Morgunblaðið - 02.08.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1979
„Ekki bændurnir, sem
í síðustu viku efndu sjálfstæðisfélögin í Árnessýslu til fundar á Borg í Grímsnesi um
iandbúnaðarmál. Á fundinum höfðu þeir Geir Halljírímsson. formaður Sjálfstæðisflokksins, og
Steinþór Gestsson, fyrrverandi alþingismaður, framsögu en að loknum framsöguræðum fóru
fram almennar umræður. Ilér á eftir verður sagt frá ræðum manna á fundinum.
Hljóta að vera aðrir
snöggir blettir
á landbúnaðar-
ráðherranum
Böðvar Pálsson, bóndi Búrfelli
sagði þá fundarsamþykkt Stéttar-
sambands bænda, sem Geir Hall-
grímsson hefði vitnað til, þar sem
Stéttarsambandið neitaði því að
fá fulltrúa frá öðrum stéttum til
þess að semja lög fyrir bænda-
stéttina, hafa verið hugsaða þann-
ig að þeir vildu fá að vera einráðir
með þau lög, sem þeir ættu að
starfa eftir. Það væri svo annað
mál, hvað bændur yrðu að þola, en
sjálfsagt hefði verið að mótmæla
þessu. Böðvar sagðist vilja þakka
Sjá.lfstæðisflokknum fyrir að
hefja umræður um landbúnaðar-
mál. Það væri hart í ári hjá
bændum og færi þar saman mikil
framleiðsla síðustu ár og kalt vor
nú. Kostnaðarauki okkar vegna
Frásögn af
umræðum
á bænda-
fundinum
í Gríms-
nesinu
greiða þær 1300 milljóna í útflutn-
ingsbætur, sem vantað hefði í tíð
ríkisstjórnar Geirs Hallgrímsson-
ar.
Á þessu ári verða mikil um-
skipti hjá bændum, sagði Böðvar,
og benti á að í fyrra hefðu bændur
haft góðar tekjur en á þessu ári
kæmi skellurinn af mikilli fram-
leiðslu í fyrra og vandinn í haust
yrði sennilega sá alstærsti. Ljóst
væri að vegna minni heyfengs yrði
mikið framboð á kjöti í haust. Við
setjum mikið af lömbum í slátur-
hús í haust og það getur aftur
komið fram í kjötskorti næsta
haust, sagði Böðvar, og bætti við
að útflutningsbótaþörfin á næsta
verðlagsári yrði gífurleg.
Varðandi það stefnuatriði í
ræðu Geirs Hallgrímssonar að
miða útflutningsbótaábyrgðina
við hverja búgrein út af fyrir sig
sagði Böðvar að það mætti vel
vera að þetta væri rétt aðferð.
Böðvar Pálsson
kúnum mjöl á sumrin og heldur
spara við þær í annan tíma en með
þessu mætti minnka framleiðsl-
una.
„En það er bara eitt, sem ég get
látið alla kaupstaðarbúa vita, að
það eru ekki þændurnir, sem búa
til dýrtíðina. Það eru kröfuhóp-
arnir, hálaunamennirnir", sagði
Ingileifur og bætti við: „Það eru
mjólkurfræðingarnir, flugmenn
og jafnvel skipstjórar. Þeir búa til
dýrtíðina. Þeir gera kröfurnar og
allir launþegar og verkamenn.
Bændur eru alltaf á eftir með
kaupið. Það vita allir, sem hér eru
að það eru lög um að bændur hafi
sama kaup og verkamenn, sjó-
menn og iðnaðarmenn. Þegar sjó-
menn voru orðnir tekjuháir voru
þeir teknir út úr. Það átti ekki að
láta bændur hafa svo mikil laun“.
Sagði Ingileifur að ef farið hefði
verið eftir þessum lögum, sem
hann vitnaði til, hefðu bændur átt
Ingileifur Jónsson
framleiðslu sína langt fram úr því
sem líkur væru til að notað yrði
innanlands og mögulegt væri að
selja erlendis á einhverju viðhlít-
andi verði.
