Morgunblaðið - 29.11.1980, Page 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1980
borskur
1978 1979
Aðrar tejf.
1978 1979
Samtals
1978 1979
Kanada 30.9 41,4 37,5 36,3 34,5 38,6
ísland 31.2 34,3 12,4 16,0 21,1 24,3
Noregur 14,2 5,5 4.3 3.2 8.9 4,3
Danmörk 19,8 13,4 8,7 4,4 13,8 8,5
Japan 1.0 3.3 11,5 7,7 6,7 5,7
Önnur lönd 2,8 2,2 25,6 32,3 15,1 18,6
Noregi og Sviss. Talsvert var þó
selt af skreið til Italíu eins og
mörg undanfarin ár. Fyrstu 8
mánuði þessa árs voru flutt út 6
þúsund tonn af skreið fyrir um 14
milljarða.
Sigurður Markússon sagði í
samtali við Morgunblaðið að
nú virtist talsvert léttara fyrir
fæti á Bandaríkjamarkaði en fyrr
á þessu ári. Sagði hann, að
birgðastaða fyrirtækja hefði stór-
um lagast og væri nú að nálgast
það sem eðlilegt gæti talist. Sagð-
ist hann reikna með að fyrirtæki
myndu byrja vetrarvertíðina með
eðlilegum birgðum eða jafnvel
tæplega það.
Sigurður var spurður hvort það
hefði mikla erfiðleika í för með sér
ef Kanadamenn ykju þorskveiðar
sínar um 350 þúsund tonn á næstu
fimm árum. Svaraði hann því til,
að svo þyrfti ekki að vera. Mikið af
þeirri aukningu færi trúlega á
Evrópumarkað, en einnig flytja
Kanadamenn inn 40% af sínum
fiskafurðum og aukin veiði myndi
væntanlega draga úr þeim inn-
flutningi. Á síðasta ári seldu
Kanadamenn 52% af sjávarafurð-
um sínum til Bandaríkjanna, 21%
til Japan og 17% til landa í
karabíska hafinu.
Það væri þó ljóst að hin harða
samkeppni ætti þó enn eftir að
harðna á þessum mikilvægasta
markaði íslenskra sjávarafurða.
í spjallinu við Sigurð kom
einnig fram að íslendingar í
Bandaríkjunum hafa samstarf við
Kanadamenn í auglýsingasamtök-
um N-Atlantshafsþjóða. Hlutverk
samtakanna er að auglýsa fisk
eins og gerist í öðrum greinum
verslunar í Bandaríkjunum. I
haust var mikil herferð fyrir
aukinni fiskneyslu í Bandaríkjun-
um og þrátt fyrir aðrar slíkar
undanfarin ár virðist hver Banda-
ríkjamaður neyta 12—13 punda af
fiski árlega að meðaltali og hefur
lítil breyting orðið þar á.
Um Bretlandsmarkað sagði Sig-
urður að hann væri mjög sveiflu-
kenndur og breytilegt framboð af
fiski frá ári til árs hefði áhrif á
sölumöguleika frystra afurða.
Nefndi hann sem dæmi, að sigl-
ingar íslenskra skipa með ísaðan
fisk til Bretlands hefðu veruleg
áhrif á sölu frystra afurða.
Innflutningur Bandaríkjanna á
frystum fiski kemur árið 1979 að
hartnær 2/3 hlutum frá tveim
ríkjum — Kanada og Islandi. Frá
árinu 1978 jókst innflutningur frá
þessum tveim ríkjum um 13,7%. Á
sama tímabili dróst innflutningur
frá öðrum ríkjum saman um
16,6%. Munar þar mestu um
minni útflutning Norðmanna og
Dana, sem dróst saman um rúm-
lega 50 millj. pund, þar af dróst
útflutningur Norðmanna saman
um tæplega 30 millj. pund.
Þetta má að allmiklu leyti rekja
tii markaðsstefnu Norðmanna,
sem líta gjarnan á Bandaríkja-
markaðinn sem yfirfallsmarkað,
þar sem hægt sé að koma fyrir
hlið þessarar framvindu, sem enn
sé ekki farið að gæta að í fullum
mæli er aukið heildarframboð á
fiski. Kemur fram að ýmis ríki
hafi gripið til margvíslegra ráða
til að auka framtíðarafrakstur.
Kanadamenn t.d. ætla sér að auka
þorskafla úr 450 þúsund tonnum í
ár í yfir 700 þúsund tonn árið 1985.
