Morgunblaðið - 08.11.1980, Blaðsíða 34

34 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 1980
*
Fríðrik Pálsson, framkvæmdastjóri SIF:
Sölusamtök einkennandi f yrir
útflutningsverzlun Islendinga
Stjórnunaríélag íslands
^ekkst fyrir námsstefnu
aö Hótel Sögu í sl. viku.
þar sem efnið sala á er-
lendum mörkuðum var
tekið fyrir, eins og skýrt
hefur verið frá hér á síð-
unni fyrr. Á námsstefn-
unni flutti Friðrik Páls-
son, framkvæmdastjóri
SÍF erindi. þar sem hann
fjallaði um sölu á sjávaraf-
urðum. Hann sagði m.a.:
Ég mun að mestu fjalla um
þau sérkenni íslenzkrar útflutn-
ingsverzlunar, sem mér finnst
bera hæst, en þau eru hin fjöl-
mörgu samtök um útflutning hér
á landi.
Þessi samtök eru einkennandi
fyrir útflutningsverzlun okkar Is-
lendinga, en aðrar þjóðir hafa svo
sannarlega iitið þennan sam-
vinnuþroska öfundaraugum og
hafa hliðstæð samtök verið stofn-
uð og annars staðar er enn unnið
að því að koma þeim á.
Við skulum líta nánar á þau
þessarra samtaka, sem fást við
sölu saltfisks, Sölusamband ís-
lenzkra fiskframleiðenda, SÍF.
Þau samtök voru stofnuð árið
1932, þegar þrjú stór útflutnings-
fyrirtæki eða samtök tóku sig
saman um að selja sameiginlega
sem einn útflytjandi.
Astæðan var mjög einföld.
Þessir aðilar höfðu í beinni og
óvæginni samkeppni sín í milli
ofboðið saltfiskmörkuðunum og
afleiðingin varð verðhrun. Síðan
hefur SIF séð um nær allan
útflutning saltfisks.
Saltfiskframleiðendur og fé-
lagsmenn í SÍF eru nú um 250
talsins. Framleiðslumagn hvers
fyrir sig er afar mismunandi, allt
frá fáum tonnum og upp í 1500—
2000 tonn á ári.
Ein elsta aðferð, sem þekkt er
til að geyma matvæli til lengri
tíma, er söltun. Þrátt fyrir allar
tækniframfarir, hefur enn ekki
tekizt að koma í veg fyrir tölu-
verða áhættu við geymslu salt-
aðra afurða.
Saltfiskur þolir illa geymslu og
mikið verr en t.d. skreið eða
frystur fiskur.
Jafnvel þó fiskurinn sé geymd-
ur við beztu aðstæður, þ.e. full-
saltaður og fullstaðinn í kæliklefa
við rétt hitastig, missir hann
ávallt nokkuð af ferskleika sínum
á mánuði hverjum, þó hann
skemmist ekki beinlínis, en auk
þess rýrnar fiskurinn stöðugt. Við
getum sagt, að hluti söluverðsins
hreinlega renni niður í ræsin.
Eins og ég sagði fyrr, þá á þetta
einungis við um beztu geymslur,
Fríðrik Pálsson
allra saltfiskframleiðenda, að
reynt sé að koma vörunni úr landi
strax og hægt er af framan-
greindum ástæðum.
Það útheimtir fyrirframsölur
og ennfremur, að kaupendur séu
hvort tveggja í senn, færir um að
taka við miklu magni í geymslu
og mjög sterkir fjárhagslega.
I áratugi hafa verið gerðir
sölusamningar við kaupendur
einu sinni eða oftar á ári hverju
og þar kappkostað að fullnýta
fyrst þá markaði, sem bezt verð
gefa, án þess að ofbjóða þeim, en
gæta þess jafnframt vandlega.að
halda einhverju magni á öllum
mörkuðum til að missa þar ekki
fótfestu, því að á skammri stundu
skipast veður í lofti og við skulum
vona að fljótlega þurfum við á
öllum okkar gömlu mörkuðum að
Af því er ljóst að sala í maí
fyrir t.d. $ 2.000 jafngildir því að
fást þurfi $ 2.430 til $ 2.620 fyrir
sömu vöru í september — eða
20—30% hærra verð eftir aðeins
3—4 mánaða geymslu. Þessi stað-
reynd vill oft gleymast í umræð-
um.
Eins og að framan greinir er
mestur hluti saltfisks seldur í
sérstökum stórum sölusamning-
um í upphafi vertíðar — eða
þegar vertíð stendur sem hæst.
A meðan svo verður, er að mínu
mati óumdeilanlegt, að samsala á
borð við SÍF er langhagkvæmasta
fyrirkomulagið. Hitt er jafn ljóst,
að það væri ótrúlegur skussi í
sölumálum, sem ekki gæti selt
eitthvað magn fyrir eitthvað
hærra verð eftir að SÍF hefur
lokið sínum aðalsamningum. Slík
j f | * 1
-iébel.— |gj Pl 1 1* J J
Stjórnunarfélagsins í sl. viku.
En hvað er þá SÍF?
Saltfiskframleiðendur á Islandi
hafa komið sér saman um að reka
sameiginlega sölustofnun í stað
þess að bjástra hver í sínu horni.
Þessari sölustofnun gáfu þeir
nafnið Sölusamband íslenzkra
fiskframleiðenda. Þeir kjósa ár-
lega 25 manns úr sínum hópi til
að fara á einn eða annan hátt með
stjórn samtakanna og ráða sér
auk þess nauðsynlegt starfsfólk.
