Morgunblaðið - 23.11.1980, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1980
45
Lýsing íslensks sjónarvottar á náttúruhamförunum
Eins og sagt var frá í Morgunblaðinu þann 19. október,
þá er ekki vitað um annan Islending búsettan í Alsír, en
Bergrósu Ásgeirsdóttur (mynd). Að ósk Morgunblaðsins
hefur Bergrós sent blaðinu fréttabréf og er það dagsett 1.
nóvember eða 20 dögum eftir náttúruhamfarirnar, 10.
október. Bergrós segir, að erfit sé að gera sér fulla grein
fyrir atburðarásinni, svo mikið sem á gekk, og ekki heldur
ástandinu fyrstu dagana. Það geti einnig liðið langur tími
áður en fullljósar séu allar afleiðingar þessa mikla
atburðar, að heil borg hrundi og fjölmennar sveitir
lögðust í eyði og tugir þúsunda manna fórust eða
slösuðust.
gerð.
Það fyrsta sem snúizt var gegn
var bílaumferðin; hún var tak-
mörkuð og öll umferð einkabila
bönnuð. Vörubílar með matvæli
voru afhlaðnir á fjórum stöðum
um 40 km. utan borgarinnar.
Einnig frá fjórum stöðum var
matvælunum dreift í borginni og
henni skipt í fjögur svæði, hvert
með sinni tjaldbúð. Þann 13., eða
þremur dögum eftir hamfarirnar,
voru björgunaraðgerðir og hjálp-
arstarf komið í skipulegt horf.
Miklum fjölda manna hefur
tekizt að bjarga lifandi undan
húsarústunum. Til að finna fólkið
voru notaðir sérþjálfaðir hundar
frá Frakklandi og Sviss á daginn,
en á nóttum þegar kyrrð var
komin á, voru notuð hátíðnitæki.
Erfitt var oft að komast að fólkinu
eða staðsetja það nógu nákvæm-
lega. Stórvirkar vélar var ekki
hægt að nota, þar sem von gat
verið lifandi fólks í rústum. Þar
varð að notast við handaflið, haka,
skólfur og sagir, og unnust björg-
unarverkin því oft seint og hjálpin
kom tíðum um seinan, líkt og fyrir
hálfs árs gamlan dreng, sem i
fimm daga og nætur hafði lifað
við hlið látinnar móður sinnar
undir rústum verzlunarhúsnæðis.
Drengurinn var rétt nýlátinn,
þegar til hans náðist. Systur hans
9 ára hafði verið bjargað nokkrum
klukkustundum áður. Læknar
urðu oft að aflima fólk í rúsunum,
bæði af því að ógerlega reyndist
stundum að losa það með öðrum
hætti, og eins til að hefta sýkingu
frá sködduðum lim.
Starf hjúkrunarliðsins þótti
ganga bezt af hjálparstarfinu.
Sagt var að 4 þúsund manns hafi
stórslasazt og aragrúi orðið fyrir
minniháttar meiðslum. Margir
létust á leið til sjúkrahúss eða
hjálparstöðvar, stundum að sagt
var vegna skorts a lyfjum og
tækjum til að halda lífi í fólkinu.
Það tók skiljanlega tíma að birgja
hjálparstöðvarnar upp af lyfjum
og tækjum fyrir slíkan fjölda
slasaðra. Af þeim 3 þúsund
manns, sem fluttir voru á sjúkra-
hús til Algeirsborgar, dóu um 400
á leiðinni, að sögn.
Þegar vika var liðin frá jarð-
skjálftanum, var öll von talin úti
um það, að fleira fólk fyndist
lifandi í rústunum og þá var tekið
til við að ryðja með vélskóflum og
ýtum. Ekið var úr rústunum út
fyrir bæinn, þar sem fjallháir
steinsteypuhaugar hlóðust fljót-
lega upp. Mikill óþefur af rotnandi
líkum gaus upp, þegar farið var að
Meðan þess var nokkur
von að fólk næðist lifandi
úr rústunum var óhjá-
kvæmilegt að beita nær
einungis handafiinu við
ruðning þeirra.
