Morgunblaðið - 03.03.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MARZ 1979
fMtogtntliIafeUt
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. ó mánuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakíð.
Stjómlaust
land
Sú ákvörðun þingmanna
Sjálfstæðisflokksins að
leggja fram þingsályktunar-
tillögu um þingrof og nýjar
kosningar er rökrétt fram-
hald þeirra sviptinga og
átaka, sem að undanförnu
hafa orðið á stjórnmálasvið-
inu. í fyrsta lagi liggur nú
ljóst fyrir, að tveir stjórnar-
flokkanna, Alþýðuflokkur og
Alþýðubandalag, hafa þver-
brotiö þau fyrirheit, sem
þeir gáfu fyrir kosningar um
„samningana í gildi“. í öðru
lagi er bersýnilegt, að
stjórnarflokkunum er um
megn að ná samstöðu um
stefnuna í efnahagsmálum.
Margra vikna og mánaða þóf
um efnahagsmálin veldur
því, að landið er stjórnlaust.
I ráðuneytunum eru engar
ákvarðanir teknar dögum og
vikum saman, sem máli
skipta. Stjórnkerfið er lamað
vegna þess, að ríkisstjórn-
inni er um megn að taka
ákvarðanir og móta ákveðna
stefnu.
Við þessar aðstoður hlaut
Sjálfstæðisflokkurinn að
grípa inn í atburðarásina og
leggja fram tillögu um þing-
rof og nýjar kosningar. Af-
staða forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins hefur ber-
sýnilega verið sú frá því að
núverandi ríkisstjórn var
mynduð að eðlilegt væri, að
hún fengi starfsfrið og kjós-
endur fengju tækifæri til að
sjá hvernig- stefna vinstri
flokkanna mundi reynast í
framkvæmd. Sú hefur áreið-
anlega einnig verið afstaða
mikils meirihluta kjósenda.
En nú er svo komið, að
landið er orðið stjórnlaust,
sundrungin í stjórnarher-
búðum magnast með hverj-
um deginum sem líður, for-
sætisráðherrann sviptist til
eins og vindhani eftir því
hvor samstarfsflokkanna
hefur í mestum hótunum við
hann, og hik og óákveðni
einkennir allt ráðslag ráða-
manna. Þess vegna verður
ekki hjá því komizt, að kjós-
endur grípi í raumana og
kveði upp sinn dóm og taki
ákvörðun, sem tryggi land-
inu starfhæfa ríkisstjórn.
Vafalaust mun einhver
segja sem svo við fyrstu sýn,
að ástæðulaust sé að leggja
fram slíka tillögu þar sem
hún hljóti að verða felld. Það
er rangt mat á stöðunni.
Þvert á móti er fyllsta
ástæða til að ætla, að þessi
tillaga verði samþykkt, ef
eitthvað er að marka yfirlýs-
ingar talsmanna flokka og
einstakra þingmanna. Af
hálfu Alþýðuflokksins var
fyrir nokkrum dögum lagt
til, að þjóðaratkvæða-
greiðsla færi fram um efna-
hagsfrumvarp Olafs Jóhann-
essonar. Sú tillaga nýtur
ekki stuðnings meirihluta
Alþingis. En Alþýðuflokkur-
inn nær sama markmiði með
því að styðja tillögu Sjálf-
stæðisflokksins um þingrof
og kosningar. I þeim kosn-
ingum mundu kjósendur
kveða upp úrskurð sinn um
efnahagsstefnu flokkanna
allra, sem nú liggur fyrir svo
og um efnahagsfrumýarp Ól-
afs Jóhannessonar. í tillögu
Sjálfstæðisflokksins felst
ekki vantraust á núverandi
ríkisstjórn. I henni felst ekki
krafa um, að ríkisstjórnin
segi af sér þegar í stað. I
henni felst yfirleitt ekkert
um það, hvers konar stjórn
mundi taka við völdum að
kosningum loknum. í henni
felst það eitt, að kjósendur
fái tækifæri til að höggva á
þann hnút, sem nú er í
stjórnmálum landsins og
veldur því, að landið er
stjórnlaust, ríkisstjórnin
sjálf er eins og stjórnlaust
rekald í ólgusjó.
