Morgunblaðið - 05.02.1980, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRUAR 1980
lögð fyrir Alþingi: Stefnt að því að val dag-
skrárrása verði frjálst
Sigurinn blas-
ir við Margeiri
TELJA má nokkuð öruggt að
Margeir Pétursson verði Reykja-
vikurmeistari í skák, en nú er
aðeins eftir ein umferð í Skák-
þingi Reykjavíkur. Ef Margeir
bcr sigur úr býtum verður þetta
fyrsti sigur hans í skákmðti hér
innanlands síðan 1973 þcgar
hann varð Reykjavíkurmeistari
unglinga.
10. og næst síðasta umferðin var
tefld á sunnudaginn og vann
Margeir þá Braga Kristjánsson en
í 9. umferðinni vann hann Björn
Þorsteinsson. Margeir hefur 9
vinninga fyrir síðustu umferðina
en næstu menn hafa 7 vinninga.
Af þeim eiga biðskák sín á milli
Björn Þorsteinsson og Elvar Guð-
mundsson og Jóhann Hjartarson
og Sævar Bjarnason og eru þær
báðar jafnteflislegar. Ef þeim
lyktar með jafntefli hefur Margeir
þegar tryggt sér sigur en hvernig
sem skákirnar fara nægir honum
jafntefli í síðustu skákinni til þess
að hreppa titilinn.
Menntamálaráðhorra lajíði í gær fram á
Alþingi skýrslu um könnun möguleika á notkun
gervihnatta við dreifingu sjónvarps- og hljóð-
varpsefnis um Norðurlönd (Nordsat).
Skýrsla þessi er lokaskýrsla norrænna starfs-
hópa sem unnið hafa að því að kanna möguleik-
ana á Nordsat. Niðurstöður hennar verða síðan
til umræðu á þingi Norðurlandaráðs í Reykjavík í
mars n.k. ok síðan væntanlega í ríkisstjórnum og
þjóðþin^um Norðurlandanna sem taka munu
endanlega ákvörðun um
Nordsat-kerfið þarf til dagiegs
reksturs þrjú gervitungl á braut,
tvö í notkun og eitt varatungl.
Gervitunglin munu samtals geta
annað átta sendirásum til austur-
svæðisins og fimm sendirásum til
vestursvæðisins. Vesturrásunum
verður ekki unnt að fjölga vegna
alþjóðlegra tíðnireglna.
A hverri gervitunglarás verður
hægt að senda eina sjónvarps-
dagskrá og a.m.k. tvær hljóð-
varpsdagskrár með stereóhljóði.
Þannig mun Nordsatkerfið geta
sent a.m.k. sextán hljóðvarps-
dagskrár til austursvæðisins og
a.m.k. tíu til vestursvæðisins. Álit
nefndarinnar að hver sjónvarps-
áhorfandi fyrir sig geti valið milli
dagskránna.
Unnt verður að tengja venjuleg
sjónvarpsviðtæki í samband við
No'rdsat-kerfið en viðbótarbún-
aður verður nauðsynlegur til að ná
sendinum frá gervitunglunum
hvort sem um er að ræða einstakl-
ingsmóttöku eða um sameiginlega
loftnetamiðstöð, t.d. fyrir fjölbýl-
ishús. Enn fremur þarf aukabúnað
ef óskað er eftir stereóhljóði í
sjónvarpi og þegar um einstakl-
ingsmóttöku er að ræða mun
þurfa sérstaklega búin sjónvarps-
viðtæki til að taka við dagskrár-
texta.
Einstaklings-
kostnaður 200 —
500 þús. kr.
