Morgunblaðið - 24.02.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. FEBRUAR 1979
31
Hagtölur mánaðarins:
--A
FRIÐHELGI EINKALIFSINS
Breyttu þjóð-
félagi fylgir
breyttur skóli
Sigrídur Jónsdóttir námsstjóri
Arið
harla
Bráðabirgðatölur Þjóðhags-
stofnunar benda til þess að raun-
vöxtur þjóðarframleiðslunnar hafi
numið 3—4% á árinu 1978 í sam-
anburði við 4,8% árið 1977. Vöxtur
þjóðartekna varð nokkru minni
vegna áðurnefndrar rýrnunar við-
skiptakjara. Einkaneyzlan er talin
hafa aukist um nálægt 2% og
fjármunamyndunin virðist hafa
minnkað um 3—4%.
Sú skuggahlið var þó á efna-
hagsþróun ársins að verðbólga fór
enn vaxandi frameftir árinu.
Ætlað er að framfærslukostnaður
hafi hækkað um 44% milli meðal-
tala áranna 1977 og 1978 saman-
borðið við 30% milli áranna 1976
og 1977. Tólf mánaða hækkun
framfærsluvísitölunnar var í
hámarki 1. ágúst 51,7% en var
komin aftur niður í tæp 47% 1.
nóvember s.l. Hækkun fram-
færslukostnaðar á árinu var ekki
nema lítið eitt minni en á verð-
bólguárinu mikla 1975.
Vegna mikils misræmis milli
þróunar kostnaðar innanlands og í
helztu viðskiptalöndum landsins
var gengi krónunnar fellt tvívegis
á árinu enda var samkeppnisað-
stöðu atvinnuveganna hvað eftir
annað ógnað vegna kostnaðar-
hækkana umfram aukningu tekna
af útflutningi. Laun eru talin hafa
hækkað um 55% að meðaltali árið
1978 samanborið við 45% 1977 og
gert er ráð fyrir að hækkun at-
vinnutekna 1978 hafi verið svipuð
og launa. Vegna meiri hækkunar
beinna skatta en tekna má ætla að
ráðstöfunartekjur á mann hafi
aukist talsvert minna eða nálægt
50%.
Um ríkisfjármálin segir að sam-
kvæmt bráðabirgðayfirliti ríkis-
bókhalds hafi heildartekjur ríkis-
sjóðs á árinu 1978 numið 154,9
milljörðum króna og gjöld 159,9
milljörðum. Rekstrarhallinn varð
því 5 milljarðar króna. Innstreymi
varð á lánahreyfingum utan Seðla-
bankans að fjárhæð 1,6 milljarðar
þannig að greiðsluhalli ríkissjóðs
varð 3,4 milljarðar. Heildar-
skuldaaukning við Seðlabankann
nam um 12 milljörðum króna, en
Á árinu urðu framkvæmda-
stjóraskipti hjá félaginu, Friðrik
Sophusson lét af starfinu er hann
hafði verið kjörinn á Alþingi og
við tók Þórður Sverrisson
viðskiptafræðingur.
Á s.l. ári var haldið á vegum
Stjórnunarfélagsins 21 námskeið
sem yfir 500 manns sóttu og auk
þess voru eins og áður sagði
haldnar þrjár námsstefnur,
ráðstefna um þjóðhagsleg mark-
mið og afkomu Islendinga og
margir fundir og námskeið fyrir
utan að komandi aðila.
Stjórn félagsins skipa nú: for-
maður Hörður Sigurgestsson og
aðrir: Ásmundur Stefánsson
lektor HÍ, Björn Friðfinnsson for-
stöðumaður fjármáladeildar
Reykjavíkurborgar, Jakob Gísla-
son f.v. Orkumálastjóri, Ólafur B.
1978
gott
af þeirri fjárhæð svaraði gengis-
uppfærsla gengibundinna skulda
7,5 milljörðum. Heildarskuld ríkis-
sjóðs við bankann í árslok nam því
um 26 milljörðum króna þar af
voru 14,6 miiljarðar gengisbundin
lán, 2,2 milljarðar krónulán og 9,4
milljarðar yfirdráttur á viðskipta-
reikningi, en ekki hefur verið
samið endanlega um meðferð yfir-
dráttarins.
