Morgunblaðið - 22.12.1979, Side 15

Morgunblaðið - 22.12.1979, Side 15
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1979 15 íbúatala landsins er milli 5 og 5'/2 milljón, en þjóðin er samsett af mörgum þjóðflokkum. Fjöl- mennastir eru Chewa og þar sem forsetinn er af þeim ættbálki var talið eðlilegt að þeirra mál væri kosið sem þjóðarmál, Chichewa, en þó er enskan hið opinbera mál. Nógir möguleikar í vanræktu landi — Margir héldu því fram að Malawi gæti ekki staðið á eigin fótum sem sjálfstætt ríki þar sem í jörðu er ekki að finna málma og landið er ekki ríkt af náttúruauð- æfum, segir Ólafur G. Oddsson. — Dr. Banda hefur ætíð mótmælt þessu og hefur sagt að auður landsins liggi í landbúnaði. Hann hefur sagt sem svo, að möguleik- arnir séu nægir fyrir hendi, en landið hafi verið vanrækt. Þegar hvítir menn komu til landsins á síðustu öld var það þéttbýlt miðað við nágrannalöndin og því settust fáir landnemar þar að. Landið var ensk nýlenda fyrst og fremst til að forðast að Portúgalir legðu það undir sig. Þar sem Bretar höfðu lítilla hagsmuna að gæta í landinu var lítið gert í því að þróa landið og t.d. var mjög lítið gert til að koma á varanlegu vegakerfi um landið. Að því leyti eru nágranna- löndin Zambía og S-Ródesía miklu betur sett, enda var þar meiri auðæfa og meiri hagsmuna að gæta. — Allflestir innfæddra búa í smáþorpum á frumstæðan hátt og lifa af því, sem móðir jörð gefur af sér. Svo framarlega, sem fólk nennir að vinna og rækta jörðina þarf það ekki að kvarta því landið er frjósamt. Kvikfjárrækt er aftur á móti sáralítil og þá helzt stund- uð af gamalli hefð til að sýna hve ríkir menn eru. Þeir sem búa í eða nálægt borgum og bæjum eru verr settir. Því það er langt í frá að næg atvinna sé þar fyrir alla. — Helztu útflutningsvörur eru tóbak og te, en einnig sykur og jarðhnetur í minna mæli. Mikil- vægasta landbúnaðarafurðin er þó maískorn og einnig cassava, sem er rótarjurt. Þetta ,er aðaluppi- staðan í fæðu innfæddra, en teg- undirnar skiptast eftir landshlut- um. Með maískornum eða cassava er borðað smávegis af fiski, kjöt- meti eða grænmeti til bragðbætis. Ein nútíma fiskvinnslustöð — Vatnið, þ.e. Malawi-vatn, er auðugt af alls konar fiski og hin vötnin reyndar líka, en í landinu eru mörg misstór vötn, segir Ólafur aðspurður um fiskveiðar landsmanna. Af þeim fisktegund- um, sem veiðast í verulegu magni, ber fyrst að nefna chambo, sem er mjög svo gómsætur fiskur. Hann er svipaður og karfi í útliti, nema hvað hann er ekki rauður. Meðal- þyngd chambo er 1—lVz kíló, en aðrir fiskar sem veiddir eru í einhverjum mæli eru minni, en þykja einnig mjög bragðgóðir. —Ég hef heyrt talað um 50 þúsund tonna afla á ári, en inni í því dæmi er ekki afli litlu ein- trjánunganna, hann kemur hvergi fram. Þá veiða nágrannarnir frá Mosambique og Tanzaníu einnig mikið í vatninu, en þau eiga einnig land að því. Norðan til í vatninu er nær eingöngu fiskað með strönd- um fram með frumstæðum aðferð- um, en þar er tiltölulega djúpt. Sunnan til er það grynnra og þar eru veiðar mun algengari, en í heild er aðeins 14 hluti vatnsins nýttur til fiskveiða. Það stendur þó til bóta, því Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna hefur nýlega hafið rann- sóknir á nýtingu fiskimiða í norð- urhluta vatnsins. --Af nútíma fiskvinnslustöðv- um er aðeins um eina að ræða, það er Maldeco-fiskvinnslustöðin, sem gerir núna út 18 fiskibáta frá 15—25 tonnum að stærð, en nokkrir þeirra eru þó aðeins fisk- móttökubátar. Fiskurinn er yfir- leitt heilfrystur eins og hann kemur fyrir án þess að blóðgað sé, hvað þá heldur slægt, en nokkurt magn er einnig þurrkað. — Lítið er flutt út af þeim