Morgunblaðið - 12.06.1979, Síða 17

1
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ1979
17
Það er eðlilegt að nokkurs ótta
gæti hjá ýmsum um afleiðingar
þessarar nýju stefnu. í því sam-
bandi hefur komið fram sú skoð-
un, að verðtrygging á peninga-
markaðinum væri í raun verð-
trýgging verðbólgunnar. Hins veg-
ar var orðin svo brýn nauðsyn að
stöðva samdrátt peningalegs
sparnaðar að ekki var öllu lengur
frestað aðgerðum á því sviði. Bætt
ávöxtunarkjör til hagbóta fyrir
sparifjáreigendur og til að minnka
eignatilfærslu milli skuldara og
sparifjáreigenda er eðlilegasta
leiðin í þessu skyni.
Með fréttatilkynningu frá 29.
maí s.l. hefur Seðlabankinn til-
kynnt þá ákvörðun sína að hann
muni á 3ja mánaða fresti endur-
skoða ávöxtunarkjörin á þann veg,
að 1. desember 1980 samsvari þau
fullri verðtryggingu á sparifé, sem
bundið er til 3ja mánaða eða
lengur. í ákvörðun Seðlabankans
gætir sjálfssagðrar varkárni enda
er hér um að ræða vandasamt
mál. í ýmsum atriðum eru ákvæði
laganna jafnframt það fastmótuð,
að með þeim er framkvæmdin
ákvörðuð. Með þetta í huga kemur
vaxtaákvörðun Seðlabankans ekki
á óvart. Um einstök atriði fram-
kvæmdarinnar má hins vegar
deila og hefur nokkurrar gagnrýni
þegar gætt bæði innan bankakerf-
isins og utan.
Fundið hefur verið að því
hversu stutt skref er stigið núna.
Sérstaklega á þetta við um ávöxt-
unarkjör sparifjár. Frá og með 1.
júní síðastliðnum er heimilt að
verðtryggja lánsfé að fullu en
verðtrygging innstæðufjár verður
ekki komin í gagnið fyrr en að 18
mánuðum liðnum. Full ástæða er
til að gefa sparifjáreigendum kost
á verðtryggðum innlánsleiðum
mun fyrr en nú er stefnt að, til
dæmis með innlánsskírteinum.
Þá hafa bankamenn gagnrýnt,
að eftir 1. júní 1979 skuli öll ný lán
í skuldabréfaformi, þó ekki vísi-
tölulán, vera í því formi, að
verðbótarþáttur vaxta leggist við
höfuðstól á gjalddögum og verði
hluti hans og greiðist niður á
sama hátt. Tilgangur þessarar
greiðsluaðferðar er að líkja eftir
greiðsluferli lána með lágum vöxt-
um og vísitölubindingu. Gagnrýni
bankamanna hefur fyrst og
fremst beinst að því, að uppfærsla
verðbótarþáttar vaxta væri bæði
flókin og kostnaðarsöm aðferð.
Bent hefur verið á, að ná má
svipuðum árangri eftir öðrum
leiðum, sem þegar er nokkur
reynsla af í bönkunum.
Með hinni nýju vaxtatilkynn-
ingu hefur Seðlabankinn opnað
bönkum og sparisjóðum nýja út-
lánaleið, sem er fólgin í lánum til
lengri tíma með fullri verðtrygg-
ingu miðað við lánskjaravísitölu.
Það er tvimælalaust til mikilla
bóta, en ástæða hefði verið til að
veita innlánsstofnunum enn meira
frelsi í vali á lánaleiðum með
tilliti til þarfa einstakra lánþega.
Sama má segja um innlánsform,
að eðlilegt er að gefa innlánsstofn-
unum kost á meira frjálsræði til
að ákveða og bjóða viðskipta-
mönnum nýjar innlánsleiðir.
Loks hefur nokkur gagnrýni
komið fram á það, hvernig standa
á að ákvörðun verðbólgustigsins
hverju sinni, sem lánskjaravísital-
an og verðbótarþáttur munu
byggjast á. Gert er ráð fyrir að
þetta mat verðbólgustigs byggi
annars vegar á þróun vísitalna
framfærslukostnaðar og bygging-
arkostnaðar síðustu 6 mánuði og
hins vegar á spá Þjóðhagsstofnun-
ar um breytingar þeirra næstu 6
mánuði. Reynslan hefur sýnt, að
spár opinberra aðila um þróun
verðbólgu eru alltaf of lágar og í
sumum tilvikum verulega. Þessi
aðferð gæti því seinkað raunveru-
legri verðtryggingu sparifjár og
jafnframt dregið úr gildi láns-
kjaravísitölu í lánssamningum.
Þrátt fyrir aðfinnslur um fram-
kvæmd einstakra þátta verðtrygg-
ingarinnar er heildarstefnan til
mikilla bóta. Ekki er að vænta
snöggra breytinga á peninga-
markaðinum en full ástæða er til
