Morgunblaðið - 03.03.1979, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MARZ 1979
19
Jón Magnússon, formaður Félags ísl. stórkaupmanna:
Fyrirvarar, aldeilis fyrirvarar
Svo virðist nú sem óveðrinu út
af skýrslu verðlagsstjóra hafi
slotað í bili að minnsta kosti og
viðskiptaráðherra hefur vænt-
anlega fengið klapp á kinn hjá
yfirboðurum sínum fyrir vel
unnið starf. Það er líklega eins-
dæmi að það gerist hjá lýð-
frjálsri þjóð, að yfirvöld stimpli
heila stétt manna þjófa og svik-
ara á grundvelli skýrslu, sem
þannig er unnin að engin
menntastofnun hefði tekið hana
til einkunnagjafar.
Þess er að vænta, að menn geti
nú í rólegheitum setzt niður og
skoðað þetta plagg nánar.
Greiiýlegt er að það hefur verið
haft í fyrirrúmi að nota skýrsl-
una í áróðursskyni fremur en að
ljúka henni, í svo mörgum atrið-
um er henni ábótavant.
Ef litið er á þá fjóra liði í
upphafi skýrslunnar, sem kall-
aðir eru „helztu niðurstöður"
sést svo ekki verður um villst
hve veikur málflutningur verð-
lagsstjóra er sbr. liö 1): „Niður-
stöður þessarar athugunar gefa
til kynna, að sú vísbending um
hærra innkaupsverð til Islands
en til hinna Norðurlandanna,
sem fram kom í samnorrænu
verðkönnuninni á s.l. ári, eigi við
rök að styðjast." Hún sýnir
ekkert, hún gefur til kynna að
eitthvað annað sem gaf til kynna
(vísbending) kunni að gefa eitt-
hvað enn meira til kynna (eigi
við rök að styðjast). Þetta plagg
Svavars og Georgs minnir óneit-
anlega á heiti ágætrar plötu
Halla og Ladda (Fyrr má nú
aldeilis fyrrvera) og því ekki út í
hött að kalla skýrsluna „Fyrir-
varar og nú aldeilis fyrirvarar".
Það er hvergi að finna staðfest-
ingar á nokkrum hlut, skýrslan
er ein getgáta frá upphafi til
enda með fyrirvara á hverri
blaðsíðu og meira að segja fyrir-
vara um fyrirvara.
Það er vandalaust að semja
skýrslu og leggja fram, þegar
fyrirfram er búið að ákveða
niðurstöður og jafnframt að
ákveða að engin grein verði gerð
fyrir því opinberlega hvernig
þessar niðurstöður eru fundnar.
Þetta þýðir að mönnum var leyft
að hagræða sannleikanum eins
og þeim þóknast til þess að út
kæmi sú niðurstaða sem óskað
var eftir.
Höfuðgalli skýrslunnar er, að
hvergi er raunverulega skýrt frá
því hvernig hún er unnin. Vinnu-
brögðin eru að þessu leyti hin
sömu og við samnorrænu könn-
unina, þar sem menn földu sig
bak við trúnaðareið við verðlags-
stjóra hinna Norðurlandanna.
Komst verðlagsstjóri því upp
með það, að bera innflytjendur
þungum sökum án þess að þurfa
á nokkurn hátt að gera grein
fyrir sönnun sakargifta.
En skoðun nú þessar órök-
studdu niðurstöður og þá fimm
þætti sem virðast gefa
Jón Magnússon.
vísbendingu um að einhvers
staðar kunni að vera pottur
brotinn, sem jafngildir 21,5
milljörðum króna hærra inn-
kaupsverði til íslands en þurfi.
Umboðslaun 5—6%
Gengið er út frá að umboðs-
laun séu eitthvert séríslenzkt
fyrirbæri, en vitað er að þau
þekkjast alls staðar í viðskiptum
ekki sízt á Norðurlöndum, þó oft
í formi afslátta, en hér er slíkt
ekki hægt, því menn verða að
borga toll af þeim afslætti sem
er yfir 3% og verðlagsstjóri
viðurkennir ekki hærri prósentu.
Viðurkennt er að -umboðslauna-
tekjur standa undir stórum
hluta af dreifingarkostnaðinum
hér á landi. Samkv. könnun
hagdeildar Seðlabanka íslands
og Félags ísl. stórkaupmanna,
eru þetta um 30% hjá meðlimum
F.Í.S. og ekki lægra hlutfall hjá
Birgðastöð S.I.S. sbr. upplýsing-
ar í skýrslum verðlagsstjóra.
Milliliðir 3-4%
Getur verið að íslenzk yfirvöld
séu þeirrar skoðunar að innflytj-
endur hér á landi séu þeir einu
sem kaupa í gegnum milliliði, að
öll heimsverzlunin fari fram
beint nema hvað ísland varðar.