Heildarbotnfiskafla ætla þeir að
auka úr rösklega 1100 þúsund
tonnum í ár í yfir 1400 þúsund
tonn árið 1985.
Hér verður ekki farið nákvæm-
ar í skýrslu Jónasar Blöndal um
markaðsmálin, en í lokin vikið að
Bretlandsmarkaði, sem er næst-
stærsti markaður fyrir frystar
(I.jósm. SÍKuriceir)
Einn Fossa Eimskipafélags Islands leggur af stað til Bandaríkjanna með frystan fisk frá
Vestmannaeyjum.
- Rætt um markaðsmál á þingi Fiskifélagsins
MARKAÐSMÁL sjávarafurða
voru mjög til umræðu á Fiski-
þingi og flutti Sigurður Markús-
son erindi um þau mál, en síðar
hafði Hjalti Einarsson framsogu
um markaðsmálin. í skýrslu Jón-
asar Blöndal til stjórnar Fiskifé-
lags íslands. sem lögð var fram
fyrsta dag Fiskiþings, segir m.a.:
„Nærri lætur að 4/5 hlutar alls
útflutnings sjávarafurða sé seldur
á vegum einhverra sölusamtaka.
Þessi skipan mála á sér ýmsar
rætur, bæði hagnýtar og sögu-
legar. Upphaf þessarar skipanar
mála má tvímælalaust rekja til
óvæginnar innbyrðis samkeppni
íslenskra framleiðenda fyrr á öld-
inni. Flestum var ljóst að slík
samkeppni var heildinni til baga.
Það opinbera reið á vaðið og
setti lög um Síldareinkasölu Is-
lands árið 1928. Upp úr Fiskimála-
nefnd, sem ætlað var það hlutverk
að losa sjávarútveginn úr heij-
argreipum kreppunnar, þróast síð-
an sölusamtök saltfisks og frysti-
iðnaðarins."
I kafla skýrslunnar um frystar
sjávarafurðir kemur fram að
frystar sjávarafurðir eru einkum
seldar á þrjá aðskilda markaði,
Bandaríkin og Bretland, þar sem
sala er frjáls, og Sovétríkin, en
þangað er selt samkvæmt við-
skiptasamningi ríkisstjórna Is-
lands og Sovétríkjanna. Á árunum
1978 og 1979 var freðfiskútflutn-
ingurinn sem hér segir:
umframafurðum, sem ekki er
hægt að koma út á hefðbundnum
mörkuðum í Evrópu. Af þessari
stefnu Norðmanna hefur leitt
óstöðugt framboð þeirra á Banda-
ríkjamarkað eftir því, hvernig
aflabrögð eru í Noregi, segir Jónas
Blöndal.
Þá fjallar hann nokkuð um
verðþróun á Bandaríkjamarkaði
og segir, að á þessu ári hafi gætt
stöðnunar og verðlag hafi ekki
fylgt verðbóiguþróun, þannig að
raunvirði hafi farið lækkandi.
Hann segir, að undanfarin ár hafi
reynslan sýnt að Bandaríkjamark-
aður sé leiðandi í verðmyndun á
alþjóðlegum fiskmörkuðum. Þær
gárur, sem þar myndist hafi
tilhneigingu til að teygja sig yfir á
aðra markaði — oft með talsverð-
um tímamun. Eftirfarandi tafla
sýnir þá þróun, sem orðið hefur
undanfarin rúmlega þrjú ár að því
er varðar helstu tegundir okkar.
Verðþróun í USA.
sjávarafurðir ,frá Islandi. Skýra
meðfylgjandi töflur um heildar-
framboð á fiski í Bretlandi og
markaðshlutdeild einstakra landa
allvel stöðuna á markaðnum og
sókn fslendinga inn á þennan
markað með frystar afurðir. _____
Bretland: Heildarframhoð af frystum fiski:
Bandaríkjanna og er þessi mark-
aður hinn þýðingarmesti fyrir ísl.
