Morgunblaðið - 03.12.1978, Síða 32

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1978
32
Ein þeirra bóka, sem kemur út nú fyrir jólin, er
endurminningar Tryggva Einarssonar í Miðdal. Tryggvi er
löngu þjóökunnur maöur og kemur saga hans víöa viö. Þó
er meginsögusviðið Mosfellssveit, atburöir þar, menn og
málefni. Guörún Guölaugsdóttir skráir söguna, en Örn og
Örlygur gefa bókina út.
Hér fer á eftir einn kafli bókarinnar og nefnist hann
Skemmtanir:
„Nú skulum við drepa hel-
vítið hann Skuggasvein“
Systkinin í Middal. Sitjnndi. Siffríður Hjördís (t.v.) og Inga Vallríður.— Standandi, Sveinn Reynir,
liaukur. TryxKvi. Siffurjón Júlíus ok Guðmundur. Á myndina vantar Líbu.
Hér í Mosfellssveit var
iestrarfélafjshús, álíka stórt og
gott eins manns herbergi. Þaö
var lestrarfélagið sem byggði
það. Strax þegar ungmenna-
félagið var stofnað, greip um sig
mikil íþróttaandi, og í þessu
litla húsi voru haldnar glímu-
sýniagar, og stóðu áhorfendur
allt í kringum glímumennina,
svo lítið var gólfplássið. Þarna
glímdu þessir indælu og fallegu
glímumenn, og þótti þetta sér-
staklega góð skemmtun. Nokkru
seinna var byggt samkomuhús
hreppsins, Brúarland. Fyrst var
byggður kjallarinn. Þar var
samt nokkuð gott húspláss, stór
salur og innanstokksmunirnir
voru langborð úr 6 tommu
tréborðum og búkkar undir og
svo bekkir við. Ungmennafélag-
ið fór á þessum tíma að fást við
leiklist af miklum áhuga. I
salpum var engin sena, en samt
v'oru færð þar upp mörg leikrit,
sum meira að segja löng, eins og
Maður og kona.
Eg dróst inn í þessa leiklistar-
starfsemi, þó að ég væri lítill
leikari. Langtímum saman var
ég varla með sjálfum mér, svo
mjög fékk það á mig, að ég var
alltaf látinn leika einhver ástar^.
hlutverk, en mig langaði til að
leika fífl. En ungmennafélagið
átti innan sinna vébanda miklu
betra fifl en mig. Það var Gísli
Hansson frá Fitjakoti. Hann lék
Gvend smala, þannig að unun
var á að horfa.
Við fórum alltaf út að Brúar-
landi til að æfa. Við tókum
borðin, bjuggum til senu úr
þeim og höfðum búkkana undir.
Alafoss gaf teppi til að draga
fyrir sviðið. Ekki var okkur í kot
vísað hvað leiðbeiningar snerti.
Indriði heitinn Waage var vinur
minn og gerði það fyrir mig að
æfa okkur í upphafi, og að þeim
leiðbeiningum bjuggum við æ
síðan. Seinna meir taldi hann
ekki eftir sér að æfa okkur, og
hafði hann þó mikið að gera.
Hann var alveg einstakur
maður. Við gengum á æfingarn-
ar. Það er um 8 km leið frá
Miðdal. Það þætti sennilega
nokkuð mikið fyrir haft núna að
ganga hálfan annan tíma hvora
leið til að komast á leikæfingu.
En svona var þetta í þá daga.
Við áttum marga góða
leikara. Grímur Norðdahl á
Ulfarsfelfi var mjög góður
leikari, einnig Lára systir hans.
Þau voru systkinabörn við mig.
Aður nefndi ég Gísla frá Fitja-
koti. Hann dó langt fyrir aldur
fram af voðaskoti. Það var
mikill missir fyrir leikstarfsemi
okkar.
A þessum árum, fyrir hálfri
öld, var leiklistaráhugi mjög
almennur, víða var leikið og
sýningarnar mjög vel sóttar.
Meðal þeirra leikrita, sem við
hér í Mosfellssveit settum upp,
voru Maður og kona, Rottan og
fleiri leikrit, sem þá voru leikin í
Reykjavík, en leikritin fengum
við flest hjá Indriða Waage. í
Rottunni átti ég að vera ást-
fanginn í henni Láru frænku
minni og trúlofast henni. í einu
atriðanna áttum við að vera í
dálitlu keliríi, það mátti nú ekki
vera mikiö í þá daga, og var ég
með rottu í hendinni, og átti ég,
ef mamma eða pappi kærust-
unnar kæmu óvænt að okkur, að
fleyja henni út á gólfið. Ég hafði
af þessu tilefni stoppað upp
rottu og hafði blý í fótunum, svo
að hún kæmi alltaf rétt niður,
hvernig sem ég fleygði henni.
Svo erum við nú þarna í keliríi,
og foreldrar kærustunnar koma
að okkur, og ég fleygi rottunni
langt fram á sviðið, sem ekki
var stórt. En svo mikil varð
skelfing leikhúsgesta við rott-
una, að bekkirnir næstir sviðinu
hrundu. Rotta þessi varð seinna
allfræg. Ungmennafélagið átti
einu sinni að safna heimilis-
munum til að senda á sýningu í
Danmörku. Þangað fór rottan
og vakti svo mikla athygli, að
henni var aldrei skilað aftur, og
er þar líklega enn þann dag í
dag.
