Morgunblaðið - 02.08.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1979
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1979
25
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthíaa Johanneaaen,
Styrmir Gunnaraaon.
Ritatjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsaon.
Fróttastjóri Björn Jóhannsaon.
Auglýaingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og skrifstofur Aöalstrœti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aöalstræti 6, sími 22480.
Afgreiðsla Sími 83033
Áskriftargjald 3500.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 180 kr. eintakiö.
Loðnan og
Jan Mayen
Fagna ber þeirri áskorun sem Knut Frydenlund,
utanríkisráðherra Noregs, hefur nú beint til norskra
útgerðaraðila, þess efnis, að hefja ekki veiðar innan 200
mílna fiskveiðilögsögu okkar. Varaði ráðherrann við
árekstrum við íslenzk varðskip, „loðnustríði“ eins og
hugsanleg átök hafa verið nefnd í fréttum, og taldi slíkt
geta stefnt vináttu frændþjóðanna í hættu og torveldað
samkomulag milli þeirra á vettvangi þessa viðkvæma
máls.
Aður hefði norski sendiherrann í Reykjavík gengið á
fund Kjartans Jóhannssonar, sem þá gegndi störfum
utanríkisráðherra, og kunngjört honum, að loðna hefði
fundizt innan 200 mílna efnahagslögsögu íslands á Jan
Mayensvæðinu og að norskir sjómenn hefðu látið í ljós, að
þeir myndu haga veiðum sínum eftir göngu loðnunnar.
„Af hálfu Noregs er þess vænzt“, sagði í orðsendingu
sendiherrans, „að íslendingar muni ekki aðhafast neitt,
sem gæti spillt viðræðum ríkjanna um ákvörðun línunnar
milli efnahagslögsögu Islands og hugsanlegrar norskrar
lögsögu umhverfis Jan Mayen“.
I þessari orðsendingu, er ýjað að því, að norsk
loðnuveiðiskip kunni að fara inn fyrir mörk íslenzkrar
fiskveiðilögsögu á þessu hafsvæði, ef loðnan hagaði göngu
sinni á þann veg að slíkt kæmi heim og saman við
veiðihagsmuni þeirra. Þessi orðsending kom mjög illa við
Islendinga, sem hljóta að verja fiskveiðilögsögu sína og
halda uppi íslenzkum lögum á þessu hafsvæði, eftir því
sem lög og reglugerðir standa til. Þess vegna er áskorun
norska utanríkisráðherrans til norskra loðnuveiðimanna
fagnaðarefni hér á landi, enda verður að líta á hana sem
tilslökun frá fyrri orðsendingu, þ.e. að norsk stjórnvöld
hafi dregið í land með alvarlegustu efnisatriðin, sem í
henni fólust.
íslendingar hljóta að verja fiskveiðilögsögu sína,
hverjir sem eiga í hlut, og standa jafnframt fast á rétti
sínum utan 200 mílna lögsögunnar, bæði viðvíkjandi hafi
og hafsbotni, varðandi nýtingu, sem við eigum rökrétt
tilkall til.
Innlent benzín
Morgunblaðið hefur síðustu vikur birt athyglisverðar
yfirlitsgreinar um orku- og eldsneytismál. Þar
kemur m.a. fram að dr. Bragi Árnason telur vafalaust, að
tæknilega sé hægt að framleiða innlent eldsneyti á
bílaflota landsmanna, en rúmlega fimmtungur af elds-
neytisinnflutningi okkar fer nú til að knýja áfram þau
farartæki. Hann telur að með sérstökum efnafræðilegum
aðferðum megi binda vetnið, sem yrði fyrsta stig -
eldsneytisframleiðslu, kolefni — og fá metanól, benzín
eða aðrar olíutegundir. Kolefnið megi fá. úr mó, sem nóg
sé til af hér á landi, en vetnið er unnið úr vatni með
rafgreiningu, og vatn og virkjunarmöguleikar eru ærnir
hérlendis.
Að sjálfsögðu þarf að kanna ýmsar hliðar þessa máls
áður en að ákvarðanatöku kemur, ekki sízt kostnaðarhlið
framleiðslunnar, sem og að endurmeta eldri skýrslur um
mómagn hér á landi. Sú könnun mætti fara fram í
samvinnu erlendra sérfræðinga og innlendra, sérstaklega
hvað viðkemur mati á þeim upplýsingum, sem fyrir hendi
eru hér á landi varðandi þennan áhugaverða möguleika.