óhagkvæmni 2—3%
I skýrslunni segir: „Það er
enginn vafi á því að á þeim
mörkuðum sem samkeppnin er
hörðust eru innkaupsverðin
jafnan lægst“. Síðan segir: „Sér-
staklega hefur borið á því að
erlendir seljendur hafa lækkað
verð sín verulega á þeim mörk-
uðum þar sem þeir hafa átt i
höggi við háþróaða innlenda
framleiðslu, en verulega skortir
á að við höfum upp á slíka
innlenda framleiðslu að bjóða".
Þessar staðreyndir er íslenzkum
innflytjendum kennt um og aðr-
ar álíka sem eingöngu er hægt
að rekja til núverandi álagning-
arkerfis.
Fjármagns-
kostnaður 2—3%
Þá er fjármagnskostnaður
áætlaður 2—3% og enn gengið
út frá því að þessi kostnaður sé
ekki fyrir hendi t.d. við viðskipti
til Norðurlandanna og einnig
segir í skýrslunni: „A undan-
förnum árum hefur þeirrar al-
varlegu þróunar gætt hjá inn-
flutningsfyrirtækjum að eigin
rekstrarfé hefur rýrnað mjög
verulega. Á sama tíma hefur
innlenda bankakerfið ekki haft
bolmagn til að auka rekstrarlán
til fyrirtækjanna. Þar til fyrir
nokkrum árum gátu mörg
innflutningsfyrirtæki staðgreitt
erlend innkaup sín og með því
móti fengið um 2,5% stað-
greiðsluafslátt eða jafnvel
meira, en vegna þess hve eigið
rekstrarfé þeirra hefur minnkað
í verðbólgu síðustu ára hafa þau
í vaxandi mæli þurft að fjár-
magna innkaup sín með erlend-
um gjaldfresti."
Vissulega orð að sönnu en hér
er innflytjendum einnig kennt
um og þægilega sett 2—3% í
útreikninga um hærra innkaups-
verð.
Sérstaða 2—3%
Ofan á allt eru innflytjendur
gerðir ábyrgir fyrir legu lands-
ins og smæð markaðarins og
2—3% í viðbót bætt í útreikn-
inga um hærra innkaupsverð.
Þetta eru nú áhrifaþættirnir
fimm sem innflytjendur eru
sakaðir um að nota til að hækka
innkaupsverð til landsins urii
21,5% milljarða króna. Það hlýt-
ur hvert mannsbarn að sjá í
gegnum þetta sjónarspil. Stað-
reyndin er nefnilegft sú að allir
þættirnir finnast líka hjá ná-
grannalöndum okkar, en þeir eru
ekki reiknaðir með. Um þetta
segir í skýrslunni: „Að vísu er
vitað, að einhverjir áhrifaþátt-
anna þekkjast einnig á hinum
Norðurlöndunum, en í miklu
minna mæli og því hefur Island
algjöra sérstöðu í þeim efnurn."
Ef að þetta er viðurkennt,
hvernig stendur þá á því að ekki
er gengið úr skugga um, í hve
ríkum mæli þeir finnast annars
staðar og það dregið frá? Svarið
getur ekki verið annað en að þá
hefði prósentutalan, sem við-
skiptaráðherra vildi frá fram,
lækkað svo, eða jafnvel horfið,
að skýrslan hefði dottið upp
fyrir.
I lokaorðum verðlagsstjóra
koma starfsaðferðir hans við
skýrslugerðina berlegast í ljós.
Hann þarf ekki að gera grein
fyrir hvernig hann fann niður-
stöðurnar. „Það haggar ekki
meginniðurstöðum skýrslu þess-
arar þó að fyrirvari finnist um
nákvæmni talna og tími hafi
verið skammur til skýrslugerð-
ar.“ Þarna eru gallarnir viður-
kenndir, en hann þarf ekki að
hafa áhyggjur af því. Það má
ekki taka til greina vægi áhrifa-
þáttanna á hinum Norðurlönd-
unum, enda hefði viðskiptaráð-
herra þá ekki fengið þær niður-
stöður sem hann pantaði. Hins
vegar hefur verðlagsstjóri notað
tækifærið og dregið aðeins í land
frá samnorrænu könnuninni
sem sýndu 21—27% hærra inn-
kaupsverð. Nú er þetta orðið
14—19%. Á ekki þjóðin rétt á að
fá að sjá sannar tölur, án fyrir-
vara, þar sem opinberlega er
gert grein fyrir öllum tölum, eða
er hugsanlegt að þær tölur séu
ekki til?
A-Húnvetningar og Vestlending-
ar kaupa Þröst frá Kirkjubæ
Stofnverndarsjóðurinn veitir lán og
styrki til kaupa á þremur stóðhestum
IIROSSARÆKTARSAMBÖNDIN
í Austur-Húnavatnssýslu og
Vesturlandi hafa keypt stóðhest-
inn Þröst 908 frá Kirkjubæ og er
kaupverðið 1,5 milljónir króna.