Aðild að þessum samtökum er
öllum saltfiskframleiðendum
frjáls, og auk þess sem þau starfa
að sölumálum fyrir félagsmenn
sína, sinna þau öðrum hagsmuna-
málum þeirra.
Frá námsstefnu
en víða er þeim enn áfátt, mest
vegna smæðar framleiðenda, og
skemmdahætta því mikil, ef til
langvarandi geymslu kemur,
einkum að sumri.
Saltfiskur er eins og svo marg-
ar aðrar matvörur afar vandmeð-
farinn og dýr í geymslu.
Hvaða þýðingu hefur sá eigin-
leiki eða þau takmörk vörunnar á
sölu hennar?
Fyrst og fremst þá, að lítið er
hægt að stunda spákaupmennsku
með þess háttar vöru. Hún þarf
að komast til neytendanna á
réttum tíma og í réttu ásigkomu-
lagi.
Nú vill ennfremur þannig til, að
aðal framleiðslutíminn hérlendis
og neyzlutíminn hjá helztu salt-
fiskneyzluþjóðum fer ekki saman.
Framleiðslan fer fram að mestu
á vormánuðum, en neyzlan er
mest fyrri part vetrar. Þetta
þýðir, að annað hvort þarf að
geyma vöruna hérlendis frá vori
fram á haust með tilheyrandi
vaxta- og rýrnunarkostnaði auk
áhættu, eða selja hana á vorin
með þeim skilmálum, að kaupand-
inn taki við henni strax og varan
er fullverkuð.
Það hefur verið einróma ósk
halda með stóraukinni veiði.
í stórum fyrirframsamningum,
þar sem gert er ráð fyrir örum
afskipunum, löngu áður en neyzla
vörunnar hefst, er augljóst, að
kaupandinn tekur með í reikning-
inn vaxta-, geymslu- og rýrnun-
arkostnað á sinni hlið, en svo er
blessaðri óðaverðbólgunni okkar
fyrir að þakka, að þar er ávallt
um mun lægri kostnað að ræða,
en vera myndi hér á landi.
Nefna má sem dæmi, að þurfi
framleiðandi að liggja með salt-
fisk á fullum vöxtum, má reikna
með a.m.k. 5—7% í vexti og
rýrnun á hverjum mánuði.
Ljósmynd Mbl. Kristján.
fyrirbæri eru alþekkt úr sölu-
fræðinni.
Helstu saltfiskneyslulöndin eru
sem kunnugt er aðallega rómönsk
ríki, en þau eru ekki þekkt fyrir
sérstaklega rólegt pólitískt
ástand og hafa saltfiskútflytjend-
ur ekki farið varhluta af þeirri
staðreynd undanfarin ár og ára-
tugi. Hvert vandamálið hefur
rekið annað í þessum löndum
vegna ótryggs pólitísks ástands
eða skyldilegra breytinga á efna-
hagsstefnu þeirra, sem hafa kom-
ið mjög illa við saltfiskútflytjend-
ur. I nokkrum tilfelum hefur
orðið að koma til bein aðstoð
Mikill uppgangur hjá Álaíossi:
Um 24% framleiðsluaukning
fyrstu þrjá ársf jórðungana
Stefnir í liðlega 10 milljarða króna veltu á þessu ári
ÁLAFOSS hf. hefur und-
anfarin ár verið sta*rsti
útflytjandi ullarvara frá
íslandi og hefur markaðs-
hlutdeild fyrirtakisins
verið í kringum 40% und-
anfarin ár. Morjjunhlaðið
hitti Pétur Eiríksson, for-
stjóra Álafoss, að máli
fyrir skommu og spurði
hann fyrst hver staða
fyrirtækisins væri á þessu
ári.
„Það er ekki hægt að neita því,
að við erum tiltölulega ánægðir
með okkar hlut það sem af er
þessu ári. A fyrstu þremur árs-
fjórðungunum jókst framleiðslan
um liðlega 24% og það stefnir allt
í, að markaðshlutdeild okkar í
útfluttum ullarvörum aukizt veru-
lega á árinu, gæti farið upp í
47—48% á móti um 40% á sl. ári.
Samkvæmt bráðabirgðaáætlun
stefnir í um 10 milljarða króna
veltu á þessu ári, en veltan á
síðasta ári var liðlega 5 milljarðar
króna," sagði Pétur.
Hjá Alafossi starfa í dag liðlega
300 starfsmenn í hinum ýmsu
deildum og hefur þeim fjölgað
nokkuð á árinu vegna aukinnar
framleiðslu. Pétur var því næst
spurður að því hvernig fyrirtæk-
inu hefði tekizt upp í baráttunni
við Parkinsonslögmálið. „Ég tel,
að okkur hafi tekizt mjög vel upp í
þeirri baráttu. Sem dæmi um það
get ég nefnt, að á skrifstofu
fyrirtækisins starfa aðeins 15
manns fyrir utan 15 manna sölu-
deild og kostnaður við yfirstjórn
fyrirtækisins sem hlutfall af veltu
hefur farið lækkandi undanfarin
ár. Fyrir fimm árum var þetta
hlutfail um 10%, en í dag er það
komið niður í 7,5%,“ sagði Pétur
ennfremur.
Hvernig er skipting framleiðsl-
unnar og hvert er hún seld? „Það
má segja, að um 80% af allri