Hálfum mánuði eftir
jarðskjálftann var búið að
hýsa um 10.000 af hinum
húsnæðislausu í tjaldbúð-
um.
róta í rústunum, og hættan af
sóttarfaraldri varð mikil. Hafin
var allsherjar bólusetning og
munu hafa verið bólusettir í
skyndingu um 400 þúsund manns.
Lík voru grafin strax í fjölda-
gröfum og oft var ekki hægt að
bíða þess að einhver kunnugur
bæri kennsl á þann látna. Spraut-
að var sótlhreinsandi efni yfir
rústir og þær afgirtar og öllum
bönnuð umferð um þær, nema
hjúkrunarfólki sérstaklega út-
búnu. Allir hundar og kettir, sem
til náðist, voru drepnir. Fólkið er
talið mjög næmt fyrir sjúkdóm-
um, vegna sálarlegs áfalls, sem
margir hafa fengið, svo slæmt að
þeir bera þess ekki bætur, en
einnig vegna vannæringar, sem
marga hrjáði áður en hjálp barst,
og aðbúð er varla enn nógu góð
fyrir jafn veikburða fólk og þetta
fólk er orðið margt.
Haust
Nú er haustið gengið í garð hér í
Alsír, með rigningu og nætur-
kulda. Hitinn hefur farið niður í 6
gráður á nóttum og bætir það ekki
ástand þeirra, sem enn sofa undir
berum himni. Lungnabólgutilfell-
in eru sögð mörg. Það vantar enn
tilfinnanlega hlýjan fatnað,
ábreiður og tjöld. Hálfum mánuði
eftir jarðskjálftann hafa um 10
þúsund manns fengið inni í tjöld-
um, en talið er að enn vanti tjöld
fyrir 50 þúsund. Tjöldin, sem reist
hafa verið, eru yfirleitt mjög stór
og tvær til þrjár fjölskyldur í
tjaldi. Það tekur 10 manna sveit
um hálfa klukkustund að reisa
tjaldið. Meðan beðið er eftir tjöld-
um, reynir fólkið að bjarga sér
sjálft með því að hrófla upp
pappakössum og spýtnabraki til
að hírast í. Hreinlætisaðstaða er
skiljanlega ekki svo sem bezt
verður á kosið, og eykur það
sýkingarhættuna. Fólk hrúgast
saman í hópa, oft hundruð manna
í einni kös að segja má.
Daglegur matarskammtur heill-
ar fjölskyldu, en þær eru yfirleitt
stórar hér í landi, var 6 kartöflur,
vatnsflaska, og 500 grömm af
núðlum, það er franskur réttur
(vermicelle), makkarónur eða
spaghetti mjög fínt skorið og
venjulega notað aðeins út í súpur.
Erfitt er að koma vatni til fólks og
dæmi sögð þess að fólk hafi orðið
að biða eftir vatnsbíl allt að
þremur dögum.
Þeir, sem fengið hafa inni í
tjöldum, hafa reynt að búa þar um
sig eftir beztu getu, konur hafa
hreinsað gosbrunna fyrir regn-
vatn en karlar reist kamra, og
kosnir hafa verið forsvarsmenn
hinna ýmsu tjaldbúðahópa. Ljós-
laust er í tjöldunum, því ljósfæri
vantar, til dæmis lítið um kerti.
Fólkið verður að leggjast til
svefns um leið og fer að skyggja.
Það sem tilfinnanlegast vantar í
mataræðið er þurrmjólk fyrir
ungabörn. Hér hjá okkur í Sidi
Mussa er til dæmis ekki lengur
hægt að fá þurrmjólk og við
verðum náttúrlega vör við, að það
er reynt að láta þetta hrjáða fólk i
E1 Asnam sitja fyrir öllum nauð-
synjum. Loks er að geta þess að
tugum fjölskyldna hefur verið
úthlutað húsum í öðrum lands-
hlutum Alsír og einnig hefur
fjölda fólks verið dreift í sumar-
búðir hér og þar um landið.
