Morgunblaðið - 22.01.1980, Síða 13

ljóðræn stemming fýkur út í
veðrið án þess nokkuð komi í
staðinn. Árið 1943 tímasetur Bald-
ur lengsta kvæðið í bókinni. Unn-
ur heitir það og hefst á þessum
línum:
Ég A fáeinar stjornur i stokki.
er stafa minninttattliti
á flest það. sem frkk minnar ástar
ok frjóvKaði huKar mins liti.
Kvæðið ber með sér að Baldur
hefur verið farinn að takast á við
stærri verkefni og ætlað skáld-
skap sínum meiri hlut en áður. En
Bökmenntir
eftir ERLEND
JÓNSSON
Unnur stendur ekki framar kvæð-
unum frá unglingsárunum. Kvæð-
ið skortir fjarlægð til að vera
ósvikið minningaljóð. Nú var að
hefjast það mikla umrót í ljóðlist-
inni sem fáeinum árum síðar
skipti skáldum í atómskáld og
hefðbundin skáld og olli því að
verulegan kjark þurfti til að senda
frá sér rímað ljóð og enn meiri
kjark til að senda frá sér órímað
ljóð. Þeirra sviptinga gætir í
að geta læknast. Oft notar Stein-
unn persónufornöfn, þar sem
skýrara er að nota nafn þess, sem
frá er sagt eða um er talað, og loks
eru stafvillur fleiri én góðu hófi
gegnir!
En þrátt fyrir allt þetta og
fleira, sem til mætti tína, en allt
hefði mátt leiðrétta í handritinu
eða jafnvel próförk, er Steinunn
Guðmundsdóttir gædd skáldlegu
ímyndunarafli, orðauðgi og orð-
fegurð, glöggskyggni á mannleg
sérkenni og ljóðrænni fegurðar-
tilfinningu — og auk alls þessa
eðlislægum viðhorfum, sem ekki
fer vægast sagt ýkjamikið fyrir í
nútímabókmenntum okkar.
Guðmundur Gíslason Hagalín
síðustu ljóðum bókarinnar þó
Baldur haldi sínu sjálfstæði og
láti vinda tískunnar ekki villa sér
sýn, t.d. í þversagnaljóðinu Hul-
iðsmál frá 1947 sem er skemmti-
legt. Síðasta ljóðið, Móðurminn-
ing var ort 1950 en síðan endurort
að einhverju leyti í fyrra. Það
endar á þessa leið:
Hver l)in einasta stund
hvert þitt einasta pund
(ór í sdfnunarsjúð.
en lönKum mér lifeyri galt.
Nú hefur þá sviptivinda lægt
sem um 1950 feyktu moldviðri
kringum ljóðlistina. Að birta þessi
ljóð þá hefði naumast verið tíma-
bært. — eða að minnsta kosti ekki
hyggilegt, hvað sem öðru leið. Nú
eru þau fyrir ýmissa hluta sakir
kærkomin. Þau minna á ár sem
eru löngu liðin. Þau -fara ekki
varhluta af þeirri skáldskap-
artísku sem þá var en bera einnig
vott um sjálfstæði ungs skálds
andspænis þeirri tísku. Þau lýsa
þroskaferli ungs manns sem hefði
getað helgað sig ritstörfum en
gerði það ekki. En öllu fremur lýsa
þau hvernig ljóðlistin höfðaði til
ungu kynslóðarinnar á þeim sögu-
legu árum þegar Baldur Pálmason
var. ungur.
Erlendur Jónsson.
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 1980
^------------------------------------
hátíðleikagrímu, samanber kvæð-
ið Áskapað, ort 1938 þegar Baldur
er nítján ára:
Ék fæddist með þeim ósköpum
I þennan hrjáða heim
að huKsa mest til yndisieKra meyja.
Prá murKni daKs til aftans
ók urmul sé af þeim
»k eflaust verður svo unz fff að deyja.
Ok það er ekki þar með nÓK:
Við svefnsins sæta eim
mÍK sýknt <>k heilaKt
dreymir um þffr líka — meira að seKja.
Ok allir þessir draumar
enda á einn <>k sama hátt.
að ailra beztu stúlkuna ók hreppi.
Svo að nffrri má nú Keta
að i kotinu er kátt.
ók hvísla: Ék þér aldrei sleppi.
En þeKar éK svo Vakna
verður Keð mitt öskUKrátt.
því Kyðjan er ekki annað
en léleKt samKurteppi.
Ári síðar yrkir Baldur kvæði
sem hann nefnir Ekki er flas til
fagnaðar. Þar byrjar skáldið að
segja frá því áð »Það stóð víst
tæpa viku mitt ástarævintýri /
þótt upprunaleg meining væri
sæla í hjónabandi...« Skáldið seg-
ist hafa ætlað að »afhenda henni
lykilinn að mínum tilfinningum«
en kemst að þeirri niðurstöðu að
ekki skuli fórna of miklu »að
vanhugsuðu máli«.
Nú'líða árin, stríðið skellur á,
as ungskáld og Davíð tæpast
kominn í tölu miðaldra skálda.
Auðvitað hlaut þá ungur piltur,
sem var að byrja að hemja
skáldfák sinn, að vera háður tísku
síns tíma, hvernig átti annað að
vera? Og eftir á að hyggja —
ljóðlistin náði þá mun lengra
áleiðis að þjóðarhjartanu en nú!
En Baldur Pálmason hefur verið
býsna sjálfstæður frá fyrstu tíð.
Ástarljóð hans, sem skiljanlega
eru áberandi í þessari bók, eru
hressilegur skáldskapur og laus
við væmni, en slíkt er ástæða til
að taka fram því yfirspenntum
tilfinningum ungra manna hætti
þá mjög til að leita útrásar í
Baldur Pálmason. ofurviðkvæmni ellegar alls óraun-
Ljóð frá liðnum árum
Baldur Pálmason:
BJÖRT MEY OG HREIN
79 bls. Þjóðsaga 1979.
Ein þeirra bóka sem naumlega
sluppu inn á markaðinn síðustu
dagana fyrir jól voru þessi æsku-
ljóð Baldurs Pálmasonar. Áður
hefur Baldur sent frá sér ljóða-
safnið Hrafninn flýgur um aftan-
inn — kvæði ort á seinni árum.
Viðtökur þær, sem sú bók hlaut,
mun hafa orðið skáldinu hvatning
til að senda nú frá sér ljóð sín frá
yngri árum. Baldur skiptir þessari
bók í þrjá hluta: Rismál, Dagmál
og Hádegi. Kvæðin í fyrsta hlut-
anum orti hann á sextánda og
sautjánda ári, kvæðin í öðrum
hlutanum næsta áratug á eftir, en
»í Hádegis-kaflann hef ég sett
nokkur ljóð um ástina, þann
atkvæðamikla þátt tilverunnar á
áratugnum milli tvítugs og
þrítugs og jafnvel fyrr.«
Það útheimtir talsvert áræði að
senda nú frá sér æskuljóð — ort á
stríðsárunum og þar í kring. Það
er ekki aðeins árafjöldinn sem
skilur þau frá nútímanum heldur
líka gerbreytt ljóðlist ef ekki
einnig almenn viðhorf til ljóðlist-
ar. Minnum á að þegar fyrstu Ijóð
þessarar bókar voru ort var Tóm-
hæfri tilbeiðslu á einhverju sem
hugann fyllti, t.d. sinni heittelsk-
uðu. Baldur hefur dreymt ljúfa
drauma. En draumur finnur ekki
alltaf samsvörun í veruleika. Og
raunsæisviðhorf Baldurs, eða
stundum líka skopskyn hans,
hastar á ungskáldið þegar það
ætlar að setja upp einhverja