Fjárfestinga-
lánasjóðir
Ný útlán fjárfestingalánasjóða
samkvæmt bráðabirgðauppgjöri
fyrir árið 1978 voru 30.325 milljón-
ir króna. Þetta er um 44% hærri
fjárhæð en á árinu 1977. Fjár-
mögnun þessara útlána var með
hefðbundnum hætti þannig að
tæpur helmingur voru nýjar lán-
tökur en rúmur helmingur fram-
lög, markaðar tekjur og eigin
fjármögnun sjóðanna. Ný erlend
lán til fjárfestingalánasjóðanna
námu um 11% af nýjum lánum en
lántökur voru mestar frá lífeyris-
sjóðum og lögðu þeir þannig um
20% af nýjum útlánum fjár-
festingalánasjóðanna. Lífeyris-
sjóðir vörðu um 32% af áætluðu
ráðstöfunarfjármagni sínu í útlán
til fjárfestingalánasjóða á árinu
1978 en um 25% á árinu 1977.
Greiöslujöfnuður
og gjaldeyrismál
Bráðabirgðatölur benda til þess,
að viðskiptajöfnuður hafi orðið
hagstæður um nálægt 9 milljarða
króna á árinu 1978 samanborið við
14 milljarða króna halla árið áður
reiknað á sambærilegu gengi.
Eftirfarandi talfa sýnir frum-
drög að greiðslujöfnuði ársins 1978
og til samanburðar eru tölur árs-
ins 1977 umreiknaðar til sambæri-
legs gengis, þ.e. meðalviðskipta-
gengis 1978.
í milljörðum króna 1977 1978
Vöruskiptajöfnuður -15.3 7.8
Þjónustujöfnuður 1.2 1.2
Viðskiptajöfnuður-14.1 9.0
Fjármagnsjöfnuður 22.8 5.5
Heildargreiðslujöfnuður 8.7 14.5
Ólafsson forstjóri Miðness h.f.,
Óskar Gunnarsson forstjóri Osta
& smjörsölunnar, Ragnar
Kjartansson framkvæmdastjóri
Hafskips h.f., Sigurður R. Helga-
son framkvæmdastjóri Hagvangs
h.f., og Steinar Berg Björnsson
forstjóri Pharmaco.
I framkvæmdaráð voru kjörnir:
Erlendur Einarsson, Eyjólfur ís-
feld Eyjólfsson, Guðmundur
Einarsson, Haraldur Steinþórsson,
Haukur Björnsson, Jón Sigurðs-
son, Jón H. Berg, Kristján Sigur-
geirsson, Otto A. Michelsen, Ragn-
ar S. Halldórsson, Snorri Jónsson
og Sveinn Björnsson.
Gestur fundarins var Tómas
Árnason fjármálaráðherra og
flutti hann erindi um áhrif efna-
hagsstefnu ríkisstjórna á stjórnun
fyrirtækja.
Ég fagna því að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur hafið umræður um
skólamál og vil helst líta á þær sem
opnun á umræðum um innra starf
skólans.
Að mínu áliti hefur þessum
málaflokki verið allt of lítill gaum-
ur gefinn undanfarin ár.
Sem skólamaður vil ég leyfa mér
að halda því fram að umræður og
ályktanir um skólamál hafa oft
fremur borið vitni vanþekkingu og
fordómum en gagnrýnu mati
byggðu á þekkingu.
Mönnum hættir stundum til að
líta á skólann í dag sem sams konar
skóla og þeir þekktu af eigin
reynslu, en gera sér oft ekki grein
fyrir að með breyttu þjóðfélagi
hlýtur að fylgja breyttur skóli. Með
breyttum atvinnuháttum og
síaukinni þátttöku kvenna í at-
vinnulífinu hefur uppeldishlutverk
skólanna orðið stærra en áður.
Stöðugt meiri kröfur eru gerðar til
skólans að hann sinni þessu hlut-
verki en á móti hefur aðstaðan til
þess verið lítið bætt, bæði hvað
varðar skólabyggingar og aukinn
starfskraft.
