Morgunblaðið - 03.04.1979, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 1979
Jón G. Sólnes:
Afvatnað og útþynnt
efnahagsfrumvarp
JÓN G. Sólnes (S) mælti fyrir áliti minnihluta fjárhags- og
viðskiptanefndar um efnahagsfrumvarp forsætisráðherra, sem birt er
í heild á öðrum stað í Mbl. í dag. Sagði hann frumvarpið, eins og það
hljóðaði nú, afvatnað og útþynnt, þann veg að gagnslaust væri sem
viðnám gegn verðbólgu, enda væri eini samstöðuflötur í hræðslubanda-
lagi stjórnarflokkanna sá, að koma þeim undan almannadómi í
kosningum. Rikisstjórnin lafir á óttanum einum, sagði hann.
Staðreyndir um tebrú-
ar—maílög 1978
Þrátt fyrir öll stóru orðin um
verkalýðsvináttu, sagði JGS, er nú
stefnt í efnahagsráðstafanir til
lengri tíma, allt að 2ja ára, án þess
að gengið sé frá almennum kjara-
samningum aðila vinnumarkaðar-
ins. Eðlilegra hefði verið, miðað við
yfirlýsingar, að byggja efnahags-
ráðstafanir á gerðum kjarasamn-
ingum í stað stjórnvaldsákvarðana
án samninga á frjálsum vinnu-
markaði.
JGS rakti efnisatriði febrú-
ar—maí ráðstafana fyrri ríkis-
stjórnar, sem hefðu leitt til veru-
legrar hjöðnunar verðbólgu, ef
fram hefði verið fylgt. Nú lægi ljóst
fyrir, svo ekki yrði um deilt, að
verðbólguvöxtur frá ársbyrjun til
ársloka liðins árs hefði orðið á
bilinu 25—30%, sennilega nær
lægri tölunni, ef ekki hafði komið
til verkalýðssamtökum var beitt til
að brjóta þessar aðgerðir niður.
Jafnframt lægi nú fyrir, að ef
kaupmáttur launa hefði verið sett-
ur á 100 í ársbyrjun 1978, hefði
hann verið í árslok árs 98, eða lítið
eitt lægri. Þrátt fyrir allan fyrir-
gang núv. stjórnarflokka, væri
kaupmátturinn nú, með sömu við-
miðun, 99 — eða nær hinn sami og
verið hefði. En hvað kostaði stríðs-
rekstur hennar? Óstjórnlegar
skattahækkanir, skattþrepshækk-
un, afturvirkni skatta, lækkun
skattvísitölu, stórhækkun vöru-
gjalds, auk stórfellds útgjaldaauka
ríkissjóðs sem sýnilega leiðir til
stórfellds halla í ríkisbúskapnum.
Þennan „kostnað" var sem sé hægt
að sniðganga.
Sagan endurtekur sig
JGS rakti síðan bráðabirgðaráð-
stafanir núverandi ríkisstjórnar.
Fyrst gengislækkun til að styrkja
stöðu útflutningsgreina. En í kjöl-
far hennar hefðu síðan komið
ýmiskonar nýir skattar og skatt-
aukar á þennan sama atvinnurekst-
ur, sem verkað hefðu í gagnstæða
átt. Hinir nýju skattar hefðu og
komið við allan almenning í formi
skattahækkunar, vörugjaldshækk-
unar o.fl. Fjármunir hefðu verið
sóttir í vasa almennings til að
greiða kaup niður gegnum vísitölu-
reikning. Minnti þetta á þau orð
núv. forseta ASI, að hin fyrri
vinstri stjórn (1971—’74) hefði 12
sinnum á 3ja ára valdaferli krukk-
að í gerða kjarasamninga. Sagan
endurtekur sig, sagði JGS.