Slík vísindaleg samvinna gæti sparað tíma — og tími er
dýrmætur þegar um er að ræða gjaldeyrisútgjöld á borð
við þau sem benzíninnflutningur þjóðarinnar kostar. Hér
er á ferðinni dæmigert viðfangsefni til staðfestingar á
því, hve ýmis konar rannsóknarstörf geta haft mikið vægi
í þjóðarbúskapnum. Stjórnvöld ættu að skapa þessum
rannsóknarstörfum forgang með allri tiltækri fyrir-
greiðslu.
ennandi að prófa
eitthvað
nýtt“
Jóhannes Pálmi og
Regína á heimili
sínu í Sönderborg.
Ljósm. AðalheiAur
_ Undanfarin ár hafa utanlandsferðir
Islendinga stöðugt færst í aukana og er
það nú orðið nokkurn veginn árviss
viðburður hjá ntörgunt fjölskyldum að
bregða sér til útlanda. Enn sem komið er
eru það sem betur fer færri, sem kjósa að
setjast að fyrir fullt og allt á erlendri
grund, en margir eignast þar bráðabirgða-
heimili, t.d. meðan þeir eru í námi.
Fyrir um það bil einu og hálfu ári
fluttust þau Regína Grettisdóttir og
Jóhannes Pálmi Hinriksson til Danmerk-
ur, nánar tiltekið til Sönderborgar, og er
blaðamaður Mbl. var á ferð um Danmörku
fyrir stuttu lék honum forvitni á að vita
hvernig þeim vegnaði.
í Danmörku eru allir á hjólum, allt frá verkamönnum upp í
virðulega hvítflibba. Þar eru sérstök hjólaplön og eru þau mikið
notuð eins og sjá má á þessari mynd.
— Hvað varð til þess að þið
ákváðuð að flytjast til Dan-
merkur?
„Eg hafði áhuga á því að læra
veikstraumstæknifræði, en ekki
er hægt að læra nema hluta af
því heima á íslandi," sagði
Pálmi. „Námið tekur þrjú ár, en
aðeins er hægt að taka fyrsta
árið heima og ákvað ég að fara
út strax og læra allt þar, því
mér fannst verra að þurfa að
skipta um skóla."
„Okkur fannst líka spennandi
að prófa eitthvað nýtt, og því þá
ekki að láta verða af því,“ bætti
Regína við.
— Hvers vegna völduð þið
Sönderborg?
„Það er einungis hægt að læra
veikstraumstæknifræði á fjór-
um stöðum í Danmörku. Við
fengum upplýsingar um skólana
í danska sendiráðinu heima á
íslandi og skrifuðum síðan út.
Þannig fengum við upplýsingar
um námið, íbúðir og annað sem
því við kom. Sönderborg var
minnsta borgin af þeim sem til
greina komu og þar sem við
héldum að stórborgarlífið ætti
ekki við okkur, völdum við hana.
Við sjáum alls ekki eftir því, þar
sem þetta er ákaflega vinaleg
borg og við kunnum mjög vel við
okkur hér.“
„ Yíiríærslan dugar
skammt fyrir barnafólk“
— Hvernig gekk ykkur að
flytjast út?
„Við fengum ekki nema 900
þúsund ísl. krónur yfirfærðar,
sem var í rauninni alveg nóg
fyrir okkur. Við áttum engar
eignir heima á íslandi og erum
barnlaus og vorum líka svo
heppin að fá vinnu strax og við
komum út. Húsnæðið, sem við
fengum, var með húsgögnum, en
ef svo hefði ekki verið, hefði
yfirfærslan dugað skammt. Fyr-
ir fólk, sem ekki kemst inn á
stúdentagarða og á eitthvað af
börnum, er þetta ekki mikil
upphæð.
Við sendum mest allt dótið
okkar með skipi til Danmerkur,
en þó við hefðum ekki átt nein
húsgögn voru flutningarnir
mjög dýrir. Það hefði varla
borgað sig að flytja með sér
húsgögnin. Sem dæmi um þetta
get ég nefnt einn kunningja
minn íslenskan, sem fékk senda
—spjallaö
við
Islendinga
búsetta í
ryksugu frá íslandi, en bara
sendingarkostnaðurinn var
jafnhár og ný ryksuga hefði
kostað hér úti,“ sagði Pálmi.
„Áður en við lögðum af stað
til Danmerkur vorum við búin
að fá loforð fyrir herbergi á
stúdentagörðum hér í Sönder-
borg og gátum við því flutt beint
inn. Þar bjuggum við í þrjá
mánuði, en þá fengum við íbúð-
ina sem við búum í núna,“ sagði
Regína.
— Hvernig gekk að fá vinnu?
