Morgunblaðið - 03.12.1978, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1978
35
• Guðmundur Björgvinsson hefur opnað málverkasýn-
ingu í kjallara Norræna hússins. Þar sýnir hann 50
pastel- og kolateikningar, en þetta er önnur einkasýning
hans. Myndirnar eru flestar unnar á þessu ári og eru
allar til sölu. Sýningin er opin kl. 14—22 og lýkur henni
13. desember n.k.
Orðsending frá
Heilsuhringnum
til alþingismanna og annarra borgara á íslandi
í tilefni af frv. til lyfjalaga, sem
var til meðferðar undir lok síðasta
þings og afgreitt var umræðulítið
með miklum hraða, er brýn ástæða
til að vekja athygli háttvirtra
alþingismanna og annarra
borgara á Íslandi á hugtakinu lyf
annars vegar, og hugtakinu
fæðubótaefni hins vegar, því að
um þau tvö hugtök hefur alvarleg
tvísaga háttsettra embættis-
manna íslenskra á lyfjasviðinu
verið mjög áberandi, — að viður-
kenna fullum stöfum í orði kveðnu
það sama og alviðurkennt er í
löndum allt í kringum okkur:
Nefnilega 1) að fæðubótaefni af
ýmsum tegundum (vítamín og
steinefni) séu framleidd og seld —
ekki sem lyf, heldur sem þáttur
daglegrar næringar 2) En hins
vegar sýna forráðamenn lyfjamála
á íslandi óviðurkvæmilega tiburði
til að teygja sig yfir á matborð
neytenda þessara efna með þá
kröfu, að lyfjabúðir einar megi
selja slík matföng.
Og forráðamenn lyfjasölunnar
tala um „hættumörk“ í neyslu
þessara fæðuefna. Sjálfir vita þeir
gerla, að neytendur geta gengið
inn í hvaða lyfjabúð sem er og
keypt vítamín að vild, langt yfir
þeim „hættumörkum", sem áður-
nefndir aðilar eru að vara við!
Þess ber að geta, að lyfsalar
hafa ekki sýnt þessum fæðubóta-
efnum neinn jákvæðan áhuga
hingað til — þvert á móti — þótt
þessi efni, að ýmsu tagi, hafi verið
að vinna sitt gagn í landinu — og í
vaxandi mæli — undanfarna
áratugi.
En nú vilja þessir sömu menn
hins vegar fá einkarétt á sölu
fjölda þeirra sömu náttúrlegu
fæðubótaefna, sem þeir hafa
aldrei flutt inn, og aldrei haft
annan áhuga á en að BANNA sbr.
reglugerðirnar 1967 og 1977, — svo
og lyfjalögin nýju, sem taka eiga
gildi nú um áramótin, og þar með
löghelga bannstefnuna.
Með pennastriki eru mikilvæg
fæðubótaefni gerð að lyfjum, til að
helga þau apótekum einum, þrátt
fyrir það þótt sjálfur formaður
lyfjaeftirlitsins hafi viðurkennt,
að þau séu almenn neysluvara, en
ekki lyf. Og í Dagblaðinu 29. sept.
s.l. leiðréttir hann sín fyrri
ummæli, að vítamín og steinefni
séu Ivf, og segir: „VITAMÍN ERU
FYRST OG FREMST NÆR-
INGAREFNI". Þau eru ekki lyf
hér á landi fremur en annars
staðar.
Upphrópanir íslenska lyfja- og
læknavaldsins um HÆTTUMÖRK
vítamína og steinefna hafa í mörg
ár verið markaðar slíkum mót-
sögnum, að hættukenningar þeirra
er ekki hægt að taka alvarlega.
Enda rækilega afsannaðar af
reynslunni bæði vestan hafs og
austan — og hér á landi síðustu
áratugi. Og jafnframt því, sem
predikuð er hætta af sölu vitamína
og steinefna utan apóteka, leyfa
þessir sömu predikarar apótekun-
um að selja frjálst allt upp í
þrjátíu- og þrefaldan „hættu-
skammtinn". Er of fast að orði
kveðið að kenna þetta við skolla-
leik?
