Morgunblaðið - 02.02.1980, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1980
18
Kvikmyndahátfðin
Kvikmyndahátíð Listahátíðar er nú haldin í
annað sinn. 1978 var hátíðin haldin í Háskóla-
bíói og þá sýndar 18 kvikmyndir. Nú er hátíðin
haldin í Regnboganum, í fimm sýningarsölum
(nýr salur verður opnaður uppi á lofti) og
myndafjöldi er yfir 30, auk styttri mynda og
heimildamynda og þar að auki verða sýndar 4
^amiar myndir gerðar á íslandi með þátttöku
lslendinga. Sýningar munu hefjast alla daga
kl. 15.00 og síðustu sýningar verða kl. 23.00.
Sýningarskrá með upplýsingum um allar mynd-
irnar fæst í miðasölu Regnbogans, en sýn-
ingartími einstakra mynda verður auglýstur
daglega í öllum dagblöðunum.
Meðan á hátíðinni stendur verður leitast við
að birta hér í blaðinu nánari upplýsingar um
þær myndir, sem sýndar eru, eftir því sem hægt
verður að koma því við.
1980
Upphaflega stóö til að pólski
kvikmyndaleikstjórinn Andrzej
Wajda yrði gestur hátíðarinnar en
því miður gat það ekki orðið því
einmitt þessa dagana mun Wajda
sitja þing kvikmyndagerðarmanna
í Póllandi, þar sem hann þarf að
verja skoðanir sínar og gerðir, sem
hann setur fram í mynd sinni
Marmaramaðurinn. Wajda hefur
verið ákaflega afkastamikill á
síðustu árum, hefur unnið nokkur
stórvirki bæði fyrir leikhús og
sjónvarp auk þess að gera 4
kvikmyndir, Marmaramanninn,
(1977) An deyfingar (1978), Stúlk-
urnar frá Wilko (1979), en allar
þessar myndir verða sýndar á
hátíðinni. Nýjasta mynd Wajda
nefnist Stjórnandinn (The Con-
ductor) og hefur hann nýlokið gerð
hennar.
Kvikmyndahátíðin verður opnuð
með Marmaramanninum. Ýmsir
hafa kallað þessa mynd pólsku
útgáfuna af „Citizen Kane“, enda
efnistökin ekki ósvipuð. Ung stúlka
setur sér það sem lokaverkefni í
kvikmyndaskóla að gera mynd um
múrara, Birkut að nafni, sem á
Stalínstímabilinu hafði verið gerð-
ur að „fyrirmyndaverkamanni", af
honum hafði verið gerð marmara-
stytta og um hann höfðu verið
gerðar kvikmyndir. Stúlkan (leikin
af Krystna Janda) rekur sig hins
vegar fljótlega á það, að hún er
hvergi aufúsugestur og skólayfir-
völd stöðva að lokum gerð myndar-
innar með því að neita henni um
filmu og kvikmyndatökuvélar.
Wajda byrjar þessa mynd á mjög
táknrænan hátt með því að kvik-
myndafólkið gengur um mikla sali
í opinberu listasafni, par sem
viðurkennd list hangir á öllum
veggjum. Stúlkan er að leita að
marmarastyttunni og með smá
bragðvísi finnur hún styttuna bak
við læstar grindur í geymslu safns-
ins. Marmaramaðurinn gerist
jafnt í nútíð og fortíð og þó Wajda
deili hart á hina pólitísku sögu-
skoðun, nær ádeilan á ýmsum
sviðum ti annarra atriða í nútím-
anum. Það er eins og Wajda spyrji:
Hefur í rauninni nokkuð breyst?
Sex myndir verða sýndar á
hátíðinni eftir fimm konur: Frum-
raunin (Holland 1977), eftir
Nouchka van Brakel, Eplaleikur
(Tékkóslóvakía 1976) eftir Vera
Chytilova og Níu mánuðir (Ung-
verjaland, 1976) eftir Marta Mes-
zaros verða sýndar á fyrstu þrem
dögum hátíðarinnar en síðar verða
sýndar tvær belgískar myndir,
Jeanne Dieiman (1975) og Stefnu-
mót Önnu (1978) eftir Chantal
Akerman og India Song (Frakk-
land, 1974) eftir Marguerite Duras.
Frumraunin (Het Debuut) segir
frá ástarsambandi fjórtán ára
stúlku og karlmanns á fimmtugs-
aldri, en þessi maður er reyndur
vinur föður hennar. Þetta er fyrsta
langa myndin, sem van Brakel
gerir, en hún er jafnframt eina
konan í Hollandi, sem fæst við
gerð langra, leikinna kvikmynda.
Gagnrýnendur hafa hrósað van
Brakel fyrir næmar kvenlýsingar í
þessari mynd og gott auga fyrir
smáatriðum til að auka áhrifamátt
frásagnarinnar.
Úr Marmaramanninum.
Sjáðu sæta naflann minn.
Eplaleikur (Hra o jablko) er
gamanmynd, sem gerist að miklu
leyti á fæðingarspítala. Aðalper-
sónur eru fæðingarlæknir og
Ijósmóðir og fjallar myndin um
ástarsamband þeirra í léttum dúr.
Chytilova var einn af upphafs-
mönnum nýbylgjunnar í
Tékkóslóvakíu á fyrri helmingi
sjöunda áratugarins, þegar þróun
kvikmyndalistar stóð með hvað
mestum blóma þar í landi. Eftir
Krakkarnir i Copacabana.
1968 heyrðist lítið frá henni í
langan tíma en í þessari mynd
segja gagnrýnendur að nú bryddi
að nýju á ýmsum verðleikum
gömlu myndanna, ekki síst tékk-
neska húmornum. Níu mánuðir
(Kilenc Hónap) er sjötta mynd
Mörtu Meszaros, fyrrverandi eig-
inkonu leikstjórans Miklos Jancso.