Þegar þetta er haft í huga
verður auðvitað Ijóst, að
þingmenn Alþýðuflokksins
hljóta að greiða þessari til-
lögu atkvæði. Geri þeir það
ekki er einfaldlega ekkert að
marka stóru orðin, sem þeir
viðhafa nánast daglega um
áhuga þeirra á að berjast við
verðbólguna. Greiði þeir til-
lögunni ekki atkvæði, er það
vísbending um það, að Al-
þýðuflokkurinn þori ekki í
kosningar. Þá liggur það
jafnframt ljóst fyrir hvaða
flokkur það er, sem er reiðu-
búinn til þess að ganga til
kosninga þegar í stað og
hverjir treysta sér ekki til
þess.
Þegar allt þetta er athug-
að kemur í ljós, að fyrirfram
verður að gera ráð fyrir að
tillaga sjálfstæðismanna
verði samþykkt. Verði það
ekki er þjóðinni væntanlega
ljóst, að Alþýðuflokkurinn
meinar nákvæmlega ekkert
með stóru orðunum.
Birgir IsL Gunnarsson:
Endurskoða þarf
reglur um hámarks-
aldur starfsmanna
Á fundi borgarstjórnar s.l.
fimmtudag fluttum við borgar-
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
tillögu, þar sem hreyft var máli,
sem ekki hefur verið mjög rætt
opinberlega, þótt það brenni á
mörgum einstaklingum. Tillaga
þessi fjallaði um það vandamál,
einkum hjá ríki og sveitarfélög-
um, að allir starfsmenn eru
skyldaðir til að hætta störfum
70 ára gamlir.
Allir hætti
70 ára
Nú gilda þær reglur um opin-
bera starfsmenn, að þeir hafa
rétt til eftirlauna, þegar þeir
hafa náö 65 ára aldri. Ef menn
vilja njóta eftirlauna að ein-
hverju eða öllu leyti eftir 65 ára
aldur, verða menn að láta af
st.arfi en nndir nllnm kringum-
þegar það þarf að hætta störf-
um.
Hér er um vaxandi félagslegt
vandamál að ræða. Tillaga okk-
ar sjálfstæðismanna er flutt til
að vekja athygli á þessu vanda-
máli og knýja á um að það verði
tekið til sérstakrar meðferðar
og reynt verði að finna nýjar
leiðir til lausnar á því.
Meðalaldur
hækkar
Reglan um 70 ára aldurs-
hámark opinberra starfsmann
er orðin nokkuð gömul í okkar
þjóðfélagi. Síðan hún var sett
hefur orðið mikil breyting tii
batnaðar varðandi heilsufar
landsmanna og meðalaldur hef-
ur hækkað. Af þessum ástæðum
er full ástæða til að taka þessar
reglur til endurskoðunar.
þess, sem reynsla eldri starfs-
manna getur oft komið að góð-
um notum innan fyrirtækja eða
stofnana. í Danmörku eru hins-
vegar á ferðinni umræður, sem
ganga í þveröfuga átt. Þar ræða
menn í alvöru um að skylda
menn til að hætta fyrr til að
geta rýmt fyrir ungu fólki, sem
gengur atvinnulaust í stórum
stíl.
Aðrar regl-
ur í einka-
fyrirtækjum
Það er athyglisvert að í mörg-
um einkafyrirtækjum gilda þær
reglur, að engum starfsmanni er
sagt upp vegna aldurs. Það kom
t.d. glöggt fram á dögunum,
þegar Völundur h.f. átti 75 ára
afmæli, að sú regla gildir þar.
stæðum er mönnum skylt að
hætta störfum 70 ára.
Um þá starfsmenn Reykja-
víkurborgar, sem starfa skv.
almennum kjarasamningum
stéttarfélaga, þ.e. teljast ekki til
opinberra starfsmanna, gilda
ekki eins strangar reglur, enda
lífeyrisréttindi þess fólks ekki
nándar nærri eins góð og opin-
berra starfsmanna. í raun hafa
mál varðandi þá starfsmenn
gengið þannig fyrir sig, að reynt
hefur verið með samkomulagi að
fá menn til að draga úr vinnu
eða hætta eftir að þeir eru
orðnir 70 ára, en við 75 ára aldur
hefur mönnum verið gert skylt
að hætta.
