Morgunblaðið - 17.08.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 1980
Fornar slóð-
ir og nýjar
Framtíð
Reykjavíkur
Eitt af því, sem alltaf hefur
vakið undrun mína og ofurlitla
andúð er útþensla Reykjavíkur
upp um öll holt og öræfi.
Raunar er þar víða víðsýnt og
fallegt, ef rétt er á haldið við
hönnun og aðstöðu húsa og
glugga. En ekki er það nú alls
staðar í huga haft.
Það sem furðulegast verður
við athugun og íhugun þessa
máls og meðferðar, er skortur á
framsýni og hagsýni.
Nú er svo komið, áður en
Breiðhoit og Fell, Sel og hvað
þau nú heita hverfin við fjöllin
eru fullgerð, að borgararnir ekki
sízt á gömlu slóðunum, miðbæ og
vesturbæ, eru að kikna undir
kostnaði og útgjöldum. Samt
skulda „Strætisvagnar" milljarð
á milljarð ofan ár eftir ár.
Það heyra allir og vita. En
hvað með hin önnur útgjöld
almennings, sem ekki eru birt
eða sjaldan: Gatnagerð um holt
og hæðir, brúarbyggingu, hita-
lagnir, ljós og síma, svo eitthvað
sé nefnt, sem orðið hefði öðruvísi
og ódýrara, ef fornar slóðir
hefðu verið notaðar betur. Þótt
ekki sé nú minnst á auðnina eða
eyðinguna á „miðbæ" og „vestur-
bæ“, já alla leið inn í „hlíðar" og
„heirna". Tómar íbúðir eða svo
til, tóma skóla, tómar kirkjur,
tóm veitingahús, tóm torg og
auðar götur, eftir sjö á kvöldin.
Hvað kostar þessi auðn öll
beint eða óbeint í peningum?
Hvað þá heldur í aðstöðu kyn-
slóðanna, tómleikakennd, sökn-
uði, einstæðingsskap?
Hvað um ræktarsemi, tryggð
og mér liggur við að segja
átthagaást og menningarvitund?
Kannske unna fáir sínum
fagra „vesturbæ" og „miðbæ" við
tjörnina og „holtin" nema ein-
hverjar skræfur og skáld?
Eða eru kannske „Grjótaþorp-
ið“ og „Bernhöftstorfan" tákn
um rótieysi, upplausn og æðis-
jfjjllj

LADA
1600
LADA
mest seldi bíllinn
á íslandi ár eftir ár
Tryggiö ykkur LADA á lága veröinu.
Hagstæöir greiösluskilmálar.
Lada 1200
Lada 1200 station
Lada 1500 st. de luxe
Lada 1500 Topas
Lada 1600
Lada Sport
verö ca.
verö ca.
verö ca.
verö ca.
verö ca.
verö ca.
3.920 þús.
4.150 þús.
4.560 þús.
4.565 þús.
4.880 þús.
6.185 þús.

Bifreiðar & Landbúnaðarvélar hf.
Sadarlanðtbraat U - Reykjavtk - Sfmi 38600
gang í sálum, sem ættu að læra
rósemi og una glaðar við sitt?
Kannske ættum við samt að
stanga ofurlítið og athuga hvert
stefnir, áður en jafnvel hinir
látnu líkamar borgaranna eru
allir bornir upp í Mosfellssveit,
með allri virðingu fyrir henni og
öllum sveitum þessa lands?
Ég kannast dálítið við aðstöðu
í annarri borg, sem allir hér
kannast við. Það er Kaupmanna-
höfn. Þar gilti og hefur gilt um
áratugi sama aðstaða gagnvart
nýjum og fornum slóðum og hér
í okkar borg. Flestir hafa sótt til
úthverfanna. Það var tízka, það
var fínt, frjáls og gott. En það
skeði svo ofurlítið áhugavert í
peningamálum hin .síðustu ár.