Sagðist Helgi ætla að ef vel væri
að gáð kæmu þarna til ýmsir
hlutir, sem sýndu að ekki væri um
að kenna gálausum tilverknaði
bænda. Dýrtíðin hér innanlands
hefði verið mun meiri en í nálæg-
um löndum og framleiðslukostn-
aðurinn hefði vaxið hraðar hér.
Landbúnaður annarra landa væri
einnig í vaxandi mæli verndaður
með aðgerðum sem torvelduðu
sölu íslenskra afurða. Þá hefði
fólksfjölgun hér innanlands orðið
mun minni en ráð var fyrir gert og
hefur fæðingum fækkað og fólk
flutst úr landi í verulegum mæli.
Neyslan væri af þessum sölum
minni og þessi vandi, sem nú væri
uppi, væri tilkominn vegna marg-
víslegra áhrifa, sem bændur hefðu
verið ómegnugir um að ráða. Þess
vegna væri ekki óeðlilegt að bænd-
ur litu svo á að samfélagið yrði að
taka þátt í þessum vanda.
Helgi lvarsson
Bændum hlýtur að fækka
íkjölfar aukinna afkasta
Jón Guðbrandsson dýralæknir á
Selfossi sagði að þó árferði virtist
ætla að taka í taumana þetta árið
þá væri ástand landbúnaðarins
þannig að það væri offramleiðsla.
Rétt væri hjá Helga í Hólum að
margir þættir hefðu þarna haft
áhrif en hefðu þær ástæður, sem
hann nefndi, ekki komið til hefði
offramleiðslan komið aðeins síðar
en hún gerði í rauninni. Sagði Jón
tæknina vera orðna það mikla að
afköst hvers manns biðu þessari
hættu heim. Þessi auknu afköst
væru þó ánægjuleg því þau væru í
raun það, sem við kölluðum betri
lífsafkomu. Auðvitað hlyti það, að
hver bóndi yki afköst sín, að leiða
til þess að þeim fækkaði og það
væri ekki hægt að halda þeim
öllum uppi. Þessi þróun væri
þekkt erlendis og þar væri m.a.
gripið til þess ráðs að aðstoða
bændur við að hætta. Þetta ráð
mætti nota hér því auðvitað hættu
þeir lökustu.
Nú lægi fyrir hverjir greiddu
Jón Guðbrandsson
vorharðindanna, sagði Böðvar, er
allt að því 25% til þriðji partur og
við þetta bætist vöntun á útflutn-
ingsbótum. Sjálfur ætti hann milli
700 til 900 þúsund krónur í út-
flutningsbótum á sauðfjárafurðir
sínar, sem hann hefði ekki enn
fengið og það væri von hans að
þetta kæmi í haust.
Mikið hefði verið úr þvi gert, að
minnsta kosti af framsóknar-
mönnum, að vandinn með útflutn-
ingsbæturnar væri Sjálfstæðis-
flokknum að kenna með útgöngu
sinni á þingi í vor. Sjálfum hefði
sér þótt vænt um að Eggert
Haukdal og annar þingmaður
Sjálfstæðisflokksins hefðu setið
kyrrir og greitt atkvæði með
ábyrgðarheimildinni. Böðvar
sagði að kannski væri það einhver
metnaður hjá stjórnarsinnum að
vilja ekki þiggja þá aðstoð, sem
falist hefði í tillögu Pálma Jóns-
sonar og Eggerts Haukdals fyrr
um veturinn. Geir Hallgrímsson
hefði sagt við myndun þessar
stjórnar að hann myndi styðja
hana til allra góðra verka og sagði
Böðvar að sér fyndist að þegar um
málefni þeirrar stéttar, sem virki-
lega þyrfti á kjarabaráttu að
halda, væri að ræða, mættu þing-
menn ekki leika sér að afgreiðslu
mála. Það hlytu að vera snöggir
blettir á landbúnaðarráðherran-
um í öðrum greinum, og því ekki
ástæða til að tefja fyrir þeim
málum, sem horfa til heilla fyrir
landbúnaðinn.