Að lokum: Hvað eiga lyfsalar að
gera með einkasölu á vörum, sem
þeir hafa engan áhuga á? Já, hvers
vegna á að fela lyfsölum að selja
það, sem þeir hafa hingað til ekki
viljað selja, þ.e. náttúrleg fæðu-
bótaefni? I hvaða tilgangi á að
veita féndum þessara fæðubóta-
efna alræðisvald yfir þeim? Hver
er tilgangurinn? Eru þessar bann-
ráðstafanir og einokun til þess að
bæta heilsufar þjóðarinnar? Svars
og raka ber Alþingi að krefjast af
lyfja- og heilbrigðisyfirvöldum,
sem nú segjast hafa tekið Banda-
ríkin til fyrirmyndar. En það er
FRJÁLS SALA í Bandaríkjunum
á öllum þeim efnum, sem verið er
með nýju lyfjalögunum að lögfesta
bann á hér á landi. Hafi lyfja- og
læknavaldið leynt Alþingi þessari
staðreynd, þegar frv. til lyfjalaga
var til meðferðar á síðasta þingi,
hafa mikilvægustu rökin gegn
bannstefnunni verið vandlega fal-
in og Alþingi beitt blekkingum af
hálfu lyfjayfirvalda.
Félagið Heilsuhringurinn krefst
þeirra almennu mannréttinda, að
allir landsmpnn megi njóta dag-
legrar fæðu í lögvernduðum friði,
— og alveg sérstaklega þeirra
fæðutegunda, sem þeir eru sann-
færðir um, að hafi veitt sér
mikilsverða heilsubót og vinnu-
þrek, — betri líðan á allan hátt.
Vonandi mun ekki endanlega af
hálfu ríkisvaldsins íslenska
dæmast rétt að vera, að leggja
skuli steina í götu þess fólks, sem
vill halda áfram að gæta heilsu
sinnar á þann hátt sem það kýs og
hefur góða reynslu af, líkt og fólk
er frjálst að í löndunum i kring um
okkur. Og vonandi verður það ekki
talið saka að vinna í leiðinni að því
með eigin fjárútlátum að draga
eitthvað úr sjúkrakostnaði ríkisins
okkar og gefa öðru fólki fordæmi
um það sama.
Reykjavík, 27. nóvember 1978.
Virðingarfyllst, í stjórn Heilsu-
hringsins
M. Skaítfells
Elsa G. Vilmundardóttir
Helgi Tryggvason
HESTAMENN og hrossabændur
hala oft rætt það í sínum hópi
hversu ósanngjarnt það sé að
banna bændum og landeigcnd-
um að reka hross í afrétt en
heimila hins vegar að sauðfé sé
rekið á afrétt. Hafa hrossabænd-
ur bent á, að þar sem sú leið er
valin að beita ítölu eigi bændum
að vera frjálst, hvort þeir nota
sinn rétt til beitar fyrir sauðfé
eða hross. Á vegum Landssam-
bands hestamannafélaga og
Hagsmunafélags hrossabænda
hefur verið unnið að könnun
þcssara mála og þá cinkum
réttmæti þess að mismuna ein-
stökum búgreinum með þessum
ha>tti aðgang að afréttum.
Greindi Ragnar Tómasson, lög-
fræðingur nokkuð frá athugun
þessara mála á síðasta ársþingi
LH. en hann hefur verið for-
Hrossa-
bændur í
skaða-
bótamál
vegna
upprekstr
arbanns?
ósennilegt að í þessari lagagrein
væri að finna vissan viðurkennd-
an grundvallarrétt til bóta í
svipuðu tilviki og hér er um að
ræða, þó ekki sé við sett lög að
styðjast hverju sinni.
Þá sagði Ragnar, að greinilegt
væri að bann við upprekstri
hrossa í afrétt væri ekki unnt að
rökstyðja með því að ofbeit
hrossa væri landinu skaðlegri en
ofbeit fjár. Nefndin hefði sent
Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins bréf þar sem óskað
hefði verið upplýsinga um rann-
sóknir á áhrifum hrossabeitar á
gróður afrétta.
I svarbréfi, sem beitarsér-
fræðingar stofnunarinnar rita,
segir: „Engar tilraunir hafa verið
gerðar hérlendis með áhrif
hrossabeitar á gróðurfar á afrétt-
um. Þess vegna liggja ekki fyrir
Ekki vísindalega sannað að hrossabeit
sé skaðlegri gróðri en sauðfjárbeitin
maður nefndar, sem kannað
hefur þessi mál á vegum LH og
HH.
Ragnar sagði, að vandinn væri
sá, að hrossabændur væru fyrir-
varalítíð sviptir afnotum af
sameiginlegum afréttum, sem
þeir hefðu haft aðgang að í
flestum tilvikum í langan tíma.
Því væri spurningin, hvort gömul
hefð um ítölu ætti ekki ennþá við
og samkvæmt því væri hverjum
bónda heimilt að velja um hvort
hann rekur 10 kindur á afrétt eða
1 hross. „Nú er það svo að
fjárbændur eru í miklum meiri-
hluta,“ sagði Ragnar, „og virðist
sumum að þeir hafi í skjóli
meirihlutaaðstöðu sinnar knúið á
um bann við upprekstri stóð-
hrossa á afrétt. Hvað sem um það
má segja er ljóst, að stóðbændur
verða fyrir tjóni af þessu banni."