Verö: Ca. 3.130. þus.
Verö: Ca. 3.495. þus.
i*
tt
fcfc
Ej
J-Ui j
1200
Nú eru allir LADA bílarmeð
höfuðpúðum, viðvörun-
arljósum ofl. ofl.
Síðastliðið ár og það sem
af er þessu ári, er LADA
mest seldi bíllinn.
Það er vegna þess að hann
er á mjög hagstæðu verði, og
ekki síst, að hann er
hannaður fyrir vegi sem okkar.

Verö^Ca. 5.320. þus.l

LADA
9 9
Verö: Ca. 3.750. þus.
Verö:Ca. 3.570. þus.
l.ADA station er hægt að fa með 1200 sm
eða 1500 sm3 vél.
BIFREIÐAR & LANDBUNADARVELAR
Suðurlandsbraut 14, sími 38600
Söludeild sími 312 36
er mest seldi billinrí’
Góöir greidsluskilmálar
inn.“ Þá segir svo: Hún átti að
hlýða á erindi merkra manna,
þekkja víst aðalviðhorf heimsmál-
anna, svertingjadeildur og hungur
einhvers staðar úti í heimi. Ónei,
hún baðst afsökunar á svoleiðis
þvaðri. „Hvers vegna hún“?...
„Hann var mátulega langur til
þess að þeir gæti gotið hornauga
hvor til annars, án þess að nokkuð
bæri á, og gjört nákvæmar
athugasemdir hvor á öðrum.“
Þarna hefði máski átt að standa
athuganir.
Þá er á það að minnast, að
skáldkonan notar víða þegar að,
alls staðar hendi í staðinn fyrir
hönd og er orðin smituð af þágu-
fallssýki, sem „mér“ langar til að
henni batni, enda hefur hún hana
ekki úr föðurgarði, svo að hún ætti
Bókmenntlr
eftir GUÐMUND
G. HAGALÍN