Böðvar sagðist ekki á þessum
fundi ætla að fara að bera í neinn
bætifláka fyrir Framsóknarflokk-
inn og það mætti vel vera að
landbúnaðarráðherra gengi illa að
koma sínum málum fram eins og
Steinþór hefði sagt. Böðvar sagði
þó að þessi ríkisstjórn hefði komið
fram tveimur málum, sem fyrri
stjórn hefði ekki getað komið í
höfn. Væri það niðurfelling sölu-
skatts af kjöti og kjötvörum og að
Þetta kæmi þó fyrst og fremst
niður á þeim sem framleiddu
dilkakjöt og mjólkurafurðir. „Og
kannski eigum við að bera það en
við viljum jafna þessu niður á alla
stéttina," sagði Böðvar.
Böðvar sagðist vera sammála
því að auka ábyrgð sölufélaganna
og í útflutningnum þyrfti að miða
við að eitthvað lágmarksverð
fengist. Kerfið þyrfti að virka
þannig að reynt væri að fá það
besta verð sem hægt væri að fá og
það væri þess vegna einnig spurn-
ing, sagði Böðvar, en tók fram að
hann þekkti í því efni nógu vel til,
hvort ekki væri reynandi að leyfa
fleiri aðilum en Sambandi ísl.
samvinnufélaga að selja búvörur
úr landi.
Böðvar sagðist að síðustu vilja
þakka Geir og Steinþóri fyrir
komuna og hann sagðist vita að
Sjálfstæðisflokkurinn ætti sjálf-
sagt oft eftir að komast í stjórn á
næstu áratugum en jafnvel þó
hann væri í stjórnarandstöðu þá
vildi hann treysta því að flokkur-
inn reyndi að styðja við öll mál-
efni bænda sem horfa til heilla
fyrir bændastéttina.
Ú tflutningsbæturnar
eru ekki ölmusa
Ingileifur Jónsson bóndi á
Svínavatni sagði að sjálfsagt
þætti það ekki mikils virði að elsti
maðurinn í húsinu og elsti maður
sveitarinnar ræddi þessi mál.
Hann sagði ekki rengja það sem
Steinþór Gestsson hafði lesið fyrr
á fundinum að landbúnaðarráð-
herra hefði ráðlagt körlunum.
Hitt væri annað, að það væri vitað
mál að annað hvort yrði, að fækka
skepnunum eða þrengja eitthvað
fóðrið á þeim. Einn besti bóndinn í
Árnessýslu hefði réttilega bent á
að menn yrðu að hætta að gefa
rollunum vel á jólaföstunni svo að
eigi yrði tvílembt. Hætta að gefa
heimtingu á þessum útflutnings-
bótum í vor. Þetta væri hins vegar
af þeim sem ekki rækju landbúnað
talin eins og önnu ölmusa og
góðgerðastarfsemi við að halda
greyjunum uppi svolítið lengur.
Sjálfstæðismenn mættu vara sig á
því að ganga alveg framhjá bænd-
um en það hefði verið slóðaskapur
af landbúnaðarráðherra að draga
fram á síðasta dag þingsins að
taka á þessum vanda bænda.
Spurt hefði verið hver ætti að
borga. Auðvitað hefði ríkið átt að
borga þetta og því hefði ekkert átt
að leyna, ef þessir menn ætluðu að
standa við þau orð sín að bændur
hefðu sömu laun og aðrar vinn-
andi stéttir í landinu. Ingileifur
sagði að þessi 10% útflutnings-
bótaábyrgð væri fyrrverandi land-
búnaðarráðherra, Ingólfi Jónssyni
að þakka." Hefði Ingólfur verið
landbúnaðarráðherra á síðastliðn-
um vetri hefði þetta aldrei farið
svona eins og þessu er komið nú,“
sagði Ingileifur.
Ef til skerðingar eða aðgerða
kæmi og taka þyrfti af öllum
bændum sagði Ingileifur að það
vitlegasta væri kvótakerfið. Það
væri rán að taka af smábændum
fóðurbætisskatt. Það eina vitlega
væri að taka af þeim stóru, þó það
kæmi kannski illa við þá.