Þungbært
fyrir marga
að hætta
Enginn vafi er á því, að það er
mjög þungbært fyrir marga að
þurfa algjörlega að hætta störf-
um við 70 ára aldur. Fyrir
marga er vinnan og starfið
þeirra hálfa líf og þess eru ófá
dæmi að aldrað fólk missi fót-
festu í lífinu, finnur ekki lengur
tilgang þess og veslast upp,
Annað atriði þarf mjög að
taka til athugunar í þessu sam-
bandi. Sem fyrr greinir eiga
opinberir starfsmenn kost á því
að fara á eftirlaun 65 ára, en þá
er það skilyrði sett að þeir hætti
alveg störfum. Mér finnst vel
koma til greina að settar verði
reglur, sem heimili mönnum að
vinna að einhverjum hluta, þótt
þeir fái eftirlaun, sem eru jú
aldrei full laun, miðað við fyrra
starf, heldur miðast efirlaunin
við ákveðið hlutfall af fyrri
launum. Slíkt hlutastarf gæti þá
ýmist verið á gamla starfs-
vettvangnum eða í öðrum stofn-
unum.
Umræður
erlendis
Um þetta mál hafa að undan-
förnu farið fram miklar umræð-
ur í ýmsum löndum. I Banda-
ríkjunum eru háværar raddir
uppi um það að afnema beri með
öllu reglur um aldursmörk opin-
berra starfsmanna. í því sam-
bandi benda menn á þá sálar-
kvöl og kvíða, sem því fylgi hjá
fólki, þegar það sér fram á að
þurfa að hætta störfum auk
Sama mun vera hjá ýmsum
öðrum einkafyrirtækjum og er
það til fyrirmyndar.
Því er þó ekki að neita að mál
þetta hefur tvær hliðar. Regla
þessi er upphaflega sett til þess
að komast hjá því að þurfa að
meta persónubundið starfs-
hæfni hvers og eins, þegar árin
færast yfir hann. Það er erfitt
að meta slíkt og oft sársauka-
fullt og því nauðsynlegt að hafa
einhvern hámarksaldur, þótt
hann verði hækkaður. Þá kemur
það og til greina að gera það að
skilyrði að menn fari úr stöðum
sínum við ákveðinn aldur, en fái
önnur störf í staðinn, þar sem
reynsla þeirra nýtist viðkom-
andi stofnun til góðs.
Félagslegt
réttlætismál
Öll þessi atriði þarf að taka til
gaumgæfilegrar athugunar, en
hér er um knýjandi félagslegt
réttlætismál að ræða. Það var
ánægjulegt að borgarstjórn tók
vel í þessa tillögu og var hún
samþykkt samhíjóða. Þess er
því að vænta að nýjar tillögur
um þessi mál verði gerðar á
þessu ári.
30% vörug jald verði f ellt
niður á jurtalyfjum?
FJÓRIR ráðunautar Búnaðar-
félags íslands hafa skorað á
Búnaðarþing að fá stjórnvöld til
að aflétta því 30% vörugjaldi, sem
lagt var á jurtalyf og örgresisefni
til garðyrkju á síðastliðnu ári.
I erindi sínu segja ráðunautarn-
ir að jurtalyf og örgresisefni séu í
15% tollflokki og ofan á þá upp-
hæð komi 30% vörugjald og 20%
söluskattur auk farmgjalda,
bankakostnaðar o.fl. og með þessu
er hið erlenda verð viðkomandi
vöru ætíð u.þ.b. tvöfaldað. Þetta
séu í ýmsum tilvikum mjög tilfinn-
anlegir kostnaðarliðir, svo sem í
öllum greinum garðyrkju, þar sem
þörf fyrir þessi efni sé óhjákvæmi-
lega mikil.
Það gildi um öll þessi
efni, að þau séu mjög dýr í
innkaupi en hins vegar megi ætla,
að það skipti ríkissjóð ekki sköp-
um, þótt vörugjald þetta sé aflagt.