Morgunblaðið - 02.02.1980, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1980
19
Fræðslurit
um frímerki
Svo sem alkunna er, hófst
söfnun frímerkja næstum um
leið og þau voru tekin í notkun í
Englandi 1840, enda fylgdu
fljótlega mörg lönd á eftir, og
við það jókst fjöldi og fjöl-
breytni frimerkja. Ekki leið
heldur langur tími, þar til alls
kyns kaupmennska lét til sín
taka kringum þessa litlu „borg-
unarmiða“ undir burðargjöld
bréfa og annarra sendinga með
pósti.
Af þessu leiddi eðlilega, að
fljótlega var farið að framleiða
og selja albúm undir frímerki,
svo að menn gætu raðað þeim
Frímerki
eftir JÓN AÐAL-
STEIN JÓNSSON
upp eftir löndum. Eins voru búin
til ýmis önnur hjálpargögn. Allt
varð þetta vissulega nauðsyn-
legt, eftir því sem árin liðu og
frímerkjum fór fjölgandi í ver-
öldinni.
Eins var snemma tekið til við
að gefa út verðskrár um frímerki
og einnig tímarit um þetta
hugðarefni safnara. Birtust þar
margvíslegar greinar um
áhugamál frímerkjasafnara og
eins margs konar leiðbeiningar.
Er nú svo komið á okkar dögum,
að slík ósköp eru gefin út af alls
konar lesefni, sem ætlað er
söfnurum, að engin tök eru á að
fylgjast nema með broti af því.
Safnarar læra það líka skjótt að
takmarka lestur þessa efnis og
miða hann sem mest við söfnun-
arsvið sitt. Ég segi söfnunarsvið,
enda eru flestir frímerkjasafn-
arar fyrir löngu búnir að tak-
marka söfnun sína við ákveðin
lönd eða svæði, þar eð enginn
getur lengur safnað öllum þeim
fjölda merkja, sem út er gefinn á
ári hverju.
Á íslenzku hefur ýmislegt
birzt um frímerki og söfnun
þeirra á liðnum áratugum, en
vitaskuld er það einungis örlítið
brot af því, sem fá má á
erlendum málum. Væri sannar-
lega ástæða til að íslenzka sumt
af þessu erlenda efni, því að
margt af því á eins við okkar
söfnun hér í fámenni norður á
hjara veraldar og þeirra, sem
búa meðal fjölmennari þjóða.
Það er líka svo, að ég hef grun
um, að íslenzkir safnarar geri
allt of lítið að því að lesa sér til
um frímerkjasöfnun í blöðum og
bókum. Að mínum dómi getur
slíkur lestur oft verið mjög
fróðlegur og um leið skemmti-
legur, því að margt í sögu
frímerkja er einmitt „spenn-
andi“. I þeim orðum sem fara
hér á eftir, vil ég minnast á ýmis
rit í þessu sambandi.
Fyrst verður þá fyrir að nefna
okkar eigið tímarit, þ.e. Grúskið.
Fyrir nokkru kom út 3. tölublað
3. árgangs. Þarflaust er svo sem
að fara mörgum orðum um það
hér, þar sem allir þeir safnarar,
sem eru innan vébanda L.Í.F. fá
það sjálfkrafa sem hluta af
árgjaldi sínu. Að þessu sinni er
hlutur myntsafnara óvenjustór í
ritinu, en ég tel það engan
veginn óeðlilegt, þar sem í upp-
hafi var einmitt gert ráð fyrir
hlutdeild þeirra í því. Hér er
fróðleg grein um silfur og mynt-
ir frá landnámsöld og fram að
siðaskiptum eftir Anton Holt.
Samkv. heimildaskrá hefur höf-
undur leitað víða fanga um þetta
sögulega yfirlit, og hann virðist
vinna samvizkusamlega úr
heimildum sínum. Þá ritar Ólaf-
ur Tryggvason læknir grein, sem
hann nefnir: Hreinsun, flokkun
og varðveizla myntar. Eins og
heitið ber með sér, ræðir Ólafur
hér um það, hvernig búa eigi um
mynt, svo að hún geymist sem
bezt. Hálfdan Helgason ritar
stutta grein um íslenzk bréf-
spjöld af því tilefni, að um
þessar mundir eru hundrað ár
síðan þau voru tekin í notkun
hér á landi. Þá er Sigurðar
Ágústssonar minnzt í þessu hefti
með örfáum orðum af Hermanni
Pálssyni, en Sigurður féll frá á
liðnu vori. Þessi minningarorð
Hermanns eru sönn og rétt, en
að ósekju hefðu fleiri safnarar,
mátt minnast Sigurðar í blaðinu
svo þekktur sem hann var meðal
þeirra.
Ýmislegt annað áhugavert
efni er í Grúskinu, þótt þess
verði ekki getið hér sérstaklega.
Frágangur þessa heftis er sýnu
lakari en fyrri hefta, en vonandi
tekst betur til næst. Því miður
ber stafsetning ritsins um of
keim af ruglingi þeim, sem hefur
verið í stafsetningarmálum okk-
ar allar götur síðan Magnús
Torfi Ólafsson, fyrrv. mennta-
málaráðherra, kom honum af
stað 1974. Úr honum má auð-
veldlega bæta í þessu riti með
ákveðinni festu og samræmingu
milli greina.