Vandinn ekki
orðinn til vegna
gálauss tilverkn-
aðar bænda
Helgi ívarsson bóndi í Hólum
sagði að í umræðum um landbún-
aðarmálin að undanförnu hefði
það verið orðið offramleiðsla, sem
oftast hefði verið nefnt og spurði
hvort vera kynni að bændur hefðu
alveg stefnulaust og stjórnlaust
stefnt út í ófæru með því að auka
Helgi sagði það athyglisvert að
margt af því sem sagt hefði verið
fyrir aðeins fáum mánuðum um
hvað gera þyrfti til úrlausnar í
þessum offramleiðsluvandamálum
væri nú að vera dauður bókstafur
vegna þess að veðráttan hefði
breytst. Bændur stæðu nú frammi
fyrir því að heyfengur yrði
kannski tveir þriðju, kannski
sums staðar helmingur af því sem
áður var og enn annars staðar
minni. Þetta þýddi samsvarandi
fækkun búpenings, sem skapaði
vandamál í haust með mikilli
offramleiðslu á kjöti og það
kannski lélegu kjöti en aftur skort
þar á eftir.
Helgi sagðist vera ánægjur með
þann vilja, sem komið hefði fram
á Alþingi í vetur, að láta gera
nákvæma og alhliða úttekt á því
hver væri staða landbúnaðarins
meðal þjóðarinnar. í því efni
þyrfti ekki einungis að líta til
bænda heldur þeirra fjölmörgu,
sem hefðu framfæri sitt af úr-
vinnslu og þjónustu við landbún-
aðinn. „Þessi hópur er æði stór og
ég ætla að innan hans séu svo
margfalt fleiri en bændurnir
sjálfir, að þegar stjórnmálamenn-
irnir velta þessu fyrir sér og þessi
athugun hefur farið fram, verði
myndin af útgjöldum til landbún-
aðarins okkur stórum hagstæðari
heldur en margir hafa í raun
álitið,“ sagði Helgi.
Helgi sagði að afkoma bænda
hefði verið hagstæð 1978 og skatt-
arnir væru því nú óvenjumiklir og
stórar fjárhæðir á mælikvarða
margra bænda og ef ekki reyndist
unnt að leysa vanda bænda vegna
birgðanna og harðindanna, yrðu
bændur í erfiðleikum með. að
greiða skatta sína. Ekki vegna
þess að þeir væru ekki skilvísir
menn heldur af því að þeir myndu
enga peninga eiga.
hæsta skatta á Suðurlandi og það
hefði vakið athygli að í þeim hópi
væru þrír bændur á Ásmundar-
stöðum í Rangárvallasýslu. Stund-
um hefði verið amast við búskap
eins og þeir rækju, en það þýddi
ekki, því þetta væri framtíðin. Jón
sagði að rætt hefði verið um
breyta lánum þeirra lökustu í föst
lán. Þetta væri mjög hættulegt og
ætla með þessu að styðja þá
lökustu.
Um stjórnunaraðgerðir í bú-
vöruframleiðslunni sagði Jón að í
því efni væri erfitt að spá langt
fram í tímann vegna árferðis og
fleiri hluta. Þess vegna þyrftu að
vera tiltækar léttar aðgerðir, sem
hægt væri að grípa til eftir
þörfum og aðgerðir af þessu tagi
væru lán og styrkir svo sem til
grænfóðurræktar.
Jón sagði það forsendu þess að
árangur næðist af stjórnunarað-
gerðum, hverjar sem þær væru, að
þær hefðu einhver fjárhagsleg
áhrif. Menn þyrftu að hafa hagnað
af því að draga úr framleiðslunni.
Ef allar tækju sig saman og
drægju úr framleiðslunni þyrfti
enginn að tapa neinu. Jón sagði þá
hugmynd Geirs Hallgrímssonar
að gefa bændum frjálsar hendur
um verðlagningu athyglisverðar,
en hann væri hræddur um að
ríkisstjórnir þyrðu ekki að beita
þessu, því landbúnaðarvörur væru
notaðar til að hafa áhrif á vísitöl-
una.
Þá sagðist Jón vilja taka undir
orð Geirs um fyrirkomulag sölu
búvara úr landi. Hættulegt væri
að viöhalda núverandi kerfi. Það
væri ekki aðeins að það byði því
heim að menn legðu sig ekki fram
heldur byði það alls konar öðrum
hættum heim svo sem misferli.
Þetta væri svo upplagt til þeirra
hluta að það lægi við að það þyrfti
ofurmenni til að standast þær
freistingar.