Morgunblaðið - 21.12.1978, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 1978
Önnur f járlagaumræða á laugardaginn:
Óvissan um stjórnarsam-
starfið torveldfaðimjög
störf fjárveitinganefndar
sagði Pálmi Jónsson
Önnur umræða um fjár-
lagafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar fór fram í samein-
uðu Alþingi á laugardag-
inn. Geir Gunnarsson, for-
maður fjárveitinganefnd-
ar, gerði fyrst grein fyrir
þeim breytingatillögum er
nefndin flytur við frum-
varpið, en þær eru yfir 130
talsins.
AÖ lokinni ræðu Geirs tók Lárus
Jónsson (S) til máls, oggeröi grein
fyrir afstöðu minnihluta fjárveit-
inganefndar.
Sighvatur Björgvinsson, for-
maður þingflokks Alþþýðuflokks-
ins, gerði grein fyrir fyrirvara
Alþýðuflokksins í nefndaráliti
meirihluta fjárveitinganefndar við
aðra umræðu fjárlagafrumvarps
sl. laugardag. Hann sagði fulltrúa
Alþýðuflokksins í nefndinni hafa
tekið fullan þátt í störfum hennar;
þeir hefðu staðið að þeim ákvörð-
unum, sem þar hefðu verið teknar,
og bæru í því efni jafna ábyrgð og
aðrir nefndarmenn.
Alþýðuflokkurinn hefði að auki
kynnt í ríkisstjórn tillögur í
frumvarpsformi um jafnvægis-
stefnu í efnahagsmálum og sam-
ræmdar aðgerðir í verðbólgumál-
um. Aiþýðuflokkurinn hefði lagt
áherzlu á að tekin væri afstaða til
efnisþátta í þessu frumvarpi áður
en fjárlagafrumvarpið verður end-
anlega afgreitt, enda væru í því
atriði sem beinlínis vörðuðu fjár-
lagastefnuna. Öll væru þessi atriði
sótt í þegar samþykkta stefnu-
mörkun ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum er tekin hefði verið
upp og tíunduð í greinargerð með
stjórnarfrumvarpi, sem nú hefði
hlotið samþykkti Alþingis. Um
þau ætti því ekki að vera ágrein-
ingur í ríkisstjórninni.
Við hefðum kosið að hægt hefði
hefði verið að bíða með aðra
umræðu fjárlaga unz hæstvirt
ríkisstjórn hefur tekið afstöðu til
frumvarpstillagna okkar. Þar var
þó ekki hægt, tímans vegna. Við
viljum því ekki leggja stein í götu
þess að fjárlagafrumvarpið fái
þinglega meðferð hér við aðra
umræðu. Við munum fylgja þeim
tillögum, er við höfum verið með í
að móta, en láta afgreiðslu málsins
að öðru leyti fram hjá okkur fara.
Endanleg afstaða okkar, við
lokaafgreiðslu fjárlaga, mun síðan
mótast af því, hver verður afstaða
ríkisstjórnar og samstarfsflokka
til efnisatriða í frumvarpstillögum
okkar um efnahagsmálin.
Bragi Sigurjónsson (A) talaði
næstur, og hóf mál sitt á því að
segja að fyrirvari þeirra Sighvats
væri útskýrður í áliti þeirra, og
einnig í ræðu Sighvats á undan.
Sagði Bragi að ekki hefði verið
staðið við það heit fjárlaganna að
þau virkuðu letjandi á verðbólg-
una, þá hefði ekki verið tekið tillit
til óska Alþýðuflokksins um að
hætt yrði við framleiðsluhvetjandi
áætlanir og aðgerðir í landbúnað-
inum. Þá gagnrýndi Bragi það
einnig, að fjárveitinganefnd skyldi
ekki hafa vitað það fyrr en eftir
dúk og disk, hvaða tekjumöguleik-
ar ríkisins væru fyrir hendi. — Því
væri alltaf byrjað á útgjaldalið-
unum við gerð fjárlaga. Undir
lokin hefði það svo bæst við, að
ýmsir liðir á tekjuáætluninni
hefðu verið ofreiknaðir, meðal
annars vegna þess að þjóðin keypti
ekki nægilega mikið af brennivíni.
Þá ræddi Bragi einnig um ýmsa
liði sem mætti skera niður, og
þannig minnka útgjöld ríkisins,
meðal annars kvaðst hann telja að
leggja ætti Bifreiðaeftirlitið niður.
