Morgunblaðið - 23.11.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1980
55
Bragi blandar
Fyrir skemmstu barst mér í
hendur fjórða bindi af þeirri
fræðasyrpu um borgfirzk efni,
sem Bragi Þórðarson, prent-
smiðjustjóri á Akranesi, safnar í
og Uörpuútgáfan gefur út. Er
þetta eins og fyrri bindin allstór
bók, prentuð skýru letri á góðan
pappír og prýdd mörgum mynd-
um. Er safnritið allt orðið 973
blaðsíður. Efni þessa bindis er
vandlega flokkað eins og hin fyrri,
og eru heiti flokkanna sem hér
segir: Þjóðlífsþættir, Persónu-
þættir, Slysafarir, Draumar og
dulrænar sagnir, Gamanmál,
Sagnaþættir, Ferðaþættir, Vísna-
þáttur og loks Nafnaskrá.
Það er alkunna, að mjög mörg
góðskáld þessarar aldar fæddust í
Borgarfirði, eða voru þaðan ættuð,
en skáldatal 19. aldarinnar segir
aðra sögu, en á þeirri öld voru
hagyrðingar mjög margir í Borg-
arfirði — og svo er enn. Hins
vegar eru sumir þeir snjöllustu
óþarflega dulir á kveðskap sinn.
En hvað sem líður skáldskap
Borgfirðinga eru í héraðinu ýmsir
sem frásagnarsnilli er í blóð borin,
og margir vel rftfærir. í seytján ár
hefur komið út á kostnað Kaupfé-
lags Borgfirðinga rit, sem heitir
Kaupfélagsritið. Það er gefið út í
heftum, og barst félagsmönnum
það sjötugasta í röðinni í október
siðastliðnum. Ritið fjallar fyrst og
Bökmenntlr
eftir GUÐMUND
G. HAGALÍN
fremst um framkvæmdir og hag
félagsins og hinnar mörgu deilda
þess, en svo til í hverju hefti er
meira og minna af borgfirzkum
fróðleik, færðum í letur af Borg-
firðingum. Ritstjóri þess var allt
frá 1964 til dauðadags hinn sívinn-
andi áhuga- og merkismaður,
Björn Jakobsson frá Varmalæk,
en síðan hann lézt hefur verið
ritstjóri þess hinn bókmennta-
fróði Mýramaður, Bjarni Valtýr
Guðjónsson. Ritið er prentað í
prentmiðju Sveins Hálfdánarson-
ar í Borgarnesi, svo að borgfirzkt
er það að öllu leyti.
Bragi Þórðarson er fundvís á vel
ritfæra menn og sömuleiðis glögg-
ur á það, sem er fróðlegt eða
skemmtilegt, og vitnar þetta bindi
Blöndu hans fyllilega um það, að
nægu sé ennþá af að taka. Sumt af
efninu skrifar hann sjálfur, og
lætur honum dável að fella saman
dreifðar heimildir, hvort sem þær
eru munnlegar eða skriflegar. Það
af efninu, sem ég man bezt að
lestri loknum, er sem hér segir:
Þáttur Þorsteins bónda á
Skálpastöðum í Lundarreykjadal
um frostaveturinn mikla 1917—
1918, ógleymanleg frásögn Þorkels
Þorvaldssonar á Lundi í Þverár-
hlíð, Köld nótt á Tvídægru, Ferjur
á Hvalfjörð eftir Valgarð Jónsson,
þáttur af Oddi Sveinssyni eftir
Braga Þórðarson, slysaþættirnir,
sem Bragi hefur einnig skrifað,
ferðaþáttur eftir hinn háaldraða
gáfumann og hagyrðing, Andrés í
Síðumúla — og loks Gamanmál,
sem Bragi hefur týnt saman. úr
þeim birti ég til smekks tvær
styztu sagnirnar og auk þess tvær
vísur.
„Valdimar Stefánsson ríkis-
saksóknari var eitt sinn á ferð í
Hvalfirði. Hann kom í veitinga-
húsið á Ferstiklu og bað þar um
mat. Hann fékk kjöt til matar, og
var það bæði seigt og vont. Þegar
stúlkan kom til að taka á móti
borguninni, sagði Valdimar: „Það
skal ég ábyrgjast, að þetta kjöt
hefur verið af Katanesdýrinu."
