Morgunblaðið - 14.01.1979, Blaðsíða 22

Morgunblaðið - 14.01.1979, Blaðsíða 22
o c* 22 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 1979 Jóhann Hjálmarsson: Það sem veruleikinn vrkir Um Ivar Lo-Johansson Það er að mörgu leyti táknrænt fyrir menningarleg samskipti okkar við Svía að eftir meiriháttar höfund eins og Ivar Lo-Johansson skuli aðeins vera til ein bók í íslenskri þýðingu. Þessi bók er Kungs- gatan (1935) eða Gatan sem kom út í þýðingu Gunnars Benediktssonar 1944. í kringum 1930 komu fram í Svíþjóð höfundar sem kallaðir voru öreiga- höfundar. Þeir voru úr alþýðustétt, óskólagengnir, viðfangsefni þeirra yfir- ieitt heimur fátæks fólks og undirokaðs. Ásamt Moa Martinson og Jan Fridegárd gerðist Ivar Lo-Johansson snemma mál- svari þess fólks sem nefndist statare, í senn vinnumenn og leiguliðar efnaðra bænda. I skáldsögum sínum lýsir Ivar Lo-Johansson þessu fólki á mjög raunsæ- an hátt og vakti fljótt athygli fyrir djarflegan frásagnarmáta. Fyrsta bókin í þessum flokki er Godnatt, jord (1933). Kungsgatan á líka heima þar og einnig má nefna smásagnasöfnin Statarna I—II (1936—37) og Jordproletárerna (1941) sem gefin voru út í safnritinu Statarnoveller (1945). Ekki skal heldur gleymt að minna á Bara en mor(1939). Fyrsta bók Ivars Lo-Johanssons var Vagabondliv i Frankrike (1927). Eins og fleiri öreigahöfundar stundaði hann fjölmörg störf, oftast erfiðisvinnu. Hann fór til útlanda 1925 og flæktist víða einkum um Frakkland, Ítalíu og Spán, en dvaldist einnig á Englandi. Fyrstu bækurnar eru svipmyndir frá þessum ferðum og er einkennandi fyrir þær hve mikla áherslu höfundurinn leggur á að segja frá þeim sem bágt eiga, eymd fátækrahverfanna, námuverkamönnum, sígaunum. Ivar Lo-Johansson hefur ekki einungis í skáldsögum sínum tekið upp hanskann fyrir fólk sem á í vök að verjast, hann hefur verið ótrauður baráttumaður þess í ræðu og riti og ýmsu góðu komið til leiðar með eldmóði sínum. Meðal annars hefur hann skrifað mikið um málefni aldraðra. Ivar Lo-Johansson hefur í rauninni alltaf verið að semja sjálfsævisöguleg verk. Á sjötta áratugnum sendi hann frá sér Analfabeten (1951) með efni úr bernsku sinni, einkum lýsingu á föður sínum. Meðal þessara bóka er Författar- en (1957) og Socialisten (1958). Lokabind- ið er Proletárförfattaren (1960). Á sjöunda áratugnum hefst nýr kafli á höfundarferli Ivars Lo-Johansson. Þá semur hann skáldsöguna Lyckan (1962), bók um hamingju kynlífsins. Hann hélt áfram að skrifa um mannlegar kenndir og ástríður og meðal þeirra bóka eru Passionerna (1968) og Vállu- stingarna(1970). Það má skipta verkum Ivars Lo-Johanssons í nokkur tímabil. Hann er sífellt að endurnýja skáldskap sinn þótt yrkisefnin séu yfirleitt hin sömu. Pubert- et (1978) eða Gelgjuskeið sem er fyrsta bindi minninga hans hefur nú hlotið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs. Það ætti engum að koma á óvart. Að þessu sinni verður ekki hægt að segja að, höfundur fái verðlaun vegna þess að hann er gamall og virtur og verið sé að heiðra hann á efri árum. Menn eru sammála um að Pubertet sé ein besta bók Ivars Lo-Johanssons, ef til vill sú besta, og er þá mikið sagt. Sænskir