„Við komum til Danmerkur
fimm mánuðum áður en Pálmi
átti að byrja í skólanum, bæði
til þess að hann gæti komist
almennilega inn í málið, og eins
til að koma okkur fyrir. Um leið
og við komum út byrjuðum við
að leita okkur að vinnu, og gekk
það vel, þrátt fyrir að okkur
hafði verið sagt frá miklu at-
vinnuleysi í Danmörku. Við er-
um þeirrar skoðunar, að ef fólk
vill reglulega fá sér vinnu, þá
tekst það og við gripum bara
það fyrsta sem gafst. Pálmi fékk
vinnu í landbúnaðarverksmiðju,
en ég í eldhúsi íþróttaháskóla
sem hér er,“ sagði Regína enn-
fremur.
„Danir hafa svo háar atvinnu-
leysisbætur, að þær virka allt
annað en hvetjandi á menn til
að fá sér vinnu. Við áttum
auðvitað ekki kost á slíkum
atvinnuleysisbótum og urðum
því að finna okkur vinnu, og því
tókst það strax," sagði Pálmi.
„Það kom okkur mjög á óvart
að launin hér úti voru tiltölu-
lega mun hærri en heima á
Islandi, ef miðað er við sam-
bærilega vinnu. í Danmörku eru
skattar þó mjög háir, en þrátt
fyrir það höldum við meiru eftir
af kaupinu en við gerðum á
Islandi. Við kunnum líka mjög
vel við staðgreiðslukerfið, því þá
eigum við þá peninga sem við
Matvara er aðeins ódýrari en heima sögðu þau Regína og Pálmi, en
hér sitja þau að snæðingi.
Námið byggist mikið á ritgerðum og þær krefjast mikils lesturs.
fáum í hendurnar, en þurfum
ekki að leggja til hliðar til að
geta borgað skattana seinna."
„Börnin hjáipuðu mér að
komast inn ídönskunau
„Pálmi vann í verksmiðjunni
þangað til hann byrjaði í
skólanum, en eftir fjóra mánuði
fékk ég betri vinnu," sagði
Regína. „Ég var orðin svolítið
leið á vinnunni í eldhúsinu og
sótti því um vinnu sem
aðstoðarstúlka á barnaheimili
og fékk það starf. Það má
eiginlega segja að það væri
algjör heppni, en það sem hjálp-
aði mér var að ég hef bæði
stúdentspróf og starfsreynslu að
heiman. Þótt starfsreynslan
mín væri ekki endilega tengd
barnaheimilisstörfum, skipti
það ekki máli, því yfirleitt hefur
danskt skólafólk enga starfs-
reynslu, þegar það kemur út úr
skólunum. Það hefur aðeins sex
vikna sumarfrí og hefur því ekki
eins mikla möguleika á að öðlast
starfsreynslu á milli skólaára og
við heima á íslandi.
„Eftir um það bil þrjá mánuði
fengum við mjög góða þriggja
herbergja íbúð á hjónagörðum,
þar sem við búum nú, og höfum
við verið mjög heppin með ná-
búa. Við höfum líka haft mjög
góða möguleika á að kynnast
fólkinu hér, því það er siður í
blokkinni að koma saman með
vissu millibili og borða saman.
Hér kynnumst við fólki á okkar
aldri, sem býr við sömu aðstæð-
ur og við, þ.e. er í námi. Fólkið
hér er mjög vingjarnlegt og
höfum við aldrei lent í neinum
vandræðum með að vera útlend-
ingar."
— Hvernig eru Iífskjörin í
Danmörku miðað við heima?.
„Húsaleiga og verð á matvör-
um er mjög svipað og heima, og
ef einhver munur er, þá er
heldur ódýrara að búa hérna.
Hér er verðlagið allt öðruvísi,
því verðið er ekki stöðugt að
breytast eins og heima. Á þeim
tíma sem við höfum búið hér,
hefur verðlagið sama og ekkert
hækkað og erum við nú ósjálf-
rátt farin að bera virðingu fyrir
Regína og Pálmi sögðust kunna ágætlega víö sig í Sönderborg, en á
þessari mynd sést ein aðalgata borgarinnar. 4
Mér líkar mjög vel á barna-
heimilinu, og þar sem börnin
tala mjög einfalt mál, hjálpaði
það mér til að komast inn í
dönskuna smátt og smátt og
ekki er hægt að segja að málið
hafi háð mér á nokkurn hátt,“
sagði Regína ennfremur.
„Málið háði mér ekkert veru-
lega þegar ég byrjaði í skólan-
um, þar sem ég var búinn að
komast aðeins inn í það áður.
Námið hérna á fyrsta árinu
byggist þó mjög á ritgerðasmíð-
um og það var helst þar sem
málaerfiðleikarnir komu fram.
Málið á ritgerðunum þarf að
vera mjög gott, alveg eins og
tíðkast í skólum heima, og má
því segja að ég hafi ekki jafna
möguleika á við Dani að því
leyti. Þetta blessaðist þó allt
saman og hefur námið í vetur
gengið alveg ágætlega," sagði
Pálmi.