Ef febrúar—maí-lögum fyrri
ríkisstjórnar hefði verið framfylgt,
sagði JGS, væri verðbólguvöxtur nú
verulega hægari og grundvöllur
fenginn fyrir skynsamlegum, fag-
Jón Sólnes
legum kjarasamningum, byggðum
á hagstæðari efnahagsstöðu. Þá
væri nú jafnvægi í ríkisfjármálum í
stað viðblasandi rekstrarhalla
ríkissjóðs. Skattpíningaraðgerðir
núverandi stjórnvalda hefðu ekki
komið til. Og þeir stóryrtu stjórn-
málamenn, sem á sínum tíma
heimtuðu „samninga í gildi" hefðu
komizt hjá að eta ofan í sig eigin
heitstrengingar.
Eínahagssteína í
anda frjálshyggju
JGS fór loks nokkrum orðum um
efnahagsstefnu Sjálfstæðisflokks-
ins, sem nýlega hefði verið kunn-
gerð, og byggðist á frjálshyggju og
aukinni verðmætasköpun í þjóðar-
búskapnum sem raunhæfum
grundvelli kjarabóta. Sjálfstæðis-
menn vildu stefna að nýju verð-
bótakerfi með kjaravísitölu sem
undirstöðu, í samkomulagi við aðila
vinnumarkaðar. Sjálfstæðismenn
vildu og afnema þá skattauka, sem
núv. ríkisstjórn gengi fyrir. Af
þessum ástæðum gætu þeir ekki
stutt þetta frumvarp, þrátt fyrir
stöku jákvætt atriði, þar eð frv.
gengi sem heild þvert á efnahags-
stefnu flokksins og frjálshyggju-
sjónarmið; stefndi í aukna miðstýr-
ingu, boð og bönn og höft á framtak
einstaklingsins í atvinnulífinu.
Þorv. Garðar Kristjánsson:
Mestur htuti frumvarps-
ins marklittar umbúðir
Þorv. Garðar Kristjánsson (S) sagði núverandi ríkisstjórn saman-
setta af stjórnmálaflokkum, sem hefðu gjörólík sjónarmið í efnahags-
málum. enda hefði hún ekki fylgt neinni heildarstefnu í þessum
þýðingarmestu málum líðandi stundar í þjóðarbúskapnum, allar götur
frá því hún var stofnuð. Aðgerðir hennar hefðu aukið á vandann.
Sífclldar breytingar á því efnahagsfrumvarpi, sem nú loks kæmi til
umræðu í útvatnaðri og gagnslausri mynd, væri staðfesting á þessu
stefnuleysi stjórnarinnar.
Aðdragandi
núverandi ríkisstjórnar
Þorv. Garðar Kristjánsson (S)
sagði núverandi ríkisstjórn saman-
setta af Framsóknarflokki, sem
tekið hefði þátt í að móta efnahags-
stefnu fyrri ríkisstjórnar, m.a.
febrúar-maílög 1978, og fyrri
stjórnarandstöðuflokkum tveimur,
sem lagst hefðu gegn þeirri efna-
hagsstefnu og gengið til kosninga
með gagnstæðum fyrirheitum.
Alþýðubandalagið reynir enn, í
aðra röndina a.m.k., að halda í
óraunhæfa kosningastefnuskrá.
Alþýðuflokkurinn hefur tekið upp
önnur sjónarmið. Og Framsóknar-
flokkurinn hefur gert skoðana-
skipti og samstarf þessara fyrri
stjórnarandstöðuflokka að sann-
kölluðum skollaleik. Og nú er efna-
hagsfrumvarpið loksins komið
fram, raunar ekki sem stjórnar-
frumvarp, heldur flutt af forsætis-
ráðherra, sem raunar talar sínu
máli um samstarfsheilindin.