Þá er það sagan af samfundum
Jóns Kristjánssonar nuddlæknis
og ónefnds Borgfirðings:
„Jón nuddlæknir var einu sinni
á ferð um Borgarfjörð. Hann
hittir þar mann á förnum vegi og
spyr hann um, hve hann sé lengi
að ríða til næsta bæjar. „Það er
svona hálftíma nudd,“ svaraði
maðurinn."
Maður er nefndur Valgeir Run-
ólfsson. Um hann segir Bragi
Þórðarson, að hann hafi mörgum
skemmt með vísum sínum og
kvæðum. Ennfremur getur Bragi
þess, að Valgeir yrki undir dul-
nefninu Lilli. Út af samþykkt
fóstureyðingarfrumvarps á Al-
þingi kvað Valgeir þessa vísu:
MÞau lög voru afgreidd á Alþingi i dag,
Hem almenninK skylt er aA kynna.
Mannxerd er viðurkennt fullkomið fag,
sem fuskarar mega ekki vinna.“
Hina vísuna orti hann um nema
í iðn sinni:
„Liísins vegi litt ég skil,
en liost er þó i vitund minni,
að Arni hefur orðið til
af óheppni hjá móður sinni.“
I fróðlegri grein eftir séra
Brynjólf Gíslason í Stafholti um
Hvamm' í Norðurárdal og
Hvammspresta kemur fyrir orð-
tak, sem ég hef aldrei heyrt notað,
en mér þykir vert að vekja athygli
á. A blaðsíðu 84 í þessu bindi
Borgfirzkrar blöndu, segir meðal
annars svo:
„Hinn 1. maí 1862 giftist séra
Guðlaugur í þriðja sinn, Ilalldóru
Jónsdóttur, prests frá Reykholti.
Var hún þá 57 ára og hafði ekki
gifst áður. Sr. Guðlaugur var þá
steinblindur fyrir mörgum árum
og sá aldrei konu sína. Kristleifur
á Kroppi segir að Halldóra og
systir hennar, Sigríður hefðu sett
þá sök við súlu að verða prestkon-
ur, ella giftast ekki að öðrum
kosti.“
Orðtakið, sem þarna er notað, er
raunar að finna í orðataksafni
Halldórs prófessors Halldórsson-
ar, en svo erfitt er það viðfangs, að
prófessornum veitist örðugt að
skilgreina það og uppruna þess.
Væri fróðlegt að frétta, hvort það
er einhvers staðar ennþá notað og
í hvaða merkingu.
Mýrum, 5. nóv. 1980
Auglýsingar í
símaskrá 1981
Eyöublöö fyrir auglýsingapöntun ásamt upplýsingum
um verö og fyrirkomulag auglýsinga í símaskrá 1981,
hefur veriö sent flestum fyrirtækjum landsins.
Auglýsendur í síöustu símaskrá, sem óska aö hafa
auglýsingar sínar óbreyttar í símaskrá 1981, þurfa aö
leggja inn nýja pöntun annars veröa auglýsingarnar
ekki endurteknar. Frestur til aö panta auglýsingar er
til 1,desember nk. Nánari upplýsingar í síma 29140
og á Póst- og símstöðvunum.
Símaskrá — auglýsingar, sími 29140
pósthólf 311,121 Reykjavík.
Heimilistölvan
Tölvuskóli
Borgartúni 29
105 Reykjavík
sími 25400

Tölvunámskeið
Byrjenda- og framhaldsnámskeiö
Námskeið- og tölvukynning í dag,
sunnudag kl.
Sýnikennsta
í gerðaðventuknmsa
og jólaskreytinga
Aðventan nálgast. Fyrsti sunnudagur í
aöventu er eftir viku.
Frá klukkan 2-6 í dag, sunnudag
sýnum við gerð aðventukransa
og jólaskreytinga
Heimsækið Græna torgið um helgina og
sjáið handbragð skreytingameistara
okkar. Eigum allt efni til aðventu- og
jólaskreytinga.
Komiðog sjáiðhinar
nýstárlegu
aðventuskreytingar
okkar úr þurrkuðum
blómum.
Blómstrandi jólastjörnur í góðu úrvali.
í fallegum litum rauðarog hvítar.