleið-
ingum fyrir hann.
Tignaröndvegi
Þvílík villutrú er ekki aðeins til þes:,
fallin að egna vini og málsvara Rommels
til reiði, hún er skýlaus ögrun við