Efnisatriði frumvarpsins
ÞGKr sagði að í frv. kenndi
margra gfasa. Sumt í því væru allir
sammála um, þó spurning væri,
hvort þurfi að lögfesta. Annað væri
vafasamara og sumt gengi þvert á
grundvallarstefnu Sjálfstæðis-
flokksins í efnahagsmálum. Mikill
hluti frumvarpsins væri raunar
umbúðir einar, sem ekkert erindi
ættu í lög, en 'nýtt nánast til að
leiða athygli frá öðrum efnisatrið-
um. Vitnaði hann til 1. gr. frum-
varpsins, sem væri almenn stefnu-
mörkun, er allir gætu tekið undir
(fyrri málsgrein) en óþarft virtist
að festa í lög Þá virtist og óþarft að
prenta upp lagaákvæði um gerð
fjárlaga, störf hagsýslustofnunar,
gerð fjárlaga, lánsfjár- og fjár-
festingaráætlana og fleira af því
tagi. Sem dæmi um spaugilega
orðaleiki væri breyting sú, sem nú
væri orðin á 2 mgr. 1. gr., en í
upphaflegri mynd hafði verið
ákvæði um að „stefnt sé“ að
ákveðnum framkvæmdum „án þess
að efnahagslegu jafnvægi sé rask-
að“. í stað orðanna „án þess“ o.sv.
fv. sé nú komið „hæfilegt jafn-
vægi“. Hvað er óhæfilegt jafnvægi,
spurði ÞGKr.
I öðrum kafla frv. væri ákvæði
um samráð við samtök vinnu-
markaðar, eða vinnubfögð, sem
hver ríkisstjórn gætí viðhaft, án
þess að festa í lög. Allur bæri þessi
kafli vott nokkurrar sýndar-
mennsku.
Þriðji kaflinn fjallaði og um
ríkisfjármál, fjárlög og fjár-
festingaráætlanir, vinnubrögð, sem
ýmist væru þegar viðhöfð eða hægt
að viðhafa, án þeirra ákvæða, sem
frv. fæli í sér. Ákvæði 8. gr. um
skyldu ríkissjóðs til fjárframlaga
til sjóða og einstakra verkefna
hefðu naumast nokkra þýðingu, svo
útþynnt sem orðin væri í meðferð
stj órnarf lokkanna.
Búvöruþáttur
frumvarpsins
9. gr. 3ja kafla fjallaði um, að
niðurgreiðslur búvara skuli ekki
vera hærri en svo, að útsöluverð
hverrar afurðar til neytenda verði
lægri en sem svarar verði til
framleiðenda. Ákvörðun um þetta
efni er hægt að taka án þessarar
frv.-greinar. Hitt vekur athygli að í
frumvarpinu er í engu tekin
afstaða til þess umframfram-
Þorv. Garðar Kristjánsson
leiðsluvanda, sem nú er fyrir hendi
í landbúnaði, en óseldar búvörur
munu upp á 5 til 6 milljarða króna,
og frv. um breytingu á lögum um
„framleiðsluráð landbúnaðarins"
velkist í þinginu óafgreitt.
Hvar er fyrirmynd
að finna?
Þá fjallaði ÞGKr um 4. kafla
laganna um fjárfestingar- og láns-
fjáráætlanir, sem nánast væri
lýsing á vinnubrögðum, sem þegar
væru viðhöfð. Fimmti kafli þeirra
fjallaði um hagræðingu í atvinnu-
rekstri, sem væri nýr kafli, er ekki
hefði verið í frumgerð þess. Þar
væri margt atriði flókið og raunar
Öframkvæmanlegt í reynd. Engin
sambærileg ákvæði væru í lögum
Norðurlanda né annarra vestrænna
þjóða og væri fróðlegt að fá upplýs-
ingar um, hvaðan fyrirmynd að
þessum frumvarpsgreinum væri
komin.
Ákvæði frumvarpsgreina í 6.
kafla laganna séu ýmist fyrir í
lögum um Seðlabanka eða innihaldi
reglur, sem ríkisstjórnin geti sett
sér, án sérstakrar lagasetningar.