Fram kom í máli Ragnars að
hugsanlegt er talið af lögfróðum
mönnum að hrossabændur eigi
rétt til bóta fyrir tjón sitt og
benti hann á, að skemmst væri að
Heslar
eftir TRYGGVA
GUNNARSSON
minnast þess, að við setningu
laga um lax- og silungsveiði frá
1970 hefðu þeir laxabændur, sem
orðið hefðu að mun öðrum
fremur fyrir tjóni vegna ákvæða
og framkvæmdar laganna, átt
rétt á skaðabótum úr hendi
eigenda veiðiréttar í fiskhverfi
því, sem í hlut átti. Eru ákvæði
um þetta í 95. grein lax- og
silungsveiðilaganna en þar er
einnig að finna ákvæði um bætur
til handa þeim veiðieigendum,
sem misstu að mestu eða öllu
veiði vegna þess að lögin fyrir-
munuðu þeim að nota þá veiðiað-
ferð, er hann áður mátti einn við
koma. Sagði Ragnar að ekki væri
vísindaleg gögn er sýni hvort
hrossabeit er skaðlegri en sauð-
fjárbeit." Bréfinu lýkur með því
að getið er um að sl. sumar hafi á
vegum stofnunarinnar verið haf-
ist handa við tilraun með hrossa-
beit á óáborið og áborið mýrlendi
á láglendi m.a. í þeim tilgangi að
athuga áhrif beitarinnar á
gróðurfar og er áætlað að þessar
tilraunir standi í að minnsta
kosti tvö ár.
Ragnar sagði að helzt væri
rætt um þann möguleika að
einhver hrossabóndi, sem hefði
orðið fyrir tilfinnanlegu tjóni af
völdum upprekstrarbannsins,
færi í skaðabótamál, en ljóst væri
að hér yrði um prófmál að ræða á
þessu sviði. Full ástæða væri til
að ætla að gjafsóknarleyfi fengist
hjá dómsmálaráðuneytinu þann-
ig að ríkissjóður bæri kostnað við
málið. Óskaði hann eftir að þeir
sem áhuga hefðu á að fylgja máli
þessu eftir ræddu við stjórnar-
menn í L.H. og HH eða hefðu
beint samband við sig.
Fákur hyggur á jarðakaup
Skeiðvöllurinn lýstur upp
Félagsfundur í Ilestamanna-
félaginu Fáki gaf nýverið
stjórn félagsins heimild til að
festa kaup á jörð, sem hentað
gæti félagsmönnum sem
hcitiland.
Guðmundur Ólafsson, for-
maður Fáks, sagði að enn sem
komið væri, hefði stjórnin ekki
augastað á neinni jörð, sem til
sölu væri og það væri því með
öllu óráðið, hvort einhver jörð
yrði keypt og þá hvar. „Hug-
myndin um jarðakaup hefur oft
borið á góma innan Fáks en
aldrei hefur orðið af fram-
kvæmdum og það væri
fagnaðarefni ef félaginu tækist
að kaupa hentuga jörð. Eign
félagsins á slíkri jörð byði
vissulega upp á marga mögu-
leika, sem fram að þessu hefur
verið erfitt að gera að veru-
léikæ“ sagði Guðmundur.
Nú er lokið við að setja upp
lýsingu á hinum nýja skeiðvelli
Fáks á Víðivöllum og einnig er
nú búið á lýsa upp þann hluta
Vatnsveituvegarins, sem liggur
um svæði hestamanna og allt
niður að Vatnsveitubrúnni. Til-
koma þessarar lýsingar kemur
til með að stórbæta aðstöðu
hestamanna í Reykjavík en það
var Reykjavíkurborg, sem kom
fyrir lýsingunni og kostaði
hana. Meðfram skeiðvellinum
hefur verið komið fyrir götuvit-
um til lýsingar með 40 metra
millibili.
I vetur er fyrirhugað að reisa
skammt frá Félagsheimili Fáks,
við efri hesthús félagsins, skýli
fyrir hross þeirra, sem æja við
kaffistofuna. Þarna verður um
að ræða skýli sem ætlað er að
skýla hrossunum fyrir veðri og
verður það byggt við tamninga-
gerðið, sem nú er hjá hesthúsun-
um. Að sögn forsvarsmanna
Fáks r vonast til að þetta skýli
verði komið í gagnið fljótlega
upp úr áramótum.