Morgunblaðið - 24.12.1980, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 1980
„Ég held, að það sé auðveldara aö vera listamaður á Islandi heldur en hér. Hér er allt svo stórt og
ópersónulegt." _____________________________
íslenzk listakona í
Hún fór 18 ára frá íslandi til Bretlands til að stunda
málaralist. Síðan hefur mikið vatn til sjávar runnið og
hún upplifað ýmislegt. Hún hefur löngu lokið námi, en
þó er lítið heