Morgunblaðið - 22.12.1979, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1979
Soffanías fyrir framan hið mikla hús Fiskverkunar SC í Grundarfirði. Myndirnar
tók Ragnar Axelsson.

Unnið að vinnslu karfa í Fiskverkuninni. Auk íslendinga sem þar vinna eru
einnig nokkrar ástralskar stúlkur þar við vinnu.

Soffanías og Guðbjartur Cecilsson bróðir hans (t.v.) við gufuketilinn í
Fiskverkunarstöðinni, sem staðið hefur ónotaður í tvö ár.
Deilur hafa að undanförnu verið uppi meðal
manna á Snæfellsnesi og einnig milli fiskverkenda
annars vegar og sjávarútvegsráðuneytisins hins
vegar um veiðar og vinnslu skelfisks úr Breiða-
firði. Eins og flestum mun kunnugt standa deilur
þessar einkum um það hvort aðilar í Grundarfirði
eigi að fá leyfi til að veiða hörpudisk og leyfi til að
vinna hann eða hvort leyfin skuli alfarið bundin
við aðila í Stykkishólmi.
Til að kanna þessi mál nánar fóru blaðamaður
og ljósmyndari Morgunblaðsins vestur á Snæ-
fellsnes og komu við í Grundarfirði og Stykkis-
hólmi og ræddu við þá, sem þessi mál snerta helst.
í Grundarfirði er það einkum Soffanías Cecilsson,
en í Stykkishólmi þeir Ágúst Sigurðsson og
Sigurjón Helgason.
Við heilsuðum fyrst upp á Soffanías.
„Ég byrjaði veiðar á
skelíiski í Breiðafirði“
„Strax árið 1967 hófum við
að kanna bláskel hér í
Breiðafirði og árið 1968 var
hún soðin niður í tilrauna-
skyni og í beinu framhaldi af
veiðum og tilraunum með
bláskelina finnst hörpudisk-
urinn, svo það er engum
blöðum um það að fletta, að
ég varð fyrstur til þess að
reyna skelfiskveiðar hér í
Breiðafirði," segir Soffanías.
„Við hófum vinnslu á hörpu-
diski árið 1970, en árin 1973
og 1974 eru bestu árin hjá
okkur í þessari vinnslu og
hvort árið um sig voru unnin
100 tonn af fullunninni vöru,
bæði rækju og hörpudisk. En
rækjumið höfðu fundist um
svipað leyti og gerðar voru
tilraunir með bláskelsveið-
arnar og hófum við strax að
nýta hana.“
Soffanías segir þessa
vinnslu síðan hafa farið
minnkandi allt þar til hún sé
nú komin niður í ekki neitt.
„Það stafar af boðum og
bönnum sem sett hafa verið
og byggjast á rangtúlkun
laga. Þarna er stuðst við
breska reglugerð, sem
Evrópudómstóllinn hefur
dæmt ómerka, þær eru nú
ekki merkari en það,“ sagði
hann ennfremur.
„ Vil fá að veiða
eins og ég
hef mest veittu
„Ég tel mig hafa fullan
rétt til þess að vinna eins
mikinn afla af hörpudisk og
ég hef mestan veitt, eða þá af
rækju, mér er alveg sama úr
hvaða skel þessi fiskur kem-
ur, en verksmiðjan er byggð
upp með það fyrir augum að
vinna fisk úr skel. En það er
mér meinað, á röngum for-
sendum eins og ég sagði fyrr.
Þessi lög, sem nú er verið
að fara eftir, og sett voru af
Matthíasi Bjarnasyni, eiga í
rauninni fullan rétt á sér, ef
þau væru látin ganga jafnt
yfir alla, en svo er ekki. Ef
þeim væri fylgt í fleiri atrið-
um, þá værum við til dæmis
ekki með margar kassaverk-
smiðjur, margar gosdrykkja-
verksmiðjur, eða 100 togara
til að veiða afla sem 50
togarar geta vel veitt. — En
þannig er málið bara ekki,
þessum lögum hefur aldrei
verið beitt á öðrum sviðum,
þó þau séu notuð til að koma
í veg fyrir vinnslu skelfisks
hér í Grundarfirði, á sama
tíma og íbúum Stykkishólms
er það heimilt.
Hólmarar byrjuðu
ekki veiðar fyrr en '69
Stykkishólmsbúar hófu
ekki að veiða skelfisk fyrr en
árið 1969, og þá var aflinn
sendur suður til Reykjavíkur
og til fleiri staða til vinnslu.
Árið 1970 fara svo nokkuð
margir að stunda þetta þar,
og einnig 1971, en þá er þetta
keyrt um allt land til
vinnslu. — Þá var þessi
vinnsla arðvænleg, jafnvel
þótt allt væri þetta hand-
unnið.
Vélvinnsla hófst síðan hjá
Kaupfélagi Stykkishólms ár-
ið 1971, en þar virtist fjár-
málastjórnin ekki vera nægi-
lega góð og fyrirtækið kaf-
keyrði sig. Sigurjón Helga-
son og hans fyrirtæki hóf
síðan vélvinnslu árið 1976,
eða árið eftir að lög Matthí-
asar Bjarnasonar voru sett.
Vinnslu hóf Sigurjón hins
vegar fyrst árið 1974.
Til þessarar vinnslu lánaði
ég Sigurjóni hristara og not-
aði hann það verkfæri allt til
1978 er hann skilaði honum
með góðum skilum, en lög-
gildingarstimpilinn vantaði
þó á hann.
Skelfisksstríðið befst
Þessi síðasta barátta, eða
skelfisksstríðið, hefst svo
þann 10. janúar í vetur, er ég
sótti um veiðileyfi fyrir bát í
síma er ég ræddi við Jón B.
Jónasson í sjávarútvegsráðu-
neytinu. Var hann mjög já-
kvæður í minn garð og taldi
ekki tormerki á því í fyrstu
að ég fengi umbeðið leyfi,
þótt annað kæmi á daginn.
Hefur Jón sagt mér það,
og ekki beðið mig fyrir það,
að Kjartan Jóhannsson ráð-
herra hafi tekið sína afstöðu
í blóra við ráðleggingar
manna í ráðuneytinu og hafi
hann þar algjörlega farið
eigin leiðir.
Það sem á eftir gerðist er
svo flestum kunnugt af
blaðafregnum, ég hóf veiðar
og vinnslu hér í Grundar-
firði, var stöðvaður og síðar
dæmdur, og hef nú áfrýjað
dómnum til Hæstaréttar.
Dómurinn yfir mér og
skipstjóranum var kveðinn
upp í Stykkishólmi, af
Stykkishólmsbúa, í hag
Stykkishólmsbúum og án
þess að tillit væri tekið til
okkar raka í málinu. Því uni
ég að sjálfsögðu ekki og hef
því áfrýjað málinu."