gagnrýnendur hafa dáðst að minni Ivars Lo-Johanssons. Allir eru einhuga um að hann fari rétt með heimildir. En Pubertet reynir ekki í einu og öllu að líkja eftir raunveruleikanum. Það sem sagt er frá í bókinni hefur fyrst og fremst gerst í huga höfundarins. Hvergi er leitast við að skrifa eins konar skýrslu um það sem á dagana hefur drifið. Við verðum að gera okkur grein fyrir að minningar eru það sem við munum hvort sem það er rétt eða rangt. Og ekki sístokkar skilningur á mönnum og málefnum. Sumt er að vísu nauðsyn- legt að halda í heiðri, en ég held að fáar minningar sem vert er um geti sneytt hjá því að vera á mörkum skáldskapar og veruleika. Pubertet er listaverk og háð lögmálum slíks verks. En höfundurinn sjálfur og þeir sem best þekkja verk hans eru sammála um að í bókinni takist honum betur en nokkru sinni fyrr að lýsa sjálfum sér. Ivar Lo-Johansson er epískur höfundur stíll hans margorður, persónur margar, hver atburðurinn rekur annan. Pubertet er 450 bls. og full af lífi án þess að höfundurinn þurfi að grípa til listrænna bragða. Ýmislegt úr fyrri bókum þekkjum við aftur, en hér birtist það okkur á hófstilltari hátt en áður. Sumt er nýtt eins og frásögnin af átökum móður og sonar. Segja má að skáldskapur lífsins sjálfs hafi völd, veruleikinn er þess umkominn að breytast í skáldskap vegna þess að höfundurinn hefur fullkomið vald á því efni sem hann glímir við. Hér er komin sú yfirsýn sem nauðsynleg er til að geta horft aftur í senn úr nálægð og fjarlægð. Ivar Lo-Johansson er ekki einn um að geta þetta. En minningar hans eru einkar lærdómsríkar fyrir þá sem vilja velta fyrir sér þeim vanda sem fylgir því að semja æviminningar. Ætli sá vandi sé ekki hvað mestur þegar mikill rithöfund- ur á í hlut. Um ýmis túlkunaratriði höfundarins geta menn verið ósammála eða það hvort lýsingarnar í Pubertet séu sannari en aðrar sjálfsævisögulegar bækur Ivars Lo-Johanssons. En milli venjulegra æviminninga og minninga í skáldsögu- formi er bilið ekki eins breitt og margur heldur. Það ætti Pubertet að leiða í ljós. L,josm. Kristján Stjórnarmenn FRV ásamt stjórnarmönnum FIDIC, sem hingað komu, og aðalframkvæmdastjóra félagsins. Stjórnarmenn Alþjóðafélags ráð- gjafaverkfræðinga gista Reykjavik Þrir af stjórnarmönnum FIDIC, Aiþjóðafélags ráðgjafaverkfræð- inga, komu til Reykjavfkur á föstudaginn en fara aftur heimleið- is f dag. H.C. Frijlink, forseti félagsins frá Hollandi, J.P. Gourdeau, varaforseti frá Kanada, og K. Grinde frá Noregi auk aðalframkvæmdarstjóra FIDIC komu hingað til að ræða undirhún- ing næsta stjórnarfundar FIDIC sem verður f Kaupmannahöfn eftir 5 mánuði. Einnig munu þeir í leiðinni heimsækja Félag ráðgjafa- verkfræðinga, FRV, sem er aðildar félag að FIDIC. Félag ráðgjafaverkfræðinga var stofnað árið 1961 fyrir forgöngu Sigurðar Thoroddsen verkfræðings sem var formaður félagsins fyrstu árin. Núverandi formaður FRV er Svavar Jónatansson en fram- kvæmdastjóri þess er Sigurbjörn Guðmundsson. Félagsmenn FRV eru 71 frá 23 verkfræðiskrifstofum. FIDIC setur þær reglur fyrir aðildarfélög sín, að félagsmenn þeirra séu ráðgjafaverkfræðingar með 3—5 ára reynslu af rekstri eigin verkfræðiskrifstofu en þeir verða auk þess að vera sjálfstæðir og óháðir á ráðgjafasviði sínu. Aðildar- félög FIDIC eru í 32 löndum og eru félagsmenn tæp 17 þÚ3und. Innan FIDIC mynda ýmis félög, sem hafa svipuð áhugamál og starfa við svipaðar aðstæður, með sér sérstök félög og á FRV aðild að Renord sem í eru félög ráðgjafaverkfræðinga frá Norðuriöndum. 