Ef Island fær að njóta sömu
skilyrða og í annarri menningar-
málið.
samvinnu Norðurlandanna þ.e.
greiða 0,9% kostnaðar mun
Nordsat kosta Island u.þ.b. 400
milljónir á ári. Hinn einstaki
notandi mun annars vegar þurfa
að greiða sinn hluta af kostnaði
hins opinbera, hins vegar nauð-
synlegan móttökubúnað, að því er
segir áframhaldandi í skýrslu
menntamálaráðherra. Hinn opin-
beri kostnaður verður um 1200 ísl.
krónur á ári fyrir hvern íbúa
Norðurlandanna, u.þ.b. 3.200 ísl.1
krónur fyrir hvert „sjónvarps-
heimili" á Norðurlöndunum og
u.þ.b. 10.500 íslenskra króna á ári
fyrir hvern þann notanda sem
aflar sér búnaðar fyrir
gervitunglakerfið.
Kostnaður vegna nauðsynlegs
búnaðar til að taka á móti sjón-
varpssendingum án stereó-hljóðs
og skýringartais er áætlaður:
a) Einstaklingsmóttaka: mót-
tökubúnaður 200—250.000
íslenskra króna. Uppsetning,
160—280.000 ísl. króna.
b) Móttaka um sameiginlega
loftnetsmiðstöð: 7 sjónvarpsrásir
(á við um austursvæði Norður-
landa) 80—250.000 ísl. króna á
notanda. 5 sjónvarpsrásir (á eink-
um við vestursvæði Norðurlanda)
8—250.000 ísl. króna á notanda.
í skýrslunni er og kveðið á um
það hve margar dagskrárrásir geti
orðið um að ræða. Öllum þeim
dagskrám sem nú er til að dreifa á
Norðurlöndunum verður unnt að
útvarpa til austurhluta Norður-
Iandanna þ.e. Danmerkur, Finn-
lands, Noregs og Svíþjóðar. Hljóð-
varpssendingunum verður einung-
Hrói höttur í heimsókn
á „Hallærisplaninu“
IIRÓI höttur. félagsskapur
ungs fólks sem vill gera eitt-
hvað fyrir unglinga. fór s.l.
föstudagskvöld á „Ilallæris-
planið“ í Reykjavík og gaf þeim
unglingum sem þar voru heitt
kakó og súpu. Þessi heimsókn
Ilróa hattar vakti mikinn fögn-
uð í kuldanum eins og að líkum
lætur.
Hrói höttur sást einu sinni á
„Hallærisplaninu" á s.l. ári en
heimsókn hans á planið á föstu-
daginn er upphaf að meira starfi
meðal unglinga í Reykjavík í ár.
Mun hann meðal annars vera
væntanlegur aftur á „Hallær-
isplanið" í þessum mánuði.
Þá hefur félagsskapur þessi
staðið fyrir skoðanakönnun með-
al unglinganna á því hvað þeir
vilji helst gera um helgar og í
frítímum.
Hluti félagsmanna meðal unglinganna á „Hallærisplaninu“.
Á blaðamannafundinum um Nordsat-skýrsluna voru mættir þeir scm unnið hafa fyrir hönd íslands í
starfshópum að könnun á möguleika á notkun gervihnattakerfisins. Þeir cru talið frá vinstri: Gunnlaugur
Classen, Pétur Guðfinnsson. Ilörður Frímannsson, Jón Skúlason, Sigurður Þorkelsson, Árni Gunnarsson,
Knútur Ilallsson. Birgir Thorlacius og Andrés Björnsson. Á myndina vantar Árna Kolheinsson, Gauk
Jörundsson og Þorstein Geirsson. Lj»sm. Kristján.
is unnt að ná með staðbundnum
viðtækjum. Fimm sjónvarps-
dagskrám, hið mesta, yrði unnt að
útvarpa til vesturhluta Norður-
landa, þ.e. íslands Færeyja og
Grænlands. Öllum norrænum út-
varpsdagskrám, ellefu að tölu,
yrði unnt að útvarpa til austur-
svæðisins og hugsanlega a.m.k. tíu
hljóðvarpsdagskrám til vestur-
svæðisins. Ennfremur verður
hægt að senda valtækan tungu-
málatexta með sjónvarpsefni og
hugsanlega skýringartal á val-
tæku tungumáli.