Ræðu sinni lauk þingmaðurinn á
því að lýsa þeirri skoðun sínni, að
fjárlögin ættu að vera eitt helsta
vopnið gegn verðbólgunni.
Einar Ágústsson (F) kvaðst
ekki vera neitt yfir sig hrifinn af
þeim fjárlögum sem verið væri að
fjalla um. Hins vegar sagði Einar
að það væri ósk sín að hér yrði
rætt um fjárlagafrumvarpið en
ekki eitthvað allt annað, og sagðist
hann alls ekki hafa skilið hvað
Sighvatur Björgvinsson hefði ver-
ið að fara.
Þá minnti þingmaðurinn á
byggingu sundlaugar við endur-
hæfingardeildina á Grensási, og
sagði hann að þar væri á ferðinni
brýnt hagsmunamál fatlaðra sem
þingmenn mættu ekki láta sér
sjást yfir.
Einnig minnti Einar á framlag
Islendinga til þróunarlandanna, og
taldi hann ekki vera unnt að
samþykkja fjárlög með aðeins 40
milljóna fjárframlagi til þeirra
mála. Þessa upphæð yrði að hækka
verulega, meðal annars svo að
unnt yrði að standa við 25 milljón
króna fjárframlag til Grænhöfða-
eyja (Cap Verde), eins og áætlað
hefði verið. Sagði Einar Ágústsson
að heiður íslands á erlendum
vettvangi væri í veði.
Vilmundur Gylfason (A) sagðist
hafa ætlað að flytja tillögu um
niðurfærslu fjárlaganna við þessa
umræðu, en kvaðst ekki gera það
fyrr en milli annarrar og þriðju
umræðu. Síðan ræddi hann um
efnahagsmálafrumvarp Alþýðu-
flokksins, og sagði hann, að ef
tekið yrði undir meginstefnuna
þar, þá lækkuðu fjárlögin.
Þakkaði Vilmundur forsætisráð-
herra sérstaklega fyrir góðar
undirtektir við það frumvarp, og
viturleg ummæli er hann hefði
látið um það falla á Alþingi er það
bar á góma í umræðum utan
dagskrár. Þessi viðbrögð forsætis-
ráðherra væru auðvitað merki
þess, að óhætt hefði verið að láta
aðra umræðu fara fram, enda væri
hún fyrst og fremst tæknilegs
eðlis. Sagði Vilmundur að það
væri greinilegt, að forsætisráð-
herra. Ólafi Jóhannessyni. likuðu
þessi vinnubrögð Alþýðuflokks-
ins, það hefði mátt ráða af
ummadum hans á Alþingi daginn
áður.
Steingrímur Hermannsson (F)
sagðist vilja taka það fram, vegna
ræðu Braga Sigurjónssonar, að
þegar hefði verið skorið niður um
10% framlög til jarðræktar og
framleiðsluráðs landbúnaðarins.
— Yrði reynt að draga úr fram-
leiðslu í landbúnaðinum. Þá sagði
Steingrímur einnig, að það lækk-
aði ekki fjárlögin, að leggja niður
Bifreiðaeftirlit ríkisins, enda
stæði sú stofnun undir sér fjár-
hagslega með gjöldum er þangað
kæmu.
Matthías Bjarnason (S) flutti
breytingatillögu ásamt tveimur
öðrum þingmönnum Vestfjarða,
um hækkun á framlagi til Heilsu-
gæslustöðvarinnar á Hólmavík um
12 milljónir króna. Sagði þingmað-
urinn að þetta væri í fyrsta sinn er
hann flytti tillögu til hækkunar á
fjárlögum, en hér væri um brýnt
verkefni að ræða.
Þá vék Matthías að ræðum
þeirra Einars Ágústssonar og
Sighvats Björgvinssonar, og sagði
það vissulega leitt til afspurnar, að
stjórnarþingmenn skyldu ekki
hverjir aóra. Þá ræddi Matthías
einnig um hrifningu forsætisráð-
herra á frumvarpi Alþýðuflokks-
ins sem Vilmundur hefði talað um,
og spurði Matthías hvort þeir
Vilmundur væru sammála um að
gerbreyta stefnunni eftir áramót-
in, í miðjum janúar, og hvers
vegna þá væri yfirleitt verið að
pæla í gegnum þessi fjárlög ef svo
væri?
Að lokum sagðist Matthías vera
sammála í mörgu í ræðu Braga
Sigurjónssonar, einkum er hann
ræddi um sparnað, en ekki yrði þó
séð að mikið væri hugsað um
aðhald eða sparnað í stjórnarher-
búðunum! Því væri ekki unnt að
taka þessi ummæli alvarlega, ekki
á meðan svo væri ástatt sem raun
bæri vitni.