Það er því augljóst mál að
áherslu þarf og verður að leggja á
aukið samstarf heimila og skóla,
þeirra aðila sem sjá um uppeldi og
menntun barnanna.
Til skamms tíma hefur skólinn
verið lokuð stofnun og oft vissu
foreldrar lítið um hvað þar fór
fram, nema af frásögnum barn-
anna sjálfra.
En á undanförnum árum hefur
þetta breyst og er stöðugt að
breytast. Við ýmsa skóla landsins
eru þegar starfandi öflug foreldra-
félög, í mörgum tilvikum sameigin-
leg foreldra og kennarafélög og
eflaust verða þau enn fleiri á næstu
árum, enda eru ákvæði um slík
félög í Grunnskólalögum.
Ég tel að hér eigi skólinn að eiga
frumkvæðið, enda hægara um vik
en fyrir stóran foreldrahóp, sem
lítt eða ekki þekkist innbyrðis.
Foreldrar þurfa að vita hver mark-
mið skólans eru og kynnast nýjung-
um í námsefni og kennsluháttum.
Kynning á þeim þáttum og öðru
starfi skólans þarf að eiga sér stað
á haustin er skólastarf hefst og
síðan þarf stöðugt samband að vera
milli kennara og foreldra barnanna
á skólaárinu.
Sums staðar hafa foreldrar tekið
þátt í skólastarfinu með börnum
sínum, t.d. farið með þeim í vett-
vangsferðir, tekið þátt í skemmtun-
um þeirra og jafnvel aðstoðað inni í
skólastofunni. Öll þessi dæmi þekki
ég af eigin reynslu og tel slíka
samvinnu mjög æskilega, fyrir alla
aðila, börnin, foreldrana og kennar-
ana.
Ég tel sjálfsagt að foreldrar fái
vitneskju um þær kannanir sem
fram fara í skólanum á börnum
þeirra og ég efast ekki um sam-
starfsvilja þeirra ef samvinnu er
leytað.
MYNDAMÓTHF.
PRENTMYNDAGERÐ
AÐALSTRCTI • SÍMAR: 17152-17355
Sú aukna þekking sem hefur
orðið undanfarin ár á þroskasálar-
fræði og forsendum náms kallar á
breytta kennsluhætti. Kennari þarf
að vera leiðbeinandi og verkstjóri
en ekki eingöngu miðlari þekking-
ar. Hann þarf að sjá til þess að
hver einstakur nemandi öðlist eins
fjölbreytta námsreynslu og mögu-
legt er. Til þess þarf kennari góða
menntun og til þess þarf góð
starfsskilyrði í skólanum. Víða í
skólum hér á landi vinna kennarar
og nemendur við geysilega erfiðar
aðstæður. Enn í dag búum við víða í
þéttbýli við tví- og þrísetna skóla
og víða um land skortir mikið á
góðan bóka- og tækjakost sem er
undirstaða að fjölbreyttum vinnu-
brögðum.
Við verðum að stefna að því að
skólarnir verði manneskjulegir, þ.e.
ekki of fjölmennir og nemendur í
bekk ekki yfir 24 nemendur ef koma
á til móts við þær kröfur sem
gerðar eru til skólans í dag. Varð-
andi pólitíska innrætingu þekki ég
hana ekki af eigin reynslu hvorki
sem nemandi eða kennari. Það er
sitthvað pólitísk innræting eða
hlutlaus kynning á mismunandi
sjónarmiðum, skoðunum og stefn-
um. Vissulega eru áhrif kennara
mikil og er það eitt af því sem gerir
starfið svo vandasamt og er sjálf-
sagt að foreldrar séu vakandi fyrir
óheppilegum áhrifum en varist
samt að dæma án þess að kynna sér
málin fyrst.
Sumar námsgreinar eru meira
viðhorfamótandi en aðrar greinar.
Hvað varðar samfélagsfræðina,
sem er námsgrein í mótun og hefur
eins og endurskoðun annarra
greina liðið vegna fjárskorts, er
hún vissulega viðhorfamótandi
grein. Hún fjallar um samskipti
fólks og samband þess við umhverfi
sitt fyrr og nú.