Það fólk, sem ekki hefur komist
í tjöld hreiðrar margt um sig í
almenningsgörðum, en þó hafa
margir kosið að hýrast í nánd við
hálfhrunin hús sín til að freista
þess að verja það litla, sem kann
að vera eftir af eigum þess,
húsbúnaði og fleiru innanstokks,
en húsin þá opin öllum til grip-
deilda. Alsírska dagblaðið, E1
Moudjahid, neitaði fyrir nokkru
algerlega öllum erlendum fréttum
um þjófnaði og gripdeildir, en
sama dag birtist frétt þess efnis,
að settur hafi verið á stofn
neyðardómstóll í E1 Asnam og
væru viðurlög þung við þjófnaði
og ránum, 10—20 ára fangelsi,
nema 5—10 fyrir 18 ára og yngri,
en líflátshegning lægi við, ef
framið væri ofbeldisverk samfara
þjófnaði eða ráni. Sjónvarpið gat
um bankarán, sem hefði mistekizt,
en ekkert var um það í útvarpinu
eða dagblaðinu.
Þar sem fréttir eru takmarkað-
ar af atburðum og ástandi ganga
sögur þeim mun líflegar milli
fólks, en ekki tel ég rétt að hafa
þann söguburð eftir. Allskonar
svartamarkaðsbraskarar fara ef-
laust á stúfana, því að svo margt
vantar af nauðsynjum í E1 Asnam
eða réttara sagt á svæðinu, þar
sem sú borg stóð.
Þeir verða áreiðanlega ekki
látnir kemba hærurnar. Brógð eru
sögð hafa verið að því, að leigubíl-
stjórar hafi reynt að mata krók-
inn og selt farið frá Algeirsborg
til E1 Asnam, um 200 km leið, á
1500 Dinar en það held ég svari til
um 210—220 þúsunda íslenzkra
króna.
Þegar ég skrifa þessar línur er
nýafstaðin Aid E1 Adhar, en svo
kallast mikil trúarhátíð hjá Mú-
hameðstrúarmönnum, og hún er
haldin til að minnast þess, að
Abraham ætlaði að fórna Isaki
syni sínum til að þóknast drottni,
sem vildi reyna Abraham, og
kannast nú kristnir menn við þá
sögu. Þeim tilmælum var beint til
þjóðarinnar að slátra ekki sauð-
kind af því tilefni, svo sem venja
er, heldur láta sér nægja kinda-
kjötsbita, og áttu menn á þennan
hátt að votta íbúum E1 Asnam
samúð sína. Fólk fylgdi þessum
tilmælum stjórnvalda, og keypti
sér kjötbita í kjötverzlunum. Það
held ég sé ekkert fleypur, að
kjötkaupmenn hafi þá hækkað
kindakjötið í verzlunum sinum, og
dálítið hressilega, þ.e. tvöfaldað
verðið og selt kílóið á 100 Dinara
eða um 14 þús. krónur. Auðvitað
get ég ekkert fullyrt um hversu
mikil brögð voru að slíkum hækk-
unum.
Fjallabúar
Eins og fram hefur komið í
frásögn minni, og eflaust hafa
fréttir heima verið í svipuðum
dúr, þá beindist öll athygli manna
að borginni E1 Asnam, enda bæði
manntjón og eigna þar stórfelld-
ast. En héraðið umhverfis borgina
varð engu skár úti.
Fjöldi þorpa á Cheliff-háslétt-
unni er óhætt að strika út af
landakortinu. Ástandið var sér-
lega slæmt í bændaþorpunum
(Duar) í fjöllunum uppaf sléttunni
í kringum borgina. Samgöngur
voru erfiðar við fjallabúa áður en
þessar náttúruhamfarir skullu yf-
ir, en í þeim einangraðist fjöldi
þorpa algerlega í langan tíma.
Húsin, í þessum bændaþorpum