Morgunblaðið - 23.11.1980, Blaðsíða 16

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1980
Sjö dagar í Jórdaníu:
4. grein
Það flögraði að mér sú hugsun,
hvort útlendingar, sem koma á
Þingvelli, verði fyrir svipuðum
áhrifum og ég varð í Petra í
Jórdaníu. Eg hef velt því fyrir
mér, hvernig sé fært að lýsa svona
áhrifum, kannski á maður ekki
einu sinni að reyna það.
Sólin skein á háa hamraveggina
og við Khalil, leiðsögumaður minn
sviptum okkur á bak arabískum
hestum og létum þá brokka létt
eftir mjóum vegi í áttina til Petra.
Venjan er sú, að túristar séu settir
upp á hross og síðan teyma undir
þeim gamlir, skikkjuklæddir
menn. Eg sagði Khalil, að ég væri
vön hestaskella úr Dölunum; þótt
ég hefði að vísu aldrei setið
arabískan hest, væri mér sú hugs-
un óbærileg að láta teyma undir
mér og fara aftur niður á hnakk-
nefsstigið. Hesturinn minn reynd-
ist ósköp þægur, stundum mátti
finna á hreyfingum hans, að
einhvern tíma í fyrndinni hafði
hann alið með sér óskir um að
vera gæðingur en þeim hafði hann
varpað fyrir róða fyrir æðilöngu
og hann lét vel að stjórn.
Við komum að klettavegg, lukt-
um við fyrstu sýn, og svo háum að
ég hélt, að þar kæmist enginn yfir
nema fuglinn fljúgandi. En sjá:
allt í einu opnast glufa í þennan
vegg og við skáskjótum okkur
innfyrir. Þar heitir Siq og þýðir
þröngt skarð, og síðan þræðum við
einstigið tæpa tvo næstu kílómetr-
ana. Þarna búa líkast til ekki álfar
lengur né huldufólk, en í hellunum
efst uppi í hömrunum hafast við
nokkrar bedúínafjölskyldur.
Sumar lifa góðu lífi á því að búa
til smágripi, sem þær segja túrist-
um, að þeir hafi fundið inni í
rústaborginni. Nokkrir eiga úlf-
alda og ferðamenn láta mynda sig
á þeim. „Rósrauð borg, jafngömul
tímanum," sagði ferðalangur
nokkur, Dean Burgon, sem kom
hingað fyrir mörgum áratugum.
Hann hafði ferðast á hestum og
úlföldum, yfir fjöll og firnindi,
djúpa dali, yfir ár og læki, inn í
sest að á þessum stað í kringum
800 f.Kr. Þeir réðu lögum og lofum
næstu aldir yfir verslunarleiðinni
frá Arabíu og tóku drjúga tolla
fyrir að ieyfa mönnum að fara um
nærliggjandi landsvæði. Þeir áttu
sitt eigið stafróf, höfðu sín eigin
lög og sérstaka mynt slógu þeir og
þeir færðu út áhrifasvæði sitt svo
að það náði um hríð langleiðina
norður til Damaskus.
Þeir hjuggu sér hús sín í
klettana, byggðu sér leikhús, sal-
arkynni og búðir, í stað þess að
reisa sérstök musteri eða hallir í
dalnum sjálfum. Þeir voru frægir
fyrir kænsku í viðskiptum og
snjallir verkmenn, og ríkidæmi
þeirra varð slíkt, að Rómverjar
tóku að renna hýru auga til
hamraborgarinnar og vildu gera
hana hluta af heimsveldi sínu.
Eftir allmargar atlögur náðu
Rómverjar Petra og varð Petra nú
hluti Arabíu. Jafnskjótt og Róm-
verjar höfðu tekið Petra hófu þeir
að umbylta þar öllu og breyta, þeir
byggðu hof og musteri og sérstak-
ar byggingar, komu fyrir heitum
böðum, stækkuðu leikhúsið sem
fyrir var, svo að það rúmaði um
tvö þúsund manns. Margar þess-
ara bygginga í Petra eru enn
ákaflega vel varðveittar og út-
skurður þar og súlnadýrð mikil
eins og hvarvetna þar sem Róm-
verjar tylltu niður tá.
Skarðið inn í Petra.
Dýrð Petra sem verslunar- og
menningarstöðvar tók að dvína á
fjórðu öld, þegar ferðir kaupa-
héðna um landsvæðið voru ekki
jafn mikilvægar og áður. Heim-
sveldi Rómverja var að gliðna og
höfuðborg austurveldisins, Konst-
antínópel, gat ekki lengur verndað
þessa fjarlægu borg.
Petra týndist kannski, en hún
gleymdist ekki. í þúsund ár sté
enginn fæti sínum í hana. Það var
ekki fyrr en 1812 að svissneskur
landkönnuður, Johann nokkur
Burckhardt, sem hafði heyrt um
hana, fór dulbúinn sem pílagrím-
ur, fékk Bedúína til að leiðbeina
sér og þeir fundu skarðið, sem
líklegt er að Bedúínar hafi alla tíð
vitað um.
Hér er út af fyrir sig óþarfi að
rekja í öllu lengra máli sögu
þessarar borgar, þar sem tugþús-
undir lifðu og störfuðu fyrir mörg-
um öldum. Né heldur sé ég ástæðu
til að lýsa nákvæmlega ýmsum
byggingarstíl, hofum og súlum,
enda hafa rústaborgir aldrei verið
á mínu sérsviði. En andrúmsloftið
innan þessara háu hamraveggja,
litlu hellarnir þar sem skynja
mátti löngu liðið mannlíf, fannst
mér tilkomumeira en mósaíkgólf
og konungagrafir.
Við skildum hestana eftir niðri í
dalnum hjá litlum strák og príluð-
um upp í klettana. Þó þarf lengri
tíma en fáeinar klukkustundir til
að skoða klettaborgir Petra, en ég
fékk þó nasasjón af þeim. Flestir
ferðamenn láta duga að ríða inn í
borgina og skoða musteri og súlur
Iundraheimi Petra og
tedrykkju hjá Taomi
Fagurt rómverskt musteri, vel varðveitt.
Taomi og tveir af strákunum hennar.
eyðimörkina og kemst að lokum á
þennan stað, sem var nánast
hulinn í fjöllum Suður-Jórdaníu.
Þessa leið fór ég einnig, en á
hraðskreiðara farkosti, þar til
kom að útjörðum Petra, en þá er
numið staðar og eftir það notaðir
hestarnir góðu.
Petra var týnd umheimi í aldir,
en fannst á ný á síðustu öld,
höfuðborgin í hinni fornu Nabateu
og hefur síðan verið ævintýra-
heimur ferðamanna, fornleifa-
fræðinga og sagnfræðinga. Dalur-
inn mun hafa myndast við
jarðskjálfta fyrir milljónum ára
og þá þeyttust rósrauðir hamrarn-
ir hátt í loft upp og mynduðu
þessa klettaumgjörð. Þeir fyrstu
sem komu í dalinn voru Edomitar,
sem eru nefndir í Gamla testa-
mentinu. Eftir þá komu síðan
Nabatear og Petra er fyrst og
fremst þeirra borg. Nabatear voru
af ættflokki Bedúína og þeir
byggðu sér ból í dalnum innan
veggjanna og er talið, að þeir hafi
Eitt af börnum Taomi.
Hellisskútinn og fyrir framan er tjaldið.