Þar er lögð áhersla á að örva
nemendur til sjálfstæðrar hugsun-
ar og þjálfa þá í að athuga sam-
félagið frá öllum sjónarhornum svo
að þeir geti dregið ályktanir af
eigin rammleik, enda segir í grunn-
skólalögunum að skólinn skuli
temja nemendum víðsýni og efla
skilning þeirra á kjörum manna og
umhverfi. Eitt af viðhorfamark-
miðunum er að börnin geri sér
grein fyrir eigin gildismati og
annarra, viðurkenni ólík sjónarmið
og rétt hvers manns til þess að hafa
sjálfstæða skoðun.
Höfum kaupendur að eftirtöldum verðbréfum:
VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
24. febrúar 1979
Kaupgengi
pr. kr. 100.-:
1968 1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur A
2. flokkur
1. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1. flokkur
2. flokkur
1968
1969
1970
1970
1971
1972
1972
1973
1973
1974
1975
1975
1976
1976
1977
1977
1978
1978
3.028,74
2.849,04
2.119.45
1.946,49
1.411.46
1.324.82
1.154.69
987.87
750.94
691.99
480.68
393.00
299.92
284.47
229.19
212.87
178.30
145.32
114.69
Innlausnarverö Seölabankans m.v. 1 ara timabíl frá: Vfir- gengi
25/1'79 2.855,21 6,1%
25/2 ’79 2.700.42 5,5%
20/2 ’79 2.006.26 5,6%
15/9 ’78 1.509.83 28,9%
5/2 ’79 1.331.38 6.0%
15/9 ’78 1.032.28 28,3%
25/1 '79 1.087.25 6,2%
15/9 '78 770.03 28,3%
15/9 '78 586.70 28,0%
25/1 ’79 650.72 6.3%
VEÐSKULDABREF:
1 ár Nafnvextir: 26%
2 ár Nafnvextir: 26%
3 ár Nafnvextir: 26%
*) Miðað er við auðseljanlega fasteign.
HLUTABRÉF
Sjóvátryggingarfélag íslands HF.
í niðursuðuiðnaði
Flugleiðir h/f
B — 1973
C — 1973
E — 1974
F — 1974
VEÐSKULDABRÉF:
3 ár Nafnvextir: 26%
Kaupgengi
pr. kr. 100-
77—79
68 — 70
62—64
Sölutilboð óskast
Sölutilboð óskast
Sölutilboð óskast
Höfum seljendur að eftirtötdum verðbréfum:
HAPPDRÆTTISSKULDABRÉF
RÍKISSJÓÐS:
Sölugengi
pr. kr. 100.-
635,41 (10% afföll)
553,71 (10% afföll)
340,00 (10% afföll)
340,00 (10% afföll)
Söiugengi
pr. kr. 100.-
62,00
PléRPETTinGRRP^lAO ÍSUMlDf HP.
VERÐBRÉFAMARKAÐUR
LÆKJARGÖTU 12 R. (Iðnaðarbankahúsinu).
Sími 2 05 80.
Opið alla virka daga frá kl. 9.30—16
— framleiðsla jókst talsvert
— atvinnuástand var gott
— viðskiptajöfnuður við útlönd hag-
stæður í fyrsta sinn um árabil
Ef litið er á þróun mikilvægra raunstærða þjóðarbúskaparins svo
sem framleiðslu. atvinnu og viðskiptajöfnuð þá verður vart önnur
ályktun dregin en sú að árið 1978 hafi verið harla gott ár. Framieiðsla
jókst talsvert, atvinnuástand var gott og sýndi engin merki slökunar
fyrr en undir lok ársins og viðskiptajöfnuðurinn við útlönd var
hagstæður í fyrsta skipti um langt árabil. Viðskiptakjör rýrnuðu að
vísu ofurlítið og útlitið hefur í því efni dökknað nokkuð vegna þegar
orðinna og væntanlegra olfuhækkana á heimsmarkaði, segir í
nýútkomnu hcfti Ilagtalna mánaðarins fyrir febrúarmánuð.