fiski, sem aflast, en þó má nefna eina tegund útflutnings, það er á lif- andi smáfiski, eða skrautfiski í fiskabúr. I því er töluverð gróska og þó nokkrir bátar, sem gera ekki annað en að safna svona smáfisk- um til að flytja út. Skólaganga ákveðin eftir sérstökum reglum Talið berst að menntun og lífsafkomu í Malawi og fjölskyldu- böndunum, sem eru sterk eins og víðast hvar á þessum slóðum. — Enn vantar nokkuð á, að allir séu læsir og skrifandi, en það hafa orðið miklar framfarir á því sviði seinustu ár. Fjöldi skóla er byggður á hverju ári og vinna þorpsbúar stóran hluta af því starfi í sjálfboðavinnu. Allflestir gera ekki meira en að ljúka barnaskóla, því það er takmarkað hversu margir geta komist í fram- haldsskóla. Sumir komast þó aldrei í neinn skóla. Þeir ungl- ingar, sem ég hef kynnst og eru í gagnfræðaskólum, finnast mér yf- irleitt vel gefnir og eitt er víst, að þeir vita meira um ísland en Isiendingar um Malawi. — Börnin byrja mjög oft í skóla þegar þau eru fimm ára gömul, en aldurinn einn og sér er þó ekki viðmiðunin á því hvenær börn eru komin á skólaaldur. Innfæddir hafa þann sið að senda börn í skóla þegar þau geta lagt hægri hönd yfir höfuðið og náð í vinstra eyrað. — A síðustu öld kom töluvert af trúboðum til landsins og þeir unnu mikið starf, ekki einungis við að boða fagnaðarerindið, en einnig við að kenna fólki að lesa og skrifa og að sjálfsögðu starfræktu þeir læknisstöðvar á mörgum stöðum í landinu. Landkönnuður- inn David Livingstone mun senni- lega hafa verið fyrsti hvíti maður- inn, sem ferðaðist um landið og stærsta borg landsins, Blantyre, er kennd við fæðingarstað hans, sem er smábær í Skotlandi. — Fjölskylduböndin eru sann- arlega mjög sterk meðal inn- fæddra og ég get nefnt sem dæmi, að einn aðstoðarmanna minna, sem var nýgiftur og hafði góða vinnu í borginni, ól upp 2 frændur sína. Þessi aðstoðarmaður minn í ráðuneytinu hafði efni og það var því sjálfsagt að hann tæki frænd- ur sína að sér. Það er ekki óalgengt að í hverri fjölskyldu séu 5 börn og 10 börn er alls ekki óalgengt. Annað dæmi má nefna; maður úr þorpi einu fékk vinnu í borginni og hann var sá eini í fjölskyldunni, sem hafði einhverj- ar tekjur. Hann þurfti því að senda peninga heim í þorpið, en á endanum flosnaði hann upp og flutti frá borginni. Nær allt sem hann þénaði var hirt af honum til að framfleyta öðrum fjölskyldu- meðlimum. — Opinberir starfsmenn eins og ég telst vera þarna í Malawi fá hús við sitt hæfi, ekki endilega mjög stór, en yfirleitt góð og mjög stórar lóðir. Mínu húsi fylgir þjónahús og höfum við tvo þjóna sér annar þjónanna um húsverkin, en hinn um garðinn, sem er 4 þúsund fermetrar. Þeir hafa sam- tals á einum mánuði það sama og ég hef í laun á einum degi. Hafa þeir það þó gott á mælikvarða innfæddra. — í Malawi hafa á undanförn- um árum orðið miklar framfarir segja þeir, sem lengi hafa dvalið í landinu. Allir landsmenn geta haft nóga vinnu og enginn þarf því að líða skort, en þetta er eins og annars staðar, spurning um dugn- að einstaklinganna, segir Ólafur G. Oddsson og við setjum síðasta punktinn í þessu samtali. - áij Við stærstu útgerðarstöðina. bátarnir. sem sjást á myndinni eru allir 15—20 tonn að stærð. Fiskþurrkun er algengasta aðterðin við að geyma fisk og sjást vinnubrögðin og aðstaðan vel á þessari mynd, sem er tekin i þorpi við ströndina. Smiði nútima eintrjánunga í Malawi. Þessir eru fyrir fiskimenn við Shire-fljót. sem rennur i Malawi-vatn. Jóhann Ólafsson fremst á myndinni. Nálægt vatninu er urmull af apaköttum og einnig stærri öpum. Margir þeirra hafa áhuga á brauðmat ef að þeim er réttur.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.