Morgunblaðið - 17.08.1980, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 1980

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Eftir árs þóf eða svo
hafa loksins tekizt
samningar milli ríkis-
stjórnarinnar og forráða-
manna BSRB. Ekki fer hjá
því, að ýmsum þeim, sem
fastast stóðu á kröfunni
um samningana í gildi á
vordögum 1978 og vilja
vera samkvæmir sjálfum
sér, þyki eftirtekjan furðu
rýr. Þannig liggur það
fyrir að mati hagfræðings
BSRB, að launin þyrftu að
hækka um 24 til 25% til
þess að ná þeim kaup-
mætti, sem um var samið
1977. Samkvæmt umsögn
fjármálaráðherra er
krónuhækkunin á lægstu
laununum „þetta 3 til 4%“.
Og raunar allt að 7%, ef
viðkomandi er á „réttum"
stað í kerfinu og einnig hjá
þeim hæst launuðu, þegar
ákvæði samninganna hafa
að fullu gengið í gildi.
Þessi niðurstaða gefur eð-
lilega tilefni til spurninga.
Kristján Thorlacius for-
maður BSRB gerir sér
grein fyrir því og kýs að
svara þeim fyrirfram, þeg-
ar hann segir: „Það vantar
verulega upp á það að við
endurheimtum kaupmátt
samninganna frá 1977, en
við verðum bara að horfast
í augu við staðreyndir á
borð við andstöðu almenn-
ings gegn launahækkunum
og stefnu ríkisstjórnarinn-
ar til að halda launahækk-
unum niðri." Hann segir
enn fremur, að auðvitað
verði „opinberir starfs-
menn að heyja kjarabar-
áttu í framtíðinni og koma
í veg fyrir að kjör þeirra
séu sífellt rýrð ... “
Þessi ummæli Kristjáns
Thorlaciusar minna lítið á
stríðskempuna, sem blés
til ólöglegra verkfalla
fyrstu tvo daga marzmán-
aðar 1978. Annað hvort er,
að flokkspólitískir hags-
munir hafi ráðið gerðum
hans og annarra þvílíkra
forystumanna í launþega-
hreyfingunni þá nema van-
þekking á högum lands og
Samningar BSRB:
þjóðar hafi ráðið afstöðu
þeirra. Aðrar skýringar
eru ekki nærtækar. Al-
menningur, þá sem nú, vill
að sjálfsögðu kjarabætur.
Munurinn er sá einn, að
hann finnur, að hann hef-
ur verið sárlega blekktur
og treystir núverandi
stjórnvöldum og kröfu-
gerðarmönnunum frá 1978
ekki til að snúa þróuninni
við, svo að lífskjörin geti
aftur farið batnandi.
Launafólk er m.ö.o. orðið
langþreytt á krónutölu-
hækkunum, sem ekkert
stendur á bak við og hljóta
að hefna sín í verri kjörum
þegar fram í sækir. Lífs-
kjörin versnuðu verulega
síðustu mánuði sl. árs og
þau hafa haldið áfram að
versna æ síðan með vax-
andi hraða. Þessir samn-
ingar breyta því miður
engu þar um. Hitt vekur
aftur furðu, að forystu-
menn opinberra starfs-
manna skuli ekki hafa
krafizt þess, að ríkis-
stjórnin skilaði aftur þeim
skattahækkunum, sem
orðið hafa á síðustu tveim
árum og nema tugum
milljarða króna. Það hefði
orðið þýðingarmikil rétt-
arbót fyrir þennan hóp
manna og aðra þá, sem fá
allar sínar tekjur tíundað-
ar til skatts eins háir og
beinu skattarnir eru orðnir
samanborið við minnkandi
ráðstöfunartekjur heimil-
anna.
Vitaskuld ber að fagna
því, ef kjarasamningar
nást án þess að til verk-
fallsaðgerða komi. Aðilar
vinnumarkaðarins munu
kanna ákvæði hinna nýju
samninga ofan í kjölinn og
endurskoða kröfugerð sína
í samræmi við það. Eink-
um vekur það athygli, að
ríkisstjórnin skuli hafa
treyst sér til að auka
lífeyrissjóðsréttindi opin-
berra starfsmanna svo
mjög sem raun ber vitni
þar sem þeir nutu þeirra
forréttinda fyrir að fá full-
ar verðbætur greiddar
jafnóðum beint úr ríkis-
sjóði. Augljóst er, að hinir
almennu lífeyrissjóðir geta
ekki staðið undir þvílíkum
skuldbindingum. ASÍ hlýt-
ur því að taka upp viðræð-
ur við ríkisstjórnina um
það, með hvaða hætti hún
muni hlaupa þar undir
bagga til þess að það fólk,
sem unnið hefur sína
starfsævi úti í atvinnulíf-
inu, njóti svipaðra kjara að
loknu sínu ævistarfi og fái
þær réttarbætur, sem nú
var samið við opinbera
starfsmenn um.
