Morgunblaðið - 20.05.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 1980
17
Bóndinn sór í flestum
tilvíkum um að falia
trén og koma niöur á veg,
en það er síöan kaup-
enda að saskja viðinn
og koma honum í verk-
smiöjur, sem fullvinna
hann. Trjánum er ýmist
ekið meö sérstökum ,
timburflutningabifreið-
um eða meö járnbraut. Á
hverju ári leggjast til
um 8 milljón rúm-
metrar trjáviöar í Nor-
egi og samsvarar það um
400 þúsund slíkum
bflhlössum.
Ivar Avatsmark formaður
Noregs Skogeierforbund.
iðurinn kominn á áfangastaö, í
assu tilviki til verksmiðjunnar í
anheim skammt frá Þrándheimi, þar
sm unninn er ýmiss konar pappi og
mbúðir, sem m.a. eru notaöar
lan um fisk. Norðmenn nota skóg-
in á margvíslegan hátt, nefna má
iröingarstaura og silkipappír og
ilsvert bil er jú þar á milli.
Skógarbændur eiga
sjálfir stóran hluta
iðnfyrirtækja
næstu, skógurinn er á sínum stað
og upp aö vissu marki verður
hann aðeins verðmætari með
hverju árinu. Það er því mikið
atriði aö verölag sé stööugt svo
framleíðslan sé svipuð frá ári til
árs.
Skaðvaldur í
skóginum
í viðræðum viö skógarbændur,
forystumenn félaga og fyrirtækja í
Noregi var það eitt mál, sem
ævinlega skaut upp kollinum. Bar-
áttan við barkarbjölluna, sem lagst
hefur á grenitré á stóru svæöi í
Noregi og valdið bændum miklum
búsifjum. Hafa þeir skipulagt her-
ferð gegn kvikindi þessu og náðu
góðum árangri í fyrra, en eru enn
mjög uggandi vegna útbreiöslu og
ásóknar þessarar bjöllutegundar í
greniskóginum.
Segja má, aö kvikindið hafi tekið
völdin á heilu svæðunum í Austur-
og Suður-Noregi, einkanlega á
Þelamörk og Vestfold. Bændur
lýsa þessum skaðvaldi með orðinu
„katastrofa" og segir þaö sína
sögu um hversu alvarlegt mál er
hér á ferðinni. Bjallan ræðst á tré,
sem einhverra hluta vegna eru
veikburða eða þá gömul og þegar
hún er einu sínni kominn á staöinn
veröa heilbrigð tré fljótlega fórn-
arlömb hennar. Hún leggur egg sín
innan við börkinn og lirfur hennar
éta síðan og skemma svo tréð
verður ekki hægt aö nota í annað
en sellulósa og aðra verðminni
framleiðslu.
Síðastliöið ár skipulögðu Norð-
menn herferð gegn dýrinu og varð
nokkuð ágengt. Þeir dreifðu um
600 þúsund einföldum, en árang-
ursríkum gildrum um skóga Nor-
egs og er talið aö í þeim hafi
drepist um 3 milljaröar af bjöllum á
síðasta sumri. í sumar gildrurnar
komu allt aö 40 þúsund bjöllur, en
aöeins nokkrir tugir í aðrar. Enn
fleiri gildrum hefur nú verið dreift
til bænda og einnig verða staðirnir
valdir með árangur síöasta sumars
í huga.
Talið er aö bjallan hafi skemmt
um 1 milljón rúmmetra af trjám á
síðasta ári, en það er 200 þúsund
rúmmetrum minna en áriö á und-
an. Árangurinn í þessari baráttu
má að eínvherju leyti þakka, aö
síðasta sumar var tiltölulega kalt í
Noregi, en hvað gerist ef komandi
sumar verður heitt og þurrt?
Það bezta var
tekió hverju sinni
Meðalstór norskur skógar-
bóndi hefur yfir um 40—50 hektur-
um skógar að ráða og Anders
Nordby er því talsvert stærri í
sínum búskap en gengur og
gerist. Hann á um 200 hektara
skógar og vinnur þau störf, sem
þarf að vinna, að mestu einn
ásamt fjölskyldu sinni. Einstaka
sinnum hefur hann þó leitað eftir
aðstoð þegar þurft hefur að grisja
skóginn eða að sá. Hann býr í
Hringaríki á sérlega fallegum stað
og blaðamaður, sem ætlaði sér að
skrifa um skóg í Noregi, gat að
sjálfsögðu ekki verið þekktur fyrir
annaö en taka hús á a.m.k. einum
bónda.