„Þar sem fjársjóður þinn er,
mun og hjarta þitt vera.“
Olía varð dýr. Benzín enn þá
dýrara. Fargjöld meira að segja
með strætisvögnum urðu dagleg
plága, sem vart hafði fyrr vakið
til umhugsunar.
Þarna var nokkuð, sem kvað
við annan og áhrifameiri tón en
skræfur og skáld höfðu fundið og
notað gagnvart verðmætum og
virðingu eldri hluta borgarinnar.
Og allt í einu einkum tvö síðustu
ár. Og aldrei fremur en nú urðu
straumhvörf og stefnubreyting.
Nú vilja allir í miðborgina,
sem vettling geta valdið. Hver
skonsa í kjaliara eða uppi undir
þaki, hvað þá heldur á miðhæð
er umsetin til leigu eða kaupa.
Bókstaflega boðið offjár í leigu,
hvað þá í sölu og viðskiptum á
annan hátt.
Og allt þykir borga sig betur,
en allar ferðirnar frá úthverfun-
um og heim aftur, allt benzínið
og allur tíminn sem þær ræna úr
vösum og frá tómstundum og
heimilishamingju fólksins.
Nú er svo komið, að úthverfa-
búskap er fundið allt til foráttu
og friður og ró, næði og þægindi
miðborgarinnar og gömlu hverf-
anna lofað og hrósað hástöfum,
já, öll aðstaða þar til lífsins.
Þessi aðstaða, sem áður var
löstuð og lýtt og flestum orðin
framandi og týnd.
En þetta er nú að verða of
seint til nota þeim úthverfa-
búum, sem nú lifa og starfa.
Á síðasta vori stóðu í víðlesnu
blaði þessarar þekktu stórborgar
þessi orð, letruð stórum stöfum
til fyrirsagnar grein um þessa
stef nu brey ti ngu:
„Nú er orðið eftirsótt að búa
miðsvæðis í borginni. Það sparar
bæði tíma og peninga. En nú
þegar er orðið svo erfitt að fá
við
gluggann
eftirsr. Árelius Nielsson
leiguhúsnæði, að á biðlista eru
skráð 50 þús. manns.“
Síðan kemur mynd af ungum
hjónum úr úthverfi, sem seldu
hús sitt þar og fluttu með ungan
son í satt að segja rándýra
leiguíbúð í miðborginni, en leika
samt við hvern fingur yfir því
láni að fá leigt.
Og íbúðin er að þeirra sögn
ljómandi þægileg og snotur göm-
ul íbúð um 100 fermetrar að
flatarmáli og kostar ekki nema
litlar 3000 krónur danskar á
mánuði. En hann er efnaður
„slagtermester" — slátrari og
húsaleiga er hræðilega há hjá
öllum. „Já, við vorum heppin,
sögðu þau bæði, höfðum gengið á
milli fasteignasala, lögfræðinga,
félagsráðgjafa, víxlara, vina og
kunningja áður en íbúðin fékkst.
Það var talað um biðtíma í 25
ár,“ bættu þau við.
Já, svona getur allt breytzt á
stuttri stund, ef unnið var án
framsýni og fyrirhyggju.
Væri nú ekki rétt hjá Reykvík-
ingum í nútíð og framtíð að
athuga sinn gang, áður en hærra
og lengra er haldið til fjalla, með
byggingar í borginni, nýta svæð-
in innan markanna betur, láta
sér nægja íbúð í háhýsi í stað
einbýlishúss — lánakjör til við-
gerðar og kaupa eldri íbúða
auðvelduð, og jafnvel styrkt til
stofnunar heimila í okkar
„gömlu Reykjavík."
Það gæti orðið bylting til hins
betra, siðbót bæði efnalega og
andlega. Engin hús eru fallegri
en listilega löguð gömul hús.
Reykjavík, 18. ágúst
1980.
Árelíus Níelsson.