Myndin lýsir sambandi ungrar
verkakonu, Juli, og verkstjóra
hennar, Janos. Hann sýnir henni
mikla áleitni strax við fyrstu kynni
og segist elska hana, en hún telur
sig þurfa að kynnast honum betur,
áður en hún geti rætt um tilfinn-
ingar sínar. Juli á barn með öðrum
manni, hann er giftur og með þeim
er aðeins vináttusamband. Um
þetta veit Janos ekkert í fyrstu.
Meszaros tekst mjög vel að lýsa
þeim innri átökum, sem eiga sér
stað hjá Juli (leikin af Lili Mon-
ori), þar sem hún þarf í senn að
berjast við einmanaleika, áleitni
Janos, þörf fyrir ástúð, en jafn
framt þörf fyrir að varðveita
persónulegt sjálfstæði sitt. Mes-
zaros dregur upp mjög raunsanna
mynd af stúlkunni en hins vegar er
Janos lýst sem fremur heimskum
mömmudreng, sem á sér það eitt
markmið að ná í konu, sem hann
getur stillt upp í nýja húsinu sínu
innan um önnur húsgögn. En
sökum hinnar ágætu kvenlýsingar,
sem eru fágætar á hvíta tjaldinu,
er myndin mjög eftirtektarverð,
auk þess sem myndataka Manos
Kende er í sérflokki.
mynd saman við Marmaramann-
inn, þar sem báðir höfundarnir eru
að fjalla um efni, sem er illa séð
hjá viðkomandi yfirvöldum.
Þýskaland að hausti (Deutschland
im Herbst, 1978) er gerð af 11
þýskum kvikmyndagerðarmönnum
þ.á m. Fassbinder, Schlöndorff,
Sinkel, Kluge, Reitz o.fl. Myndin
fjallar um atburði haustsins 1977,
þegar hryðjuverkamenn drápu
Hans-Martin Schleyer, rændu far-
þegaflugvél, drápu flugstjórann og
flugu vélinni til Mogadishu, en á
sama tíma dóu þrír helstu foringj-
ar Baader-Meinhof-hópsins í fang
elsi, og sagt var að þeir hafi
fyrirfarið sér. Myndin fjailar um
þessa atburði og jafnframt um
óöryggi hins almenna borgara,
óvissuna um það, hvað sé í raun að
gerast og hvernig sé hægt að
viðhalda „jafnvægi".
Barna- og unglingamyndir:
Allmikið er af myndum á há-
tíðinni fyrir yngri aldurshópa. Um
helgina verður m.a. sýnd myndin
Sjáðu sæta naflann minn (Vil du
se min smukke navle, dönsk, 1978),
en mynd þessi er gerð eftir sam-
nefndri skáldsögu, sem kom út hér
á landi nú fyrir jólin og mun óþarfi
að fjölyrða frekar um hana.
Krakkarnir í Copacabana (Mitt
hem er Copacabana) er gerð af
sænska kvikmyndagerðarmannin-
um Arne Sucksdorff í Rio de
Janeiro 1965, en hann var á þessum
tíma skólastjóri kvikmyndaskól-
ans þar í borg. Hinar hrikalegu
andstæður auðs og fátæktar í
borginni urðu honum innblástur til
að gera þessa mynd, sem lýsir
lífsbaráttu nokkurra krakka, sem
hvergi eiga höfði sínu að halla.
Myndin er í senn harmþrungin og
bráðfyndin og mun óhætt að mæla
með þessari mynd fyrir alla fjöl-
skylduna. Myndin verður þýdd á
íslensku, þannig að þulur mun lesa
með myndinni á öllum sýningum.
Þá verður sýnd tékknesk teikni-

w-IKT
,
Andrzej Wajda, afkastamikill og umdeildur á síðustu árum.
Eftir Carlos Saura, fremsta
kvikmyndaleikstjóra Spánverja,
verða sýndar tvær myndir, Hraín-
inn (1976) og Með bundið fyrir
augun (1978) Hrafninn (Cría
Cuervos) er dulúðug mynd um
bernskuminningar stúlkunnar
Önu, um móður hennar (leikin af
Geraldine Chaplin), sem deyr ung
og um föður hennar, sem Ana telur
sér trú um að hún hafi drepið með
eitri, tíl að hegna honum þannig
fyrir ótryggð við móður sína.
Mynditi hleypur nokkuð fram og til
baka í tímanum, en mörg atriði
myndarinnar eru frábærlega vel
unnin. Hrafninn er þó annað og
meira en persónuleg saga: í henni
má jafnframt greina pólitíska
ádeilu á Franco-tímabilið og það er
í raun spennandi að bera þessa
mynd, Uppreisnarmaðurinn
Júrkó, sem er bráðfyndin
ævintýramynd, en hetjunni Júrkó
má einna helst líkja við Hróa Hött.
Gamlar myndir:
I nýjasta sal Regnbogans, sem er
lítill salur uppi á annarri hæð,
verða sýndar þrjár gamlar myndir
um helgina: Náttbólið (Les Bas
Fonds, Frakkland, 1936) eftir snill-
inginn Jean Renoir, en myndin er
sýnd til að minnast þessa listam-
anns, sem lést fyrir ári síðan. Á
sunnudag verður sýnd myndin
Borgarættin, sem tekin var hér á
landi sumarið 1919 og sama dag
verður einnig sýnd Salka Valka,
sem Svíar gerðu hér á landi 1954.
Á mánudag verður svo sýnd mynd-
in 79 af stöðinni.
SSP