Pólitísk notkun
1978 — en nú?
| Reykjavíkurbréf
**♦♦♦♦*♦♦♦♦♦ Laugardagur 16. ágúst..
Afmælisgjöfin
Um síðustu helgi var á það
minnst í Reykjavíkurbréfi, að þeir
hefðu líklega komið saman og
borðað tertu Ragnar Arnalds og
Kristján Thorlacíus fyrir nokkr-
um vikum í tilefni af því, að þá var
ár liðið síðan kjarasamningur
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja rann út. Síðan þau orð voru á
blað skráð hefur annað afmæli
sett svip sinn á þjóðlífið, sex
mánaða afmæli ríkisstjórnarinn-
ar. Að vísu bauð forsætisráðherra
ekki upp á tertu en blaðamönnum
veitti hann kaffi og kökur, um leið
og hann bauðst til að svara
fyrirspurnum þeirra. Niðurstaða
veislunnar birtist hér í blaðinu á
miðvikudaginn og greinilegt er, að
forsætisráðherra hefur verið í svo
miklu hátíðarskapi, að honum
þótti algjör óþarfi að tefja menn
frá kökunum og kaffinu með
löngum og rökstuddum svörum.
Forsætisráðherra gaf þó til
kynna, að hann væri bjartsýnn um
að til samkomulags væri að draga
í viðræðum ríkisstjórnarinnar og
forystumanna opinberra starfs-
manna. Og viti menn, daginn eftir
að forsætisráðherra mælti þessi
orð, var frá því skýrt, að drög að
samkomulagi lægju fyrir. Þegar
þessi drög eru skoðuð, hlýtur því
að skjóta upp í hugann, að þau séu
afmælisgjöf BSRB-forystunnar til
ríkisstjórnarinnar. Á tímum
vinstri stjórnarinnar 1971—74
gerði Kristján Thorlacíus hina
frægu olíusamninga, nú ætlar
hann líklega að gera afmælis-
samningana með hugarfari þess,
sem vill með öllum ráðum gleðja
sexmánaða afmælisbarn.
í Morgunblaðinu á fimmtudag
færir Kristján Thorlacíus rök
fyrir því, hvers vegna hann mælir
með þessum samningum, sem eru
þannig úr garði gerðir, að 24—
25% vantar til að kaupmætti
launa opinberra starfsmanna 1977
sé náð. Og hafa ber í huga, að
samningurinn er gerður milli
þeirra, sem efndu til ólögmætra
aðgerða 1978 til að tryggja gildi
samninganna frá 1977 (þ.e. Kristj-
án Thorlacíus o.fl.), og fulltrúa
þess stjórnmálaflokks, sem mest
fylgi vann 1978 og komst í ríkis-
stjórn á kjörorðinu, um að samn-
ingarnir frá 1977 skyldu komast í
gildi (þ.e. Ragnar Arnalds fjár-
málaráðherra). I Morgunblaðinu
rökstyður Kristján Thorlacíus
niðurstöðuna með því að segja, að
almenningur sé andstæður launa-
hækkunum(?) og ríkisstjórnin
hafi þá stefnu að halda launa-
hækkunum niðri(l). Og síðan segir
hann, að opinberir starfsmenn
verði að velja á milli þessara
samkomulagsdraga eða verkfalls-
boðunar. Segir Kristján Thorla-
cíus og „í stöðunni tel ég þetta
hyggilegasta leikinn."
Engin rök
Þessi ummæli Kristján Thor-
lacíusar formanns Bandalags
starfsmanna ríkis og bæja eru í
raun og veru rökleysa. Er það
fjármálaráðherra, sem hefur sagt
honum, að almenningur sé and-
stæður launahækkunum? Hefur
verið sá þrýstingur á forystumenn
BSRB frá umbjóðendum þeirra,
hinum almennu félagsmönnum, að
ekki beri að hækka launin? Ef svo
er, hvers vegna hefur það tekið
Kristján Thorlacíus og félaga
hans 14 mánuði að komast að
þeirri niðurstöðu, að annað hvort
yrðu þeir að taka við dúsunni frá
fjármálaráðherra eða að fara í
verkfall?