Allir frímerkjasafnarar hafa
heyrt getið um stórfyrirtækið
Stanley Gibbons í London, en
það er komið vel á aðra öld í
frímerkjaheiminum og ekki að
sjá, að það sé komið að því að
leggja um laupana — nema síður
sé. Virðist það vera orðið mikið
stórveldi í öllu því, er við kemur
frímerkjum. Hið síðasta, sem af
þessu brezka fyrirtæki er að
frétta, er það, að það hefur seilzt
til áhrifa á Norðurlandamark-
aði. Á síðastliðnu hausti keypti
það hina kunnu frímerkjaverzl-
un í Stokkhólmi, Frimárkshuset.
Hér á landi þekkja allir safnarar
Facit-verðlistann, sem sú verzl-
un hefur gefið út í nokkra
áratugi, enda flestir notað hann
við kaup og skipti. Nú er bæði
hið sænska fyrirtæki og verðlist-
inn kominn í hendur Englend-
ingum, og virðast svo sem ekki
allir sænskir safnarar vera
ánægðir með það eftir blaða-
ummælum að dæma.
Stanley Gibbons hefur lengi
látið mikið að sér kveða í
bókmenntaheimi frímerkjasafn-
ara. Á liðnu ári eignaðist ég
allmarga bæklinga, sem Bret-
arnir hafa gefið út, og við
lauslega athugun virðast þeir
mjög áhugaverðir. Þessir frí-
merkjabæklingar eru hluti af
bókaflokki, sem nefnist Stanley,
Gibbon’s Guides. Er hér um
leiðbeiningarbæklinga að ræða,
sem reyndir safnarar hafa tekið
saman um ýmis þau atriði, sem
komið geta að notum við frí-
merkjasöfnun. í þessum flokki
eru einnig bæklingar um mynt-,
spila- og kortasöfnun, en af
skiljanlegum ástæðum sleppi ég
alveg að ræða um þá. Ég vil
heldur benda á frímerkjabækl-
ingana, en þeir eru flestir eða
allir fáanlegir hér í frímerkja-
verzlunum.
Einn bæklinganna fjallar um
frímerkjasöfnun almennt, annar
um sérsöfnun og hinn þriðji um
það að geta greint, hvaðan
merkin eru ættuð, ef svo má
segja. Frímerki heimsins eru
víst orðin um 200 þúsund að tölu,
og sum þeirra bera ókennilegar
áletranir. Er þá ekki vanþörf á
leiðbeiningum í því myrkviði. Þá
er sérstakur bæklingur um svo-
nefnda minnasöfnun eða það,
sem oftast er nefnt mótíf-söfn-
un. Söfnun alls konar póst-
stimpla hefur færzt mjög í
aukana á síðustu árum, og fjall-
ar einn þessara bæklinga ein-
mitt um það efni. Þá er í einum
bæklingi rætt um póstsögu, en
margur safnari hefur fengið "
sérstakan áhuga á henni í bginu
framhaldi af söfnun fríwierkja.
Þá er ekki öllum vel ljóst,
hvernig bezt sé að setja upp söfn,
enda fer það venjulega eftir
smekk manna, en hann er að
vonum ærið misjafn. í þessum
flokki frá Stanley Gibbons er
vitaskuld leiðbeiningarbækling-
ur um þetta efni. Svo er annar
um það, hvernig heppilegt sé að
búa söfn undir frímerkjasýn-
ingar.
Áf sjálfu sér leiðir, að margt
af efni þessara bæklinga eða
bókarkorna er einkum sniðið
fyrir enskan frímerkjaheim. Þó
fæ ég ekki betur séð en við, sem
stöndum utan hans, getum haft
mikið gagn af þessum bókum.
Því miður er markaður fyrir
frímerkjabókmenntir svo lítill
hér á landi, að engin von er til,
að nokkur vogi sér að snara
einhverju af þessu lesefni á
íslenzku. Þó væri ekki óhugsandi
að draga eitthvað af efni þessara
bæklinga saman í bókarkorn og
gefa út á móðurmáli okkar. En á
meðan það er ekki gert, er ekki
um annað að ræða en notast við
þessa og aðra leiðbeiningar-
bæklinga á erlendum málum.
Leiðréttiníí
I síðasta þætti, 19. f.m., var
rætt um jólamerki 1979 og birt
mynd af þeim. Jafnframt var
getið þeirra félaga og samtaka,
sem að þeim stóðu. Því miður
hafa við prentun fallið úr nöfn
tveggja félaga. Merki þeirra eru
þó á sínum stað fremst í annarri
röð. Er hér um að ræða Rotary-
klúbb Hafnarfjarðar og Styrkt-
ar- og líknarsjóð Oddfellowa. Bið
ég hlutaðeigendur velvirðingar á
þessum mistökum.
Stór-útsalan 1980
Veröur haldin 2.—10. febrúar n.k. í húsnæöi okkar
viö gömlu verksmiöjuna (efst í brekkunni ofan viö
brúna) [ Mosfellssveit.
Eftirfarandi verður selt meðan birgðir endast:
HESPULOPI • PLÖTULOPI • LOPI
LIGHT • TRÖLL LOPI • EINGIRNI •
TWEED HOSUBAND • TEPPABAND •
ENDABAND • FATNAÐUR • HOSUR •
TREFLAR • GARDÍNUEFNI • FATA-
EFNI • ÁKLÆÐI • VÆRÐARVOÐIR
VERÐ KR. 3.500,- • GÓLFTEPPI
• FALDAÐAR MOTTUR.
OPNUNARTÍMI:
Laugardaga kl. 10—18.
Sunnudaga kl. 13—18.
Mánud.—Föstud. kl. 13—19.
,4lafoss hf