I 7. kafla laganna, sem fjalla um
verðtryggingu sparifjár og láns-
fjár, og saminn sé í samráði við
Seðlabanka, eru þau ákvæði frum-
varpsins, sem bitastæðust eru. Þar
sé að finna það jákvæðasta í
frumvarpinu. Ákvæði þessi séu
hins vegar allflókin og hefðu gjarn-
an mátt vera skýrari og afdráttar-
lausari.
(Er hér var komið ræðu ÞGKr.
var gert fundarhlé, vegna þing-
flokksfunda, og fundi frestað til kl.
6 síðdegis. Verður skýrt frá fram-
haldsumræðum síðar).
Jón Helgason
Jón Helgason:
Stjórnar-
flokkar
sammála
uim
breytingar
Jón Belgason (F) gerði í gær
grein fyrir nefndaráliti meiri-
hluta stjórnarflokkanna í fjár-
hags- og viðskiptanefnd efri
deildar Alþingis, sem mælir með
samþykkt á frumvarpi forsætis-
ráðherra um efnahagsmál, enda
verði samþykktar 10 breytingar-
tillögur, sem meirihluti nefndar-
innar flytur, auk þess við
ákvæði til bráðabirgða bætist
ákvæði um gerð kjarasamninga,
verðbótavísitölu og trygginga-
bætur. Að þessum breytingar-
tillögum, sem og nefndaráliti
standa allir nefndarmenn
stjórnarflokkanna þriggja.
Efnisatriði úr nefndaráiitinu
eru rakin á öðrum stað i Mbl. í
dag.
Jón Heigason (F) rakti í löngu
og ítarlegu máli þær 10 breyt-
ingartillögur, sem meirihluti
nefndarinnar flytur við frumvarp
forsætisráðherra, og gerði grein
fyrir þeim.
Síðan sagði hann efnislega: Ég
hefi skýrt frá þeim breytingum
sem felast í tillögum nefndarinn-
ar. Þetta frumvarp ásamt breyt-
ingartillögum nefndarinnar, fela
í sér merkustu tilraun, sem gerð
hefur verið til heilsteyptrar og
samræmdrar löggjafar um mótun
efnahagsþróunar. Sú skoðun hef-
ur komið fram hjá fleirum en
beinlínis verður sagt að styðji
ríkisstjórnina.
Verðbólga fer af stað vegna
þess, að jafnvægi hefur raskast í
þjóðarbúskapnum. Orsökin er oft
sú að einhverjir telja sér ávinn-
ing af breytingum, sem því valda.
Það er verið að taka forskot á
sæluna.
Við því er og að búast, þegar
draga á úr verðbólgu, að eitthvað
þurfi á sig að leggja. Margir
vildu, að með þessu frumvarpi
væri hægt að ganga lengra í
lækkun verðbólgu, en þá yrði
álagið þeim mun meira. Það
hlýtur að vera matsatriði, og
eitthvað skiptar skoðanir eru um
það, hvar hinn rétti meðalvegur
liggur. En niðurstaða stjórnarfl-
okkanna um það liggur fyrir í
þessu frumvarpi og þeim breyt-
ingartillögum, sem meirihluti
fjárlagsnefndar hefur flutt.
Það hefur verið mikið rætt um
bölvun verðbólgu og allir virðast
sammála um nauðsyn þess að
ráða niðuriögum hennar. Ég sé
því ekki ástæðu til að fjalla um
þennan höfuðtiigang frv. nú. En
vænti þess að sem flestir fagni
því mikla átaki, sem nú hefur
verið ákveðið að gera í verðbólgu-
hjöðnun, enda var óvanalegur
áhugi hjá almenningi í landinu á
því, að samkomulag tækist um
þetta frumvarp, þannig að nær
einsdæmi mun vera, þegar um
efnahagsmal er að ræða. Slíkt er
mikils virði, því það skiptir tví-
mælalaust einna mestu máli, að
almenningur hafi trú á því aö
verið sé að gera rétt.