„Danir fara lítið
á dansstaði“
— Hvernig gekk ykkur að
kynnast fólkinu?
„Fyrstu mánuðina bjuggum
við í einstaklingsherbergjum,
með sameiginlegri eldunarað-
stöðu. Þar kynntumst við strax
nýju fólki, því að á svona
stúdentagörðum er töluverður
samgangur á milli fólks. Við
kynntumst því fljótt hvernig
Danir skemmta sér, en þarna
var mikið af ólofuðu fólki og
kom okkur á óvart hvað það
sótti almennt lítið dansstaði.
Danir skemmta sér mikið í
heimahúsum og á krám og er
mikið lagt upp úr því að sitja í
rólegheitunum með kunningjum
og ræða málin yfir góðum bjór,“
sagði Pálmi.
peningunum, því verðgildi
þeirra helst nokkurn veginn
stöðugt."
„Skrýtið að sjá bvít-
flibba á reiðhjólum“
„Lífsgæðakapphlaupið er hér
mun minna áberandi en heima á
íslandi. Hér er það ekkert
kappsmál að hver eigi sína eigin
íbúð og fólk lætur sér það vel
lynda að búa í leiguíbúðum,
enda virðist vera nóg framboð af
þeim, miðað við það sem gerist
heima. Fyrst fannst okkur þetta
dálítið undarlegt, þar sem hér er
hægt. að kaupa sér húsnæði á
mun hagkvæmari kjörum en
gerist á Islandi.
Hér virðist það heldur ekki
vera neitt kappsmál að eiga
flotta bíla, því reiðhjól eru
mikið notuð. Vegakerfið er
þannig upp byggt, að öryggi
hjólreiðamanna er vel tryggt.
Fyrst fannst okkur það-svolítið
skrýtið að sjá svona marga á
hjólum, því allir hjóla, allt frá
verkamönnum upp í virðulega
hvítflibba. Okkur rak í roga-
stans að sjá virðulega fína menn
í jakkafötum með bindi, hjóla í
vinnuna með skjalatöskuna á
bögglaberanum, því að þó fólk
eigi fína bíla heima, eiga allir
hjól, sem mikið eru notuð hvers-
dagslega. Að okkar mati er
þetta mjög jákvætt, bæði frá
sparnaðarlegu sjónarmiði og
eins heilsunnar vegna. Viðhorf
til hjólreiðamanna mætti breyt-
ast mikið til batnaðar heima á
Islandi og veita ætti hjólreiða-
mönnum aukinn rétt í umferð-
inni, því að á tímum orkukreppu
hlýtur það að vera ein leiðin til
sparnaðar," sögðu þau Regína
og Pálmi að lokum.
A.K.
Flugfélag
Norðurlands:
Hyggst
kaupa aðra
Twin Ott-
er flugvél
Flugfélag Norður-
lands ráðgerir nú að
kaupa vél af gerðinni
Twin Otter. en sem
kunnugt er af fréttum
eyðilagðist önnur vél
félagsins af þeirri gerð í
eldi á Grænlandi sl.
föstudag. Sigurður
Aðalsteinsson fram-
kvæmdastjóri Flugfé-
lags Norðurlands sagði
í samtali við Mbl., að
fyrirhugað væri að
kaupa aðra Twin
Otter-vél nýja eða not-
aða en töluverðan tíma
tæki að finna slíka vél
og ganga frá kaupum.
Sigurður Aðalsteinsson.
— Við sendum þegar
hina Twin Otter-vélina
okkar til Grænlands til
að ljúka verkefni okkar
þar, sagði Sigurður, og
þar verður hún næstu
þrjár vikurnar. Á meðan
notum við 2 minni vélar
okkar, 9 og 5 sæta, í
áætlunarfluginu og má
segja að það gangi nokk-
urn veginn upp með
stífri áætlun, en lítið má
bregða út af. Sætafram-
boð er þó eitthvað minna
en flogið er nú á 9 staði,
suma allt að 5 sinnum í
viku.
Sigurður Aðalsteins-
son sagði að rekstur fé-
lagsins hefði gengið
nokkuð vel að undan-
förnu, endar næðust
nokkurn veginn saman
þrátt fyrir verðbólguna,
en afgangur væri eng-
inn, enda væri verið að
greiða niður lán vegna
flugvéla félagsins, sem
allar eru nýlegar. Átta
flugmenn starfa hjá fé-
laginu í sumar og kvaðst
Sigurður gera ráð fyrir
að annast næsta sumar
verkefni á Grænlandi,
enda hlyti nýja vélin þá
að vera komin í gagnið.