Ekki tókst þó að finna Anders
Nordby heima viö, hann var að
sjálfsögöu úti í skógi við skógar-
högg, en gaf sér tíma til aö spjalla
við blaöamann. Klæðnaöur bónda
vakti strax athygli, en samtök
skógareigenda hafa lagt mikla
áherzlu á, að viö skógarhögg sé
öryggis gætt í hvívetna. Slys voru
tíð í þessu starfi, en þeim hefur
fækkað síðustu ár og heldur ekki
eins alvarleg og áður.
Anders Nordby ræktar hveiti
og bygg á búi sínu og því gefast
fáar stundir á sumrin til vinnu í
skóginum. Hann segist því nota
hverja einustu stund, sem hann
hefur aflögu af vetrinum til ýmissa
starfa í skóginum. Skógarhöggið
sjálft segir hann aðeins 'h af
vinnunni í skóginum, margt ann-
að þurfi að gera og segir að þeim
mun meira, sem starfað sé í
skóginum, þeim mun meira gefi
hann af sér. Þaö sé ekki nóg að
hugsa aðeins um að fella trén,
fleira þurfi að vinna ef skógurinn á
aö gefa mest mögulegt af sér.
— Það var þó ekki fyrr en eftir
stríðið, aö hér hjá okkur var byrjað
að planta trjám, áður sá náttúran
um þetta, segir Nordby. Áður var
þetta þannig, að það bezta var
tekið hverju sinni og náttúran
síðan látin sjá um aö fylla í skarðið.
Skógur í Noregi er yfirleitt of
gamall, en tafla hefur verið gerð
yfir hvernig æskilegust samsetn-
ing og blöndun trjáa í skógi á að
vera. Það vill svo til að minn
skógur fellur akkúrat inn í þessa
mynd. Það er þó ekki mér að
þakka, alls ekki. Guöi ber að þakka
og honum einum, segir Anders
Nordby.
Þennan dag var 22 stiga frost á
Ringkollen, þar sem Nordby var
við vinnu sína. Hann lét kuldann þó
ekkert á sig fá og hvert tréð féll af
öðru. Nordby sagðist fá um 50
krónur fyrir hvert tré að meöaltali
eöa um liðlega 4000 íslenzkar
krónur. Hann sagöist vera allt
annaö en ánægður meö verölagn-
ingu og fannst skógarbændur hafa
dregist aftur úr á síöustu árum.
Starf sveipad
ævintýraljóma
Starf skógarhöggsmannsins
hefur gjarnan verið sveipað ævin-
týraljóma, en þar eins og annars
staðar hefur mikið breytzt síðustu
árin. Bændur hafa aö vísu alltaf
reynt að höggva sinn skóg sjálfir,
en þó stundum þurft að fá vinnu-
hópa sér til aöstoöar. Skógar í
eigu ríkis og sveitarfélaga hafa
þó og eru enn höggnir af skógar-
höggsmönnum, sem gjarnan hafa
verið ungir og hraustir menn, sem
leitaö hafa ævintýra í þessu starfi.
Síðustu ár hafa Svíar tekið upp
þá nýbreytni að greiða föst mán-
aðarlaun án tillits til þess, sem
hver og einn hefur lagt af mörk-
um. Norðmenn ræða nú um sömu
skipan mála og telja það æskilegt
m.a. með tilliti til aukinnar tækni-
væðingar við skógarhöggið, sem
þó er varla rétt að kalla skógar-
högg lengur, trén eru jú söguð
með afkastamiklum sögum og
stórvirk tæki sjá um flutning
trjánna.
Margir skógarhöggsmenn eru
andvígir þvi að vera sviptir því
frjálsræði, sem þeir hafa búiö við.
Þeir vilja fá að vinna og taka á
þegar vel viðrar eöa þegar þeir
eru þannig skapi farnir, en slappa
af á milli og uppskera laun í
samræmi við afköst sín. — Ef þeir
ætla að setja stimpilklukku upp í
skógunum getum við alveg eins
fengið okkur vinnu í einhverri
verksmiðjunni, segja þeir.