sjávarafurðir. Hér verður ekki
farið frekar út í sölu til Banda-
ríkjanna en ef litið er á aðrar
afurðir en frystan bolfisk kemur í
ljós að 17% fóru í fyrra til
Bandaríkjanna, 13% til Norður-
landanna, 23% til Bretlands, 11%
Ár Heildarmagn (þús. t.) Innfl. % HeimaframleiÓHla %
1977 178.4 28 72
1978 182.0 36 64
1979 193,6 41 59
Markaðshlutdeild einstakra landa (innflutningur) %:
1977 1978 1979
Island 10 15 20
Færeyjar 5 4 4
Danmörk 5 7 8
Noregur 52 52 42
V. Þýskaland 4 6 9
Flðk 10x5 cent/pund Árslok 1977 ÁrHlok 1978 Árslok 1979 1. mai 1980
Þorskur 114.0 127.5 141.0 141.0
Ýsa 123.0 136.5 159.0 159.0
Karfi 91.5 87.0 96.0 82.6
Ufsi Blokk 4x16 '/3 73.5 78.9 83.4 78.1
Þorskur 105.0 105.0 108.0 103.0
Ýsa 105.0 105.0 130.0 135.0
Karfi 74.0 95.0 90.0 80.0
Ufsi 65.0 70.0 75.0 75.0
1978 % " 1979 % Breyting %
USA 77.617 73,2 82.091 71,4 + 5,7
Sovétríkin 9.274 8.7 12.040 10,5 + 29.8
Bretland 13.809 13,0 16.384 14,3 + 18,6
Önnur lönd 5.390 5,1 3.981 3,5 - 26,1
ALLS 106.090 114.946 8,3
Af þessu má ráða þýðingu
framangreindra markaða, einkum
Bandaríkjamarkaðarins fyrir sölu
á frystum fiskafurðum. Um það
bil 95—97% útflutningsins fara á
þessa þrjá meginmarkaði og af því
fara 3/4 hlutar á Bandaríkja-
markað. Það er einnig sá markað-
ur, sem að jafnaði gefur best verð
fyrir afurðirnar, en er jafnframt
kröfuharður um gæði. Ef miðað er
við verðmæti verður þýðing þessa
markaðar því enn ljósari, segir
Jónas Blöndal í skýrslu sinni.
Þorskur í flakapakkningum frá
íslandi hefur haft um 50% mark-
aðshlutdeildar í Bandaríkjunum
tvö síðastliðin ár. I þorskblokk
höfðu íslendingar hins vegar 32%
hlutdeildar í markaðnum 1978 en
46,1% 1979. Markaðshlutdeild
flaka og blokka frá hinum ýmsu
þjóðum var sem hér segir tvö
fyrrnefnd ár. -----------------
Markaðshlutdeild í USA, samandregið flök og blokk,%
Þessi tafla er miðuð við 1. maí,
en síðan hefur þorskblokk hækkað
í 110 cent hvert pund, en nokkur
lækkun orðið á ýsublokk. Jónas
segir, að ástæður stöðnunar á
verðlagi séu fyrst og fremst sam-
dráttur í efnahagslífi vestra með
tilheyrandi samdrætti eftirspurn-
ar. Nokkur aukning er á framboði,
en þó varla það mikil, að áhrif
hennar séu umtalsverð. Jónas seg-
ir, að ef þessi stöðnun verði
varanleg megi vænta þess, að
hennar komi einnig til með að
gæta á öðrum mörkuðum í náinni
framtíð.
I skýrslunni er næst vikið að
hugsanlegum breytingum á fram-
boði og segir Jónas, að 200 mílna
efnahagslögsaga ríkja hafi þegar
haft í för með sér veruleg um-
skipti á sviði markaðsmála. Onnur
„Léttara undir fæti“
I ræðu sinni rakti Sigurður
Markússon markaðsmál íslenskra
sjávarafurða mjög nákvæmlega.
Kom fram hjá honum að á síðasta
ári seldu íslendingar langmest af
frystum sjávarafurðum sínum til
til annarra landa V-Evrópu og
34% til Asíu, en þar er fyrst og
fremst um fryst loðnuhrogn að
ræða.
Á síðasta ári voru flutt út 46.400
tonn af saltfiski fyrir 30,6 millj-
arða króna. 30% af þessu magni
fóru til Portúgal og 29% til
Spánar. Mjöl og lýsi voru í fyrra
flutt út fyrir 38,4 milljarða, sam-
tals 290 þúsund tonn. 39% fóru til
Bretlands, 25% til A-Evrópu og
12% til Norðurlandanna. í fyrra
voru seld 20 þúsund tonn af
saltsíld fyrir 8 milljarða, 49% fóru
til Norðurlandanna, 20% til ann-
arra landa V-Evrópu og 30% tij
A-Evrópu, einkum Rússlands. í
fyrra voru flutt út 3.300 tonn af
skreið fyrir 5,1 milljarð. Megnið af
skreiðinni fór til Nígeríu, en hluti
skreiðarinnar hafði viðkomu í
„Hin harða samkeppni
á enn eftir að harðna"