8 menn mynda stjórn FIDIC og fer mikill hluti af starfi stjórnarmanna í að kynna starf ráðgjafaverkfræð- inga fyrir alþjóðastofnunum og gæta hagsmuna þeirra á þeim vettvangi en aðildarfélögin gæta líkra hags- muna á heimavígstöðvum. Á blaöamannafundi sem stjórn og framkvæmdastjóri FRV héldu ásamt þéim mönnum frá FIDIC, sem hingað komu, kom það fram hjá framkvæmdastjóra FRV að hann áliti að útflutningur ráðgjafaverk-' fræði væri álitsverð og mikilsverð gjaldeyrisöflun hérlendis. Starfssvið ráðgjafaverkfræðings er að undirbúa gg sjá um verkframkvæmdir sem lúta að hans sérsviði og eins og komið hefur fram í fréttum hafa nokkrir Islendingar haft með hönd- um þess konar störf erlendis, m.a. í Sómalíu. Enn aukast ferða- lög íslendinga FARÞEGUM til íslands með skipum og flugvélum fjölgaði um rúmlega 12 þúsund á síðasta ári frá því sem verið hafði árið á undan. Alls komu í fyrra 155.973 til landsins, 80.273 íslendingar en 75.700 útlendingar. Fyrir árið 1977 voru þessar tölur 70.992 íslendingar og 72.690 útlendingar, samtals 143.682. Árið 1976 komu til landsins 130.059 farþegar, 59.879 íslendingar, 70.180 útlendingar. Samkvæmt þessum tölum aukast ferðalög íslendinga með hverju árinu og að sama skapi koma hingað sífellt fleiri útlendingar þó svo að sú aukning sé hlutfallslega ekki eins mikil. Flestir erlendu farþeganna koma frá Bandaríkjunum eins og undanfarin ár, en í fyrra komu hingað 23.512 Bandaríkjamenn. Frá V-Þýzkalandi kom hingað 11.841 i'arþegi, frá hinum Norðurlöndunum eins og áður mikið af farþegum, hingað komu 7210 Danir, 5863 Svíar, 5003 Norðmenn og 1118 Finnar. Frá Stóra-Bretlandi komu 5529 farþegar, 3438 frá Frakklandi, 2413 Svisslendingar, 1994 Hollendingar, 1186 Belgar, 1056 Kanadamenn og 976 Austurríkismenn svo getið sé þeirra þjóða, sem áttu flesta fulltrúa hér á landi á árinu. Á síðasta ári komu hingað 2 farþegar frá Sómalíu, Senegal, Ky Panama og Equador, en 1 farþegi frá Afghanistan, Burma, Dominikanska lýðveldinu, Guyana, Mónacó, Nicaragua, Sierre Leone og Surinam. Leita verkefna fyr- ir þotur Arnarflugs ARNARFLUG hefur innt af hendi fullkomna þjónustu í Guatemala og vél þeirra Boeing 720 reynst mjög vel í áætlunarflugi fyrir Aviateca að því er Luis Vasquez stöðvarstjóri þess sagði í samtali við blaðið EI Grafico. Alls flutti vél Arnarflugs 8.500 farþega í desembermánuði milli Miami og Guatemala City og hafa nú bætzt við áætlunarferðir milli New Orleans og Merida, og munu þessi verkefni Arnarflugs þar syðra standa yfir til næstu mánaðamóta. Að sögn Halldórs Sigurðssonar sölustjóra Arnarflugs er nú verið að leita verkefna fyrir þotur Arnarflugs og er hugsanlegt að önnur þeirra verði áfram bundin við flutninga í Guatemala, en einnig er verið að leita hófanna um verkefni í Afríku.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.