Ummæli Kristjáns Thorlacíusar
eru ekkert annað en yfirklór, I
raun skín í gegnum þau undirgefni
við ríkisvaldið, undirgefni, sem á
rætur að rekja til pólitískrar
samtryggingar. Kristján er í raun
og veru að segja það, að náist ekki
samningar á þeim grundvelli, sem
fjármálaráðherra óskar, felist
næsti leikur í verkfallsboðun. Hef-
ur þetta ekki alltaf legið ljóst
fyrir? Hafa forystumenn BSRB
ekki áttað sig á því fyrr en núna,
eftir 14 mánaða sameiginlegar
vangaveltur með fulltrúum ríkis-
ins, að annað hvort yrði samið eða
boðað yrði verkfall?
Hvort sem Kristján Thorlacíus
hefur fyrst núna verið að átta sig
á þessu eða ekki, er ljóst, að með
því að gera fyrst drög að samkomu-
lagi og ganga með það fram fyrir
umbjóðendur sína og segja við þá:
Þetta viljum við, ef þið viljið það
ekki, þá getið þið farið í verkfall,
er Kristján Thorlacíus að skipa
sér við hlið fjármálaráðherra
Ragnars Arnalds gagnvart félags-
mönnum BSRB.
Síðast skipaði Kristján sér
þannig við hlið ríkisstjórnar, sem
hann vill veita brautargengi, vorið
1979 þegar hann ætlaði að afsala
grunnkaupshækkun fyrir félags-
málapakka. Þá höfnuðu opinberir
stafsmenn sjónarmiðum Kristjáns
Thorlacíusar og fylgisveina hans í
almennri atkvæðagreiðslu. Engu
skal um það spáð, hvað gerist í
slíkri atkvæðagreiðslu nú. Hitt er
ljóst, að hafni stjórn og samninga-
nefnd BSRB því samkomulagi,
sem Ragnar Arnalds og Kristján
Thorlacíus hafa nú gert, leggur
það þá skyldu á herðar sáttanefnd,
að hún leggi fram sáttatillögu og
síðan yrði sú tillaga borin undir
allsherjaratkvæðagreiðslu. Ef til
vill felst leikur formanns BSRB og
fjármálaráðherra í því að reyna
að firra sig allri ábyrgð með því að
gera svo meingallaðan samning,
að enginn annar en þeir geti sætt
sig við hann og varpa síðan okinu
af sér yfir á herðar sáttanefndar.
Er það í góðu samræmi við
skollaleik Alþýðubandalagsins, að
slík vinnubrögð séu tekin upp í
kjaramálum opinberra starfs-
manna. Síðan myndi Þjóðviljinn
básúna það, að öll hneysan væri á
ábyrgð sáttanefndar.
Jafnréttis-
ráöstefna
Á það hefur verið minnst í
stjórnmálaskrifum Morgunblaðs-
ins, að baráttan fyrir jafnrétti
kynjanna hér á landi megi ekki
þróast inn á þá hættulegu braut,
að hún verði eitthvert tyllidaga-
stúss cða tildurstarf. Þvert á móti
sé nauðsynlegt að huga að jafn-
réttismálum í öllum daglegum
ákvörðunum, þar sem eðlilegt sé
að taka tillit til þeirra. Nýleg
kvennaráðstefna Sameinuðu þjóð-
anna í Kaupmannahöfn mis-
heppnaðist vegna þess að komm-
únistaríkin og önnur ríki höll
undir þau í sýndarbaráttu fyrir
áhrifum í þriðja heiminum
breyttu ráðstefnunni í pólitískan
sirkus. (Menn átta sig betur á því
hvað við er átt með því að leiða
hugann að iátunum í Ólafi Ragn-
ari Grímssyni, formanni þing-
flokks Alþýðubandalagsins, til að
slá ryki í augu herstöðvaandstæð-
inga með kjarnorkusprengjum.)
Þannig er ails ekki á það treyst-
andi að slíkar samkomur, sem efnt
er til í góðum tilgangi, nái ár-
angri, af því að ýmsir þátttakend-
ur koma í allt öðrum erindagjörð-
um.
Jafnréttisbaráttan hér á landi
hefur haldist innan hæfilegs mál-
efnalegs ramma og þess vegna er
tímabær hugmynd, sem sett var
fram hér í blaðinu fyrir viku. En
lagt var til, að til dæmis Jafnrétt-
isráð íslands beitti sér fyrir ráð-
stefnu á kvennafrídaginn 24.
október um stöðu jafnréttismála í
landinu. Yrði öllum stjórnmála-
flokkunum og þeim öðrum aðilum,
sem að þessum málum starfa,
boðið að senda fulltrúa á ráðstefn-
una og hún yrði opin öllum
almenningi.