Þröstur var áður í eigu Stóð-
hestastöðvar Búnaðarfélags ís-
lands að Litia-IIrauni en hann er
5 vetra undan Þætti 722 frá
Kirkjubæ og Glóð, Kirkjubæ. Á
landsmóti hestamanna f sumar á
Þingvöllum varð Þröstur annar í
flokki stóðhesta 5 vetra og fékk
1. verðlaun með einkunnina 8,08.
Samböndin tvö, sem keyptu
Þröst, fengu til þess fyrirgreiðslu
hjá Stofnverndarsjóði og eru þetta
þriðju stóðhestakaupin, sem
sjóðurinn styrkir í vetur. Til
kaupa á Þresti voru veittar 900
þúsund og þar af er helmingur
styrkur. Þá veitti sjóðurinn
Hrossaræktarsambandi Suður-
lands 1500 þúsund til kaupa á
stóðhestinum Sörla frá Stykkis-
hólmi og var helmingurinn styrk-
ur. Fyrr í vetur veitti sjóðurinn
Hrossaræktarsambandi Skaga-
fjarðar 900 þúsund krónur til
kaupa á stóðhestinum Þætti frá
Kirkjubæ og var helmingur þeirra
upphæðar eins og í hinum tilvik-
unum styrkur.
Stofnverndarsjóðurinn er sem
kunnugt er stofnaður skv. búfjár-
ræktarlögum og er tilgangur hans
að styrkja og lána hrossaræktar-
samböndunum fé til kaupa á
kynbótahrossum, sem annars
kynnu að verða seld úr landi.
Tekjur sjóðsins eru gjöld af út-
flutningi á stóðhestum og hryss-
um og er gjaldið 20% af útflutn-
ingsverði ógeltra hesta og 10% af
útflutningsverði hryssna. Gjaldið
í Stofnverndarsjóðinn hefur sem
kunnugt er verið mjög umdeilt og
sérstaklega Hagsmunafélag
hrossabænda haft ímugust á
gjaldinu. Samþykkti aðalfundur
félagsins í vetur að fela stjórn
félagsina að stuðla að því að láta
reyna á það í prófmáli fyrir
dómstólunum, hvort það standist
gagnvart stjórnarskrá landsins að
innheimta slíkt útflutningsgjald
af hryssum og stóðhestum.
I Stofnverndarsjóðnum eru nú
um 6 milljónir króna og eru tekjur
hans mjög misjafnar milli ára en
hafa yfirleitt verið á bilinu 1 til 2
milljónir króna.
Hestar
Umsjón* Tryggvi
Gunnarsson
Stóðhesturinn Þröstur 908 frá Kirkjubæ. Knapi er Þorvaldur
Árnason. Ljósm. Mbl. Kristján Einarsson.
Þcssi hestur hefur verið frostmerktur undir faxi og má sjá á
þessum myndum hvernig merkingin skýrist sé klippt umhverfis
staðinn. scm merkið er á.
Maður utan til að læra
merkingar á
MERKINGAR á hrossum hér á
landi til að tryggja öruggari
ættfærslur og til að auðvelda
mönnum að bera kennsl á hross
hafa oft verið til umræðu á
síðustu árum. Er þess skemmst
að minnast að Gunnar Bjarna-
son og Pétur Hjálmsson lögðu
erindi um þctta efni fyrir
Búnaðarþing 1978 og fylgdi
tillögum þeirra ítarleg greinar-
gerð. Var stjórn Búnaðar-
félagsins falið af Búnaðarþingi
að láta gera ýtarlega könnun á
því, með hvaða móti megi ein-
staklingsmerkja hross. helzt á
fyrsta ári. svo að varanlegt sé
og ekki til lýta. eins og ýmsar
þær merkingar. sem reyndar
hafa verið.
í framhaldi af þessu var þeim
Þorkeli Bjarnasyni, Pétri
Hjálmssyni og Þorvaldi Árna-
syni falið að annast þessa at-
hugun. Hafa þeir sérstaklega
hrossmn?
íhugað hvaða aðferðir henti best
til merkinga á hrossum hér og
hafa þeir nú gert um það tillögu
til stjórnar Búnaðarfélagsins að
maður verði sendur utan til að
læra aðferðir við þessar
merkingar. Einkum er áhugi á
að sá aðili kynni sér frost-
merkingar á húð, brenni-
merkingar á húð og tattover-
ingu í vör.
Verði valin sú leið að nota
einhverja af þessum nýju að-
ferðum við að merkja hross
verður landinu skipt niður í
svæði og fær hvert svæði sinn
bókstaf og til viðbótar koma
tölustafir fyrir einstök hross og
fæðingarstað. Ekki hefur kerfi
fyrir slíkar merkingar þó verið
útfært endanlega. Nefndin
hefur ekki lokið störfum og mun
að sögn Þorkels Bjarnasonar
halda áfram að kynna sér þessi
mál.