að búast við vaxandi sparnaði og
þar með meira jafnvægi á mark-
aðnum. Þegar áhrifa verðtrygg-
ingarinnar fer hins vegar að gæta
fyrir alvöru, má búast við veruleg-
um breytingum á starfsemi inn-
lánsstofnana og fjárfestingalána-
sjóða. Það verður verkefni þessara
aðila á næstu misserum að laga
sig að þessum nýju viðhorfum.
En hin jákvæðu áhrif verð-
tryggingar á peningamarkaðinum
geta stjórnvöld auðveldlega eyði-
lagt, ef ekki verður á næstunni
tekið til á öðrum sviðum í efna-
hagslífinu. Taka verður skatta-
stefnuna til gaumgæfilegrar
athugunar á nýjan leik og er
augljóst að verðtrygging inn- og
útlána innlánsstofnana knýr á um
nýja stefnumörkun á því sviði. Þá
verður ekki öllu lengur vikist
undan því að taka verðlagsákvarð-
anir nýjum tökum. A sama hátt og
nú er stefnt að verðtryggingu á
peningamarkaðinum verður að
stefna að verðmyndun á vörum og
þjónustu, sem tekur tillit til verð-
bólguaðstæðna. En í raun skiptir
það tiltölulega litlu máli í barátt-
unni við verðbólguna að verð-
tryggja sparifé og lánsfé eða að
taka tillit til verðbólguaðstæðna
við ákvarðanir á sviði skattamála
og verðlagsmála, ef fjármál ríkis-
ins eru ekki tekin föstum tökum.
Vaxandi greiðsluhalli og skulda-
söfnun ríkissjóðs hefur í för með
sér vaxandi verðbólgu. Þar liggur
hundurinn grafinn."
GreiösU Afborganlr höfuð- atóla og varó- bótaÞóttar Vaxtir Samtals graiöslur Höfuóatóll og varóbótabóttur aftir graiðalu 1000.000 höfuöstól og greiöist eins og hann. Nr. Hlutföll greiöslu Dæmi 1 Dæmi 2 (1)/(2)
1. 113.500 42.500 156.000 1021.500 1 277.500 156.000 1,78
2. 128.822 43.414 172.236 1030.580 2 259.750 172.236 1,51
3. 146.214 43.800 190.014 1023.495 3 242.000 190.014 1,27
4. 165.952 43.499 209.451 995.714 4 224.250 209.451 1,07
5. 188.356 41.318 230.674 941.780 5 206.500 230.674 0,90
6. 213.784 40.026 253.810 855.136 6 188.750 263.810 0,74
7. 242.645 36.343 278.988 727.934 7 171.000 278.988 0,61
8. 275.402 30.937 306.339 550.804 8 153.250 306.339 0,50
9. 312.581 23.409 335.990 312.581 9 135.500 335.990 0,45
10. 354.780 13.285 368.065 0 10 117.750 368.065 0,32
Þróun afborgana og
vaxta í nýja vaxtakerfinu
Töflur þessar, sem Seðlabankinn hefur sent frá sér sýna þróun afborgana og
vaxta vaxtaaukalána miðað við 8,5% vexti og 27% verðbótabátt. Lánstími er 5 ár
og greiðsla tvisvar sinnum á ári.
5 ára vaxtaaukalán, endurgreitt með jöfnum
misserislegum afborgunum. Vextir 8,5% (4,25% á
hálfu ári) og veröbótabáttur 27% (13,5% á hálfu
ári) sem leggst við höfuðstól og greiðist eins og
hann.
Samanburður á endurgreiöslum tveggja 1000.000
kr. vaxtaaukalána til 5 ára, með 10 jöfnum
afborgunum
dæmi 1: 35,5% vextir á ári (17,75 á hálfu ári)
dæmi 2: Sömu heildarvextir, en verðbótaþáttur
(27% á ári, 13,5% á hálfu ári) leqqst viö
þús.kr.
250-
200-
150 -
100—
50 -
i
'A
k
m
m.
m
p
11
I
II

||

s
Greiðslur (á föstu verðlagi lántökuársins) af tveim 1.000.000 kr.
vaxtaaukalánum til 5 ára með 10 jöfnum afborgunum. Miðað er við 33%
jafna verðbólgu á ári.
35,5% vextir á ári (17,5% á hálfu ári)
Sömu heildarvextir, en verðbótaþáttur, 27% á
ári (13,5% á hálfu ári) leggst við höfuðstól og
greiðist eins og hann.
□
ii
II
i
p
1
II
É
m
%
!f
I

I
iMi

II
' ■
l|:

SKS,
m
m

I
«
cÆ
81
í
ia
. 8.
10. Nr
greióslu
taktu símann
strax
eru óóum aó fyllast - nú er um aó gera aó
Spánn Júgóslavía Jamaica
8. júní - örfá sæti laus 24. júní - nokkur sæti laus júní - uppselt
22. júní - laus sæti 1. júlí - laussæti ágúst - uppselt
29. júní - laus sæti 8. júlí - laus sæti september - örfá sæti laus
6. júlí - laussæti 13. júlí - uppselt / biðlisti 15. júlí - uppselt / biðlisti
Samvinnuferdir - Landsýn
Austurstræti 12 - símar 27077 og 28899 ib
1