Þá gerði' Matthías að umtals-
efni, að skorin skyldu niður
útgjöld til Byggðasjóðs um 1130
milljónir, sem kæmi illa niður á
ýmsum framkvæmdum.
Einnig ræddi þingamðurinn um
símamál, en á þeim vettvangi
sagði hann að víða væri brýnt að
gera ráðstafanir, til dæmis væri
það varla líðandi að mörg hundruð
manna á höfuðborgarsvæðinu
gætu ekki fengið síma, og þá
minnti hann einnig á það óörugga
símasamband sem víða væri úti á
landi.
Friðjón Þórðarson (S) flutti
breytingatillögu um að sett yrðu á
fjárlög útgjöld til framkvæmda
við hafnarmannvirki og lendingar-
bætur í Stykkishólmi, 65 milljónir
króna, og ásamt Jósef H. Þorgeirs-
syni um að fjárveiting til Sjúkra-
húss St. Franciskusarreglunnar í
Stykkishólmi, byggingarstyrkur,
verið hækkuð um helming, úr 5
milljónum króna í 10.
Jósef H. Þorgeirsson (S) flutti
breygingartillögu ásamt Friðjóni
Þórðarsyni, um að fjárveiting til
Fjölbrautaskólans á Akranesi
verði hækkuð úr 30 milljónum í 50
milljónir.
Pálmi Jónsson (S) sagði, að nú
ríktu sérkennilegar aðstæður við
afgreiðslu fjárlaga. Þingmenn
vissu ekki hvort stjórnarsamstarf-
ið héldi áfram eða ekki, og hefði
þessi óvissa meðal annars torveld-
að mjög öll störf fjárveitinga-
nefndar, og þá ekki síður það, að
tekjuöflunarfrumvörpin skyldu
ekki hafa komið fram í þinginu
fyrr en degi fyrir fjárlagaumræð-
una. „Enn er allt á huldu, og
einkennilegt er allt háttalag ríkis-
stjórnarflokkanna," sagði Pálmi.
Þá vék hann að ræðu Sighvats
Björgvinssonar, og sagði að það
væri erfitt að henda reiður á því
sem hann segði, en helst mætti
skilja það á þann veg að hann
ætlaði sér að sitja hjá. Þá sagði
Pálmi, að það væri einkennilegt,
að þingmenn stjórnarinnar skyldu
sjá ástæðu til þess að gefa út
sérstakar yfirlýsingar þess efnis
að þeir ætli ekki að tefja af-
greiðslu fjárlaga með málþófi! —
Einkennilegt væri allt þetta mál,
og líjslega einsdæmi á Alþingi.
Pálmi fjallaði einnig um ýmis
mál í hans kjördæmi, Norðurlandi
vestra er væru þess eðlis, að þau
ættu erindi inn á fjárlög. Ekki
kvaðst hann þó flytja neinar
breytingartillögur við þessa um-
ræðu, en boðaði að hann flytti
breytingatillögur við þriðju um-
ræðu.
Albert Guðmundsson (S)
sagðist harma það, að þingmenn
úr minnihlutanum kæmu fram
með breytingartillögur, hann hefði
vonast til að þeir gerðu það ekki,
þannig að stjórnarflokkarnir yrðu
einir gerðir ábyrgir fyrir þessu
frumvarpi.
Þá gerði þingmaðurinn verð-
bólguna að umræðuefni, og sagði
hann, að augljóst væri að hún
bitnaði á öllum landsmönnum,
atvinnurekendum og launþegum.
Þá sagði Albert að allar þær
tillögur er ríkisstjórnin hefði flutt
væru skattpíningartillögur, til
þess fallnar að draga úr athafna-
vilja þjóðarinnar. Sagði hann að
dauðans hönd færðist yfir at-
vinnulífið í landinu með þessari
skattpíningarstefnu ríkisstjórnar-
innar.
Friðrik Sophusson (S) spurðist
fyrir um á hvern hátt ætti að
standa að lánasjóðum náms-
manna. Sagði Friðrik að gert væri
ráð fyrir að veita 2,2 milljörðum á
fjárlögum til lánasjóðs, en þá
vantaði 700 milljónir til að unnt
væri að standa við „85% regluna".
Oskaði hann eftir því að fjármála-
ráðherra svaraði því, hvort staðið
yrði við fyrirheit um þessa lánveit-
ingu.