Þetta þýðir að á austursvæði
Noröurlandanna verður unnt að
velja um sjö sjónvarpsrásir og
ellefu hljóðvarpsrásir og á vestur-
svæðinu um fimm sjónvarpsrásir
og hugsanlega a.m.k. tíu hljóð-
varpsrásir. Sjónvarpsdagskrárnar
munu að nokkru marki verða
þýddar og búnar texta eða tali á
fleiri en einu máli. Þýðingar af og
á finnsku og af og á íslensku ættu
að hafa forgang að því er fram
kemur í skýrslunni. Þar er og lagt
til að Norðurlandaríkin taki í
sameiningu ákvörðun um umfang
og tilhögun þýðingaþjónustunnar.
Ýmis deilumál
enn óleyst
I skýrslunni kemur og fram að
búist er við því að sjónvarpsnotk-
un aukist eitthvað, sérstaklega á
þeim svæðum þar sem aðeins er
um eina sjónvarpsstöð að ræða.
Ekki er gert ráð fyrir að hljóð-
varjashlustun aukist að ráði.
A blaðamannafundi sem hald-
inn var í tilefni af útkomu skýrsl-
unnar kom það fram að þótt
niðurstöður starfshópanna lægju
nú fyrir ætti enn eftir að leysa
ýmis vandamál s.s. hvað varðar
höfundarétt og auglýsingar. Á
Islandi eru sjónvarps- og hljóð-
varpsauglýsingar, í Finnlandi að-
eins sjónvarpsauglýsingar en á
hinum Norðurlöndunum er bann-
að að auglýsa í útvarpi eða
sjónvarpi. I skýrslunni eru reifað-
ar leiðir til þess að komast hjá því
að auglýsingaþættir nái til
danskra, sænskra og norskra
áhorfenda. Ef engin þessara leiða
reynist nothæf reynist e.t.v. nauð-
synlegt að breyta afstöðu ein-
stakra ríkja Norðurlandanna til
auglýsinga í sjónvarpi. Pétur Guð-
finnsson framkvæmdastjóri sjón-
varpsins var á fundinum spurður
hvort þetta þýddi að hætt yrði að
auglýsa í sjónvarpi. Hann svaraði
því til að tæknilega væri enginn
vandi að stöðva útsendingar frá
Islandi til hinna Norðurlandanna
þegar auglýsingaþættir væru á
dagskrá. Þetta væri hins vegar
meira vandamál í Finnlandi þar
sem auglýsingarnar eru ekki í
sérstakri dagskrá heldur vítt og
breitt um alla sjónvarpsdag-
skrána.
Þá kom það einnig fram á
fundinum að um 8 árum eftir
ákvarðanatöku þjóðþinganna um
það hvort af Nordsat yrði mundi
kerfið verða komið í gang að fullu.
Síðar meir mundi verða hægt að
nota Nordsat-kerfið til sjónvarps-
dreifingar innanlands.
Þá voru útvarpsstjóri og fram-
kvæmdastjóri sjónvarps spurðir
að því á fundinum hvort þeir teldu
að tilkoma Nordsat myndi valda
einhverjum breytingum á íslensku
dagskrárefni eða Nordvision-
samstarfinu. í svörum þeirra kom
það fram að ekki væri gert ráð
fyrir að núverandi Nordvision-
samstarf yrði fellt niður, t.d.
myndi leikritaskipting Norður-
landanna áfram hafa sinn gang.
Hins vegar töldu þeir að einhverj-
ar breytingar yrðu óhjákvæmi-
legar. I skýrslunni er t.d. kveðið á
um að samhæfa beri kaup og
sendingar dagskrárefnis frá lönd-
um utan Norðurlanda og að út-
varpsstofnanir þurfi að vinna að
þróun dagskrárstarfseminnar með
það að markmiði að bæta efnis-
framboð fyrir fámenna notenda-
hópa.