Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1978
Alvöru forsetum fjölgar í landi
voru. „Við forsetarnir þrír,“ segja
þeir nú í borgarstjórn ReykjaVík-
ur, forseti Sigurjón, fyrsti varafor-
seti Björgvin og annar varaforseti
Kristján. Undirrituð hefur sýni-
lega misst af vegtyllum til að kitla
hégómagirndina sl. 4 ár. Kannski
eina tækifærinu aftur í minning-
argreinina. Forseti Elín hefði ekki
verið ónýtt. Engum hugkvæmdist
að setja svo virðulegan stimpil á
kjörinn annan varaforseta síðasta
kjörtímabils, nema rétt á meðan
hann í afleysingum stjórnaði
'undum úr þeim ágæta forseta-
stóli. Meira að segja tók sá, sem í
stólnum sat, ávarp ræðumanna,
„virðulegi forseti“, ekki til sín, hélt
að það beindist að embættinu einu
og stólnum. Ætli hin nýja forseta-
stétt láti kalla sig forseta heima
hjá sér? Kannski verður oddviti
látið nægja, eins og eitt blaðið er
nú tekið upp á að gera. Jafnvel það
slær út Brésneff, sem ku bara vera
nefndur félagi.
Orð og heiti skipta um merk-
ingu. Nútíma vopn eru orð og
tölur. Með þeim er ekki aðeins
skylmst á málþingum, heldur
barist af grimmd — stundum
fellur maður og annar að þjóðleg-
um sið. Við skjóta fjölmiðlatækni
herðist bardaginn. Stundum æsist
leikurinn í hita bardagans sjálfs.
Eða að hinir forsjálu koma sér upp
leynivopnum á löngum tíma og
lauma þeim fram. Allt í einu
kemur svo í ljós að hægt og
sígandi, meðvitað eða ómeðvitað,
er búið að breyta vopnunum, þ.e.
merkingu orða og útreikningaað-
ferða svo nota megi þau á
ákveðinn hátt. Síðan ég hlustaði á
Styrmi Gunnarsson benda í erindi
á fundi á breytta merkingu, sem
orðið félagslegur er að fá (kom
m.a. fram í Reykjavíkurbréfi sl.
sunnudag), hefur gáruhöfundur
sperrt eyrun og hlustað eftir því.
Og mikið rétt! Félagslegar aðgerð-
ir og félagslegur grundvöllur
táknar í margra munni ekki
lengur samhjálp, heldur einfald-
lega að ríkið yfirtaki málið frá
einstaklingunum. Þar er að sjálf-
sögðu átt við alla einstaklinga,
ekki síður barn, gamalmenni eða
þann sem vanbúinn er á einhvern
hátt og líka á sitt einstaklings-
frelsi í lífinu. Það táknar semsagt
opinber afskipti í krafti fjárfram-
laga og yfirráða ríkisins.
Gáran bar hugann áfram til
fleiri orða og merkinga. Sum orð
eru notuð eins og í eldhúsrómön-
um eða trúarbrögðum miðalda,
þar sem allt er annaðhvort algott
eða alvont, hvítt eða svart. T.d. hin
góðu félagslegu afskipti, hinn
vondi kapitalismi. Félagslegar
aðgerðir ná þá í munni heittrúaðra
yfir öll ríkisafskipti af högum
borgaranna, en kapitalsismi hið
illa sem varpa skal brott. Sé
grannt hlustað eftir merkingu
síðastnefnda orðsins í munni þess
sem notar það, kemur iðulega í
ljós, að þetta vonda orð er í
rauninni haft uppi til að lýsa
okkar samfélagi, eins og við höfum
verið að byggja upp á undanfar-
inni öld. Það er einfaldlega
efnahagssagan, iðnþróunin, breyt-
ing á búskaparháttum, framfarir í
samgöngumálum, uppbygging
þéttbýlis — með öðrum orðum
uppbyggingin í okkar samfélagi,
sem smám saman hefur fengið á
sig form skiptiverzlunar og fjár-
festinga. Það er þetta, sem hefur
síðan Marx heitinn leið heitið
kapitalsismi. En félagslegu að-
gerðirnar, sem gamli maðurinn
fyrir nærri hálfri annarri öld
boðaði byltingu til að ná fram,
hafa um leið ofist inn í okkar
þjóðfélag. Þær eru þegar komnar
með tilkomu almannatrygginga til
handa verkamönnum og öllum
almenningi, rétti til eftirlauna,
lágmarkstekjum og menntunar-
möguleikum fyrir allra börn og
einstaklinga. Byltingin er búin.
Enginn var drepinn. Því fór hún
fram hjá sumum? Þeir urðu af
henni. Þar er félagslegi þátturinn.
Lygi — stórlygi — statistik!
Þessi stigbreyting á orðinu lygi,
hefur stundum komið upp í
hugann við fréttir af umræðum
um efnahagsmál að undanförnu.
Mér sýnist að það hljóti að vera
barnaleikur að reikna í konu barn,
sem þótti brandari í eina tíð,
miðað við þær reikningskúnstir,
sem uppi eru hafðar með hraða
nútíma tölvútækni.
Ofan í einstaklinginn er reikn-
aður stór skammtur af osti og
kynstur af mjólk, þótt hann noti
kannski aðeins hungurlús af
smjöri ofan á brauðið sitt eða
jafnvel jurtasmjörlíki og ávaxta-
safa. Sjálf nota ég mínar mjólkur-
afurðir í ostum og undanrennu.
Enginn reiknar það ofan í mig. Af
hverju? Mjólkurafurðirnar eru þó
víst allar úr sama grasinu -með
jafnlöngum leiðslum í framleiðsl-
unni gegnum kúna. Þetta á skýr-
ingar. Ríkið fær meira út úr þessu
svona. Ostar voru svo fábreyttir og
lítt aðlaðandi á íslandi á árinu
1964, þegar vísitölufjölskyldan —
þessi skrýtna fyrirsjónvarpsfjöl-
skylda — fæddist að fólk notaði
sáralítið af ostum. Allir, sem til
útlanda fóru, komu heim með osta
til að gefa vinum að smakka í
ostaboðum. Nú eru svo margir
farnir að nota íslenzku ostana, að
ostagerðirnar hafa ekki undan.
Þess vegna er búin til fjölskylda,
sem notar mikið af smjöri en
sáralítið af ostum og okkur
reiknað kaup til að standa undir
útgjöldum. Vilji einhver ekki
breyta matarvenjum í samræmi
við opinbera útreikninga, verður
sá hinn sami bara að borga hvort
tveggj a — ostinn og undanrenn-
una alfarið á eigin réikning — og
til viðbótar sinn hlut í mjólk og
smjöri ofan í aðra.
í slíku liggur ríkisforsjáin. Ríkið
setur upp matseðilinn á heimilun-
um, ásamt öllu öðru stóru og
smáu, sem varðar líf hvers ein-
staklings. I þá átt hefur þetta
verið að þróast um árabil, stund-
um hægt, þegar staðið hefur verið
á bremsunum, en síðan í stórum
stökkum, eins og nú. Fólk er orðið
eins og lús á kambi, með skatta-
nöglina til stýringar ógnandi yfir
sér og litla undankomu. Þeir sem
þekktu annað og hugðust vinna
hörðum höndum á unga aldri til að
tryggja sér lífshætti, sem þá
langaði sjálfa til síðar, komast nú
að raun um að ríkisvaldið er að
reikna þeim allt annars konar
lífshætti. Við höfum komið því svo
fyrir, að fólk er neytt til að hætta
að vinna fyrir tekjum á ákveðnum
aldri, og er síðan gert að greiða
upphæðir í skatta af húsi sínu —
skjólinu sem upp var komið til að
lifa í á sinn lífsmáta eða missa
ella. Nú eru þeir sem yngri eru að
læra það, að ekki dugar að eiga sér
hús nema hafa skuldir á móti. En
jafnvel það getur brugðist, því
hver getur vitað hvað ríkisvald
framtíðarinnar kann að ákveða
síðar og lætur virka aftur fyrir sig.
Slíkt vald getur skipt um skoðun,
þegar það situr orðið yfir hvers
manns hlut. Og beitt reiknings-
kúnstum á borð við ostana og
smjörið.
í stað þess að treysta á guð og
lukkuna, verður nú að heita á guð
og ríkið — eða helst að taka
forskot á sæluna, hver sem betur
getur skv. forskriftinni sígildu:
Ég verð að telja það tryggara
að taka út forskot á sæluna
því fyrir því gefst engin
„garantí“,
hjá guði ég komist á fyllirí.
Þú getur byggt tvívegis
með Elite-plötunni
Elite-platan frá „Norske Skog“ er vatnsþolin, hún þolir með Öðrum orðum að notast
fyrir steypumót. En þessar steypumótsplötur eru mjög sérstakar — það má nota þær
aftur sem t.d„ þakklæðningu.
Elite-platan frá „Norske Skog“ er einnig fyrirtaks klæðningarefni þar sem miklar
kröfur eru gerðar til rakaþols, til dæmis í baðherbergjum, þvottahúsum, gripahúsum,
í geymslum og svo framvegis.
Ending Elite-plötunnar fullnægir ströngustu kröfum varðandi vatnsþol og
veðurþol, og er hún því mjög hentug tii allra bygginga.
Orkla spónaplötur fást hjá fiestum timbursölum og byggingavöruverzlunum um
iand aiit.
Einkaumboð á íslandi MJÖLNIR IIEILDVERZLUN h.L, Síðumúia 33,
105 Reykjavík. Sími 84255.
I C c hjólhúsaklúbbur íslands
Aðalfundur
Aðalfundur H.K.Í. verður haldinn að Hótel Esju,
sunnudaginn 12. nóv. kl. 14.30.
Fundarefni: Venjuleg aðalfundarstörf.
Mætum vel, tökum maka meö. Kaffiveitingar verða
eftir fundinn.

Lítið barn hef ur lítið sjónsvið
Stjórnunarfélag Jk
Norourlands
Akureyringar - Norðlendingar
Sýning kvikmynda
fyrir stjórnendur
Stjórnunarfélag Noröurlands mun sýna ijórar
stjórnunarkvikmyndir sem gerðar eru af Peter Drucker.
Myndir þessar eru fengnar til landsins fyrir milligöngu
Menningarstofnunar Bandaríkjanna. Efni myndanna er:
1. Tímastjórnun
Myndin fjallar um þann vanda stjórnenda aö nýta
takmarkaöan tíma sinn á sem árangursríkastan hátt.
2. Hvað get ég lagt af mörkum
Fjallað er um vanda undirmanna í fyrirtækjum viö aö koma á
framfæri hugmyndum sínum um endurbætur í rekstri.
3. Árangursrík ákvarðanataka
Lýst er, og rætt um vandamál sem upp koma hjá
stjórnendum þegar taka þarf mikilvægar ákvaröanir.
4. Rétt mannaval
í myndinni eru leiknir þættir og umræöur um vanda
stjórnenda viö aö velja hæfustu menn í hverja stööu.
Prófessor Þórir Einarsson mun skýra myndirnar.
Kvikmyndirnar veröa sýndar í sal á efstu hæö í Landsbanka
íslands Akureyri miövikudaginn 15. nóvember kl. 16.00.
Skráning þátttakenda fer fram hjá Stjórnunarfélagi
Noröurlands, sími 21820.