Við hjá ungmennafélaginu
vorum svo vel sett að geta, með
liðsinni Indriða Waage, fengið
alla búninga að láni hjá Leikfé-
lagi Reykjavíkur. En þó að
aðstaðan væri erfið og sviðið
lítið, þá lékum við fyrir þakkláta
gesti. Svo mikill var áhuginn á
starfsemi okkar, að allir, sem
vettlingi gátu valdið, sáu
sýningarnar. Mig minnir að
aðgangseyrir væri fyrst 3 kr., en
var svo seinna kominn upp í 5
kr.
Ég var oftast nær samferða
Ulfarsfellssystkinunum á
æfingar. Á þessum ferðum var
mikið skrafað og oft gaman.
Stundum tókum við á okkur
aukakrók til að geta talað
saman sem lengst. I einum
slíkum útúrkrók, sem við tókum,
komum við auga á lömb, sem
bóndann á Geithálsi, Helga
máttu koma húsbændur og
uppkomin börn þeirra. Slík böll
voru svo haldin árlega og
stuðluðu mjög að kynnum fólks í
sveitinni. Þetta varð til þess, að
mjör tók að fjölga barnsfæðing-
um, og eftir nokkur ár var svo
komið, að þær voru orðnar fleiri
en þær voru áður en uppdráttar-
sýkin tók að gera vart við sig.
Seinna var að undirlagi nokk-
urra manna krafist kjól-
klæðnaðar á þessum skemmtun-
um. Þá tók mjög að draga úr
aðsókn á þær, þar sem þeir voru
ekki margir í sveitinni, sem áttu
kjólföt. Það má eiginlega segja,
að kjólfötin gengju af hjóna-
böllunum dauðum.
Skemmtanir kvenfélagsins og
ungmennafélagsins voru um
hríð haldnar í Brúarlands-
kjallaranum. En seinni árin
hefur öll slík starfsemi flust yfir
í Hlégarð, en þar er mjög
rúmgóður og skemmtilegur
salur.
Hér í Mosfellssveit voru
veitingastaðir hingað og þangað,
og voru í sumum þeirra haldin
böll. T.d. rak Alþýðuflokkurinn
veitingahús í Rauðhólum. Þarna
áttu Alþýðuflokksmenn að geta
notið rólegra skemmtana. En
það varð á annan veg. Bæði
skemmtu sér þarna ýmsir aðrir
en alþýðuflokksmenn, og svo
voru þær skemmtanir oft langt
frá því að vera rólegar. I
Baldurshaga voru seldar
veitingar. Þar voru sjaldan læti
innandyra, menn slógust frekar
úti á víðavangi. Fólkið, sem þar
réði húsum, hafði þau áhrif á
menn, Það voru hjón, sem ráku
þá Baldurshaga, þau Þorfinnur
og Steinunn, sem áður höfðu
haft greiðasölu á Selfossi.
Eftir að ég eignaðist bíl, fór
ég að verða tíður gestur á
dansleikjum víða um sveitir.
Danskur kunningi minn, Nilsen
að nafni, hafði orðað það við
mig, eftir að ég fékk bílinn,
hvort ég vildi ekki lofa sér að
Kafli úr endurminningum Tryggva
Einarssonar í Miðdal, „í veiðihug“
Fyrsti híll Trytafva. Chevrolet 1927. sem kemur við söffu íþessari Irásöffn.
Jónsson, hafði vantað og mikið
var búið að leita að. Ég þekkti
það á hagamerki, að þetta voru
lömbin hans. En lömbin voru
bara þrjú, en áttu að vera
fjögur. Svo ég segi við samferða-
fólkið: „Þetta er helvítis lömbin
hans Helga á Geit.“ Þá segir
Grímur: „Hímdu norður í miðri
sveit.“ Þá bætir Lára við: „Eitt
þeirra er týnt svo enginn veit,“
og þá segi ég: „Ætli það sé hjá
Guði á beit?“ Þarna var komin
vísa.
Hér í Mosfellssveit hafði lengi
verið þetta frá tíu til tólf börn,
sem fermdust á hverju ári, en
um og eftir 1930 fór þetta að
breytast og eins og einhver
uppdráttarsýki að komast í
fjölgunina á mannfólkinu hérna
í sveitinni. Þetta fundu kven-
félagskonurnar sárt til og vildu
ráða á þessu bót. Því kom fram
sú uppástunga í félagi þeirra að
balda hjónaball, og car sú
uppástunga samþykkt með
miklum meiriWuta.1 1 Þangað
fljóta með á dansleik. Svo er það
einu sinni, að ég frétti af
dansleik í Selfjallsskála, sem
var veitingastaður í Lækjar-
botnum, en þar voru haldin böll
um árabil. Þar var oft sukk-
samt. Mér dettur Nilsen í hug og
ákveð að fara með hann í
Selfjallsskála og tek með mér að
auki Steingrím Hinriksson,
frænda minn, 17 ára gamlan,
sem þá dvaldist í Miðdal. Við
fórum nú á þennan dansleik.
Þar var verið að dansa af miklu
fjöri, en einhver órói lá samt í
loftinu, menn voru að stympast
á, en ekkert þó alvarlega. Við
vorum nú þarna inni nokkra
stund, en leist ekki á gleðskap-
inn og ákváðum að fara. Eg
hafði lagt bílnum nokkuð frá
húsinu. Þegar við komum að
honum sátu í honum fjórir
menn. Ég varð hissa, en datt í
hug, að þetta mundu vera
einhverjir kunningjar mínir að
bíða eftir mér.
En- þegar >ég sé ‘ framan- í