Þá beindi Friðrik einnig máli til
Ragnars Arnalds menntamáláráð-
herra og minnti hann á, að áður en
hann varð ráðherra, þá hafi hann
lofað námsmönnum 100% lánum.
Nú væri Ragnar í aðstöðu til að
standa við stóru orðin, en hvar
væru efndirnar?
Tómas Árnason (F) fjármála-
ráðherra sagði að umræðurnar
hefðu að sínum dómi verið efnis-
legar og heiðarlegar, en margir
óvissuþættir hefðu vissulega gert
erfitt fyrir. Sagðist hann ræða
fjárlögin nánar í þriðju umræðu.
Varðandi umræður um Byggða-
sjóð sagði ráðherrann, að ríkis-
stjórnin hefði að þessu sinni
heimilað Byggðasjóði að taka 1130
milljóna króna lán, til að endur-
lána orkusjóði þar til aðrir aðilar
tækju við rekstri rafmangslín-
anna. Sagði Tómas að það kynni að
vera álitamál hvort þessi stefna
væri æskileg, en hún hefði verið
nauðsynleg. Þá sagði hann einnig,
að þingmenn mættu gjarna velta
því fyrir sér í þessu sambandi,
hvort væru meiri byggðamál,
orkumál eða vegamál.
Ráðherra vék einnig að ræðu
Friðriks Sophussonar og sagði, að
stefnan væri sú að standa við 85%
regluna. Sagði hann að við þær
2200 milljónir sem gert væri ráð
fyrir að lánasjóðurinn hefði til
umráða, þá bættust 400 milljóna
króna lán sem heimilt yrði að
taka, auk þess sem inn á lánsfjár-
áætlun kæmu 700 milljónir. Lána-
sjóðurinn hefði því 1,1 milljarð til
ráðstöfunar í viðbót við þá 2,2
milljarða sem gert hefði verið ráð
fyrir.
Fyrirspurn á Alþingi:
Könnun á persónulegum hög-
um og viðhorfum nemenda
Itagnhildur Helgadóttir (S)
hefur borið fram fyrirspurn til
menntamálaráðherra um víðtæka
könnun á persónulegum högum
og viðhorfum nemenda í 8. bekk
grunnskóla, sem fram fór vetur-
inn 1975—1976 hér í Reykjavík
og hefur verið umræðucfni æ
siðan, án þess að viðhlítandi
upplýsingar þar um hafi fengist.
Fyrirspurn Ragnhildar er svo-
hljóðandi:
„Veturinn 1975—76 fór fram
víðtæk og ítarleg könnun í Reykja-
vík á persónulegum höguni og
viðhorfum nemenda í 8. bekk
grunnskólans. Niðurstöður
könnunarinnar hafa verið nýttar í
prófritgerðum íslenskra sálfræði-
stúdenta frá Árósaháskóla og hafa
ritgerðirnar að geyma ályktanir
um atferli unglinga, sem talsverða
athygli hafa vakið. Fyrir nemend-
urna var lagður langur spurninga-
listi, sem svarað var í allt að
þremur kennslustundum sam-
fleytt. Þar sem hér var um að ræða
víðtæka könnun meðal þorra
nemenda eins árgangs á skyldu-
námsstigi, er eftirfarandi spurn-
ingum beint til hæstvirts mennta-
málaráðherra og óskað skriflegra
svara, er lögð séu fram á Alþingi:
• 1. Hve margir nemendur í
Reykjavík tóku þátt í
könnuninni og hve stór
hundraðshluti nemenda í
Reykjavík á því námsári?
• 2. Hve stór hundraðshluti
nemenda þessa árgangs á
hverjum stað annars staðar
á landinu tók þátt í könnun-
inni?
• 3. Hverjir stóðu að umræddri
könnun, stjórnuðu henni og
framkvæmdu hana?
• 4. Hverjir leyfðu könnunina?
• 5. Hverjum öðrum en börnun-
um sjálfum var sýndur
spurningalistinn?
• 6. Var leitað samþykkis for-
eldra til þátttöku barna
þeirra í könnuninni?
• 7. Hvernig var börnunum gerð
grein fyrir spurningunum?
• 8. Hvernig hljóðaði skjalið
með spurningunum og skýr-
ingum, sem lagt var fyrir
börnin?
• 9. Var unnið úr upplýsingun-
um í tölvum erlendis?
• 10. Hvenær barst ráðuneytinu
skýrsla um framkvæmd
könnunarinnar og úr-
vinnslu úr henni og hvernig
hljóðaði skýrslan?"