Morgunblaðið - 15.01.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. JANÚAR 1980
39
Dr. Thorvaldur John-
- Minningarorö
son
Fæddur 23. okt. 1897.
Dainn 15. sept. 1979.
Thorvaldur Sigurjónsson John-
son var fæddur að Odda í Árnes-
byggð í Manitoba 23. okt. 1897 og
andaðist 15. sept. 1979. Foreldrar
Thorvalds voru hjónin Sigurjón
Jónsson bóndi í Odda, en fæddur í
Hörgsdal í Mývatnssveit, og kona
hans, Guðrú Þorvaldsdóttir, fædd
að Rein í Hegranesi.
Thorvaldur stundaði nám við
Saskatchewan-háskólann í Saska-
toon og lauk þaðan B.Sc.-prófi
1922. Þá var þar frændi Thorvalds,
dr. Thorbergur Thorvaldsson, vel
þekktur prófessor í efnafræði.
Hann varð ef til vill fyrstur
vísindamanna til að benda á
alkaliskemmdir í steinsteypu. Eft-
ir dvölina í Saskatoon stundaði
Thorvaldur framhaldsnám við
Manitoba-háskólann í Winnipeg
og lauk þaðan M.Sc.-prófi 1924 í
plöntusjúkdómafræði. Árið 1930
varði hann doktorsritgerð við
Minnesotaháskólann og hlaut
nafnbótina Ph.D.
Árið 1925 tók Thorvaldur til
starfa hjá Kornryðrannsóknastöð
kanadísku ríkisstjórnarinnar sem
plöntusjúkdómafræðingur og hélt
því starfi til 1953, en þá tók hann
við starfi forstjóra og gegndi því
til 1957. Það ár var verksvið
stöðvarinnar mjög víkkað og nafn-
inu breytt í Landbúnaðarrann-
sóknastöð Kanada og var Thor-
valdur forstjóri þar til hann lét af
störfum 1962 fyrir aldurs sakir.
Það var sumarið 1946 að leiðir
okkar Thorvalds lágu fyrst saman.
Þá var ég sendur frá Norður-
Dakota-ríkisháskólanum í Fargo
til Kornryðrannsóknastöðvarinn-
ar í Winnipeg. Þar átti ég að vinna
með Thorvaldi varðandi út-
breiðslu og éftirlit með hveitiryði,
en það hafði valdið miklu upp-
skerutjóni sumurin áður í Rauðár-
dalnum. Ekki vissi ég þá, er ég
lagði af stað frá Fargo til Winni-
peg, að Thorvaldur væri af
íslenskum ættum. Kynni okkar
fokust fljótt, samstarf okkar var
með ágætum þau sumur, sem ég
vann við hveitiryðrannsóknir í
Norður-Dakota. Thorvaldur lagði
undirstöðu að erfðaeðlisfræði
hveitiryðs og þekkingu á samlífi
ryðsvepps og hveitiplantna. Hann
sýndi fram á, að til eru mörg
afbrigði hveitiryðs og þau æxluð-
ust innbyrðis, en það leiddi til
þess, að nýtt ryðafbrigði orsakaði
sjúkdóm í hveitiafbrigðum, sem í
ræktun voru og varð að faraldri og
orsakaði mikið uppskerutjón.
Vegna þessa eiginleika ryðsvepps-
ins verður alltaf að vera að
kynbæta ný ónæm hveitiafbrigði.
Þrotlausar ránnsóknir Thorvalds
og samstarfsmanna hans hefur
leitt til þess, að nú er í ræktun
hveiti sem er ónæmt fyrir ryð-
sveppnum og síðan 1954 hefur ekki
brotist út hveitiryðfaraldur í
Rauðárdalnum. Thorvaldur var
mikils virtur vísindamaður og
þekktur víða um heim. Umsagnir
ÞU AUGLYSIR UM
ALLT LAND ÞEGAR
ÞÚ AUGLÝSIR í
MORGUNBLAÐINU
M GL> Sl\(, \
SI.MIW |:r:
22180
hans um ryðsveppi höfðu að öllu
jafnaði mikið vægi.
Vegna mikillar reynslu og
fræðilegrar þekkingar Thorvalds
á ryð- og sótsveppasjúkdómum
skrifaði hann margar vísindarit-
gerðir í tímarit og hann var
meðrithöfundur handbóka í
plöntusjúkdómafræði.
Á Thorvald hlóðust ýmiss konar
opinber störf enda félagshyggju-
maður mikill. Eftir að hann lét af
starfi forstjóra Landbúnaðar-
rannsóknastöðvar Kanada var
hann ráðgjafi ríkisstjórnar í
Vestur-Pakistan 1964—1965 á
sviði plöntusjúkdóma. Á leiðinni
frá Pakistan til Kanada kom
Thorvaldur við hér á landi og
dvaldi í nokkra daga. Kynnti hann
áer meðal annars rannsóknir á
plöntusjúkdómum. Hann var for-
seti kanadíska plöntusjúkdóma-
fræðingafélagsins 1947 og for-
maður plöntusjúkdómadeildar
kanadíska rannsóknaráðsins
1954-1962.
Thorvaldi hlotnaðist margs
konar heiður á langri starfsævi.
Má þar til nefna: Minnesotahá-
skólinn veitti honum E.C.Stak-
man-verðlaunin 1958 og gullverð-
laun fékk hann frá Starfsmanna-
félagi Kanada 1959. Manitoba-
háskóli veitti Thorvaldi
D.Sc.-heiðursnafnbótina 1962 og
einnig veitti Saskatchewanháskóli
honum L.L.D.-nafnbótina 1967.
Thorvaldi var veitt Orða Kanada
1971.
Eftirlifandi kona Thorvalds er
Rannveig (Veiga) Ingibjörg. For-
eldrar hennar voru Steindór
Árnason frá Kirkjuferju í Ölfusi
og Ingibjörg Björnsdóttir frá Sels-
stöðum við Seyðisfjörð.
Einar I. Siggeirsson.
Tvííari
frá Hesti
til sölu
ALLT útlit er fyrir að ekki
verði miklar breytingar á stóð-
hestaeign hrossaræktarsam-
bandanna á þessu hausti en á
síðasta vetri urðu verulegar
breytingar á stóðhestaeign
sumra sambandanna. í síðasta
tölublaði Eiðfaxa var þó Tvífari
819 frá Hesti auglýstur til sölu
en Hrossaræktarsambandið
Haukur í Eyjafjarðar- og Suð-
ur-Þingeyjarsýslu hefur átt
hestinn siðustu ár en áður var
hann í eigu Einars Gíslasonar,
sem þá bjó á Hesti í Borgar-
firði.
Hjá Hrossaræktarsambandi
Suðurlands hefur tveimur stóð-
hestum verið fargað og eru það
Stígandi 728 frá Hesti og Skin-
faxi frá Hafnarfirði. Stígandi,
sem er undan Hrafni 583 frá
Árnanesi, fékk frekar lélega
dóma í afkvæmaprófun og var
einkum fundið að því að af-
kvæmin væru vandtamin og ekki
laus við hrekki.
Skinfaxi var undan Kolbak
730 frá Gufunesi og varð að fella
hann vegna veikinda.
Rannsókn á fengitíma hrossa
UNDANFARIN ár hefur Olaf-
ur R. Dýrmundsson, landnýt-
ingarráðunautur hjá Búnaðar-
félagi fslands gert ýmiss konar
athuganir á kynþroska og kyn-
starfsemi sauðfjár. Slikar rann-
sóknir hafa ekki verið gerðar á
hrossum hér á landi, en ólafur
hefur áhuga á að kanna þau
mál og hefur hann beðið þátt-
Fjórðungsmót á
Iða völlum 8. -10.
ágúst í sumar?
EKKI hefur enn verið ákveðið hvenær fjórðungsmót hestamanna á
Austurlandi verður haldið næsta sumar. Að sögn Gunnars
Egilssonar á Egilsstöðum er líklegast að mótið verði haldið dagana
8., 9, og 10. ágúst en ákveðið er að það verði haldið á Iðavöllum á
Héraði. Lítið er enn vitað um hvaða kynbótahross verða sýnd á
mótinu en á Héraði verða í vetur tamin m.a. afkvæmi undan Neista
frá Skollagróf en hann var notaður þar um tíma. Eru þessi
afkvæmi 4 og 5 vetra og þykja efnileg að sögn kunnugra. Ekki er
ólíklegt að þessi Neistaafkvæmi eigi eftir að setja sinn svip á mótið.
inn að koma á framfæri beiðni
um að hestamenn láti honum i
té upplýsingar um þetta efni. í
bréfi ólafs segir:
„Hinn eðlislægi fengitími er
árstíðabundinn, tengdur dags-
birtu þannig að ær geta sýnt
beiðsli frá því í lok nóvember og
fram í mai. Fátítt er, að ær beiði
á sumrin og beri fyrri hluta
vetrar.
Líklega er eðlislægur fengi-
tími hrossa nokkuð bundinn
árstíðum, þannig að lítið sé um
að hryssur beiði og festi fang um
hávetur. Flestar fá þær fang á
vorin og sjaldgæft virðist að
hryssur kasti á tímabilinu frá
hausti til vors. Ætla má, að
ýmsir í hópi hestamanna geti,
vegna reynslu sinnar, frætt und-
irritaðan um sitthvað á þessu
sviði, t.d. hvenær hryssur byrja
á hestalátum á vorin og hversu
lengi slíkt varir fram á haustið.
Jafnframt væri fengur í upplýs-
ingum um einstakar hryssur,
sem kastað hafa að vetrarlagi.
Er æskilegt, að getið sé um
fangdag, ef hann er þekktur,
fæðingardag folalds, kyn þess og
lit svo og aldur og lit móður, og
föður ef þekktur er. Ymsar aðrar
upplýsingar geta og verið gagn-
legar, t.d. um óvenju bráðan
kynþroska hjá hryssum og fol-
um, um lengd meðgöngutíma og
um tvíburafæðingar. Þeir, sem
lesa þetta, eru vinsamlegast
beðnir að láta félaga sína vita
um þessa könnun, svo að hún
geti orðið sem árangursríkust.
Best er að fá upplýsingar sendar
bréflega, og munu þær verða
þegnar með þökkum.
ólaíur R. Dýrmundsson
ráðunautur,
Búnaðarfélagi íslands.
Bændahöllinni.
Pósthólf 7080, 127 Reykjavík."
I Hornafirði verða m.a. tamin
í vetur afkvæmi undan Tvífara
frá Hesti en þau verða 4 vetra í
vor. Ekki er vitað hvort eitthvað
af þessum afkvæmum verður
sýnt á mótinu. Hestamannafé-
lagið Hornfirðingur á nú aðeins
einn stóðhest og er það foli
undan Ófeigi frá Hvanneyri og
Svölu frá Brunnum en hún er
undan Sleipni 539 frá Miðfelli og
má nefna að Skúmur frá Stóru-
lág er undan Sleipni. Folinn var
jarpur að lit og verður 3 vetra í
vor en hann er Hornfirðingur að
3/t. Er ráðgert að sýna folann á
fjórðungsmótinu næsta sumar.
Áður hefur verið greint frá því
Hestar
Umsjón« Tryggvi
Gunnarsson
að fjórðungsmót hestamanna á
Vesturlandi verður haldið á
Kaldármelum í Kolbeinsstaða-
hreppi dagana 3.-6. júlí n.k.
Þegar er vitað um þrjá stóðhesta
sem verða afkvæmasýndir á
mótinu en það eru Ófeigur 818
frá Hvanneyri, Bægifótur 840
frá Gullberastöðum og Fróði 839
frá Hesti. Fyrir mótið verða
einnig afkvæmaprófaðir Glanni
917 frá Skáney og Fáfnir 847 frá
Svignaskarði. Af stóðhestum,
sem sýndir verða sem einstakl-
ingar er vitað að ráðgert er að
sýna Klaka 914 frá Gullbera-
stöðum. Hér hafa aðeins verið
nefndir hestar, sem þegar er
vitað um en eflaust eiga fleiri
eftir að bætast við. Ætlun for-
svarsmanna mótsins er að einn
dagur mótsins verði algjörlega
helgaður kynbótahrossunum og
verði auglýstur sem slíkur. For-
skoðun hrossa fyrir mótið á
Vesturlandi verður væntanlega
síðustu dagana í maí og fyrstu
dagana í júní.
Fjárhagsáætlun
L.H. upp á 9,4
milljónir króna
Á ársþingi Landssambands hestamannafélaga. sem haldið var á
Flúðum var samþykkt að ársgjöld aðildarfélaganna til L.H. verði á
árinu 1980 1.500.- krónur á hvern félaga og er áætlað að tekjur
sambandsins af árgjöldum verði alls rúmar 8.5 milljónir. Niðurstöðu-
tölur fjárhagsáætlunar, sem samþykkt var fyrir árið 1980 eru tæpar
9,4 milljónir og er stærsti útgjaldaliðurinn rekstur skrifstofu
sambandsins og laun framkvæmdastjóra. 6 milljónir.
Nokkrar umræður urðu á þing-
inu um styrki þá, sem L.H. hefur á
undanförnum árum fengið úr
ríkissjóði og frá Búnaðarfélagi
íslands. Síðustu ár hefur L.H.
fengið 200 þúsund kr. í styrk úr
ríkissjóði og aðrar 200 þúsund
krónur, sem varið er til leiðbein-
inga um hestamennsku og skipt er
niður milli félaganna sem reið-
skólastyrk. Styrkur Búnaðarfé-
lagsins til L.H. nam í fyrra
20.000,- kr.
Þingið samþykkti eftirfarandi
ályktun:
„30. ársþing L.H. haldið að
Flúðum 2.-3. nóvember 1979
skorar á fjárveitinganefnd Al-
þingis að hækka starfsstyrk til
L.H. og styrk til leiðbeininga 'í
hestamennsku, þannig að þeir
haldi verðgildi sínu miðað við
upphaflega veitingu á fjárlögum.
Bent skal á að fjárhagsþörf
Landssambandsins mun stórauk-
ast á næsta ári, þar sem ráðinn
hefur verið framkvæmdastjóri til
samtakanna, í þeim tilgangi að
auka fræðslu og leiðbeiningastarf
hjá aðildarfélögum, en þau eru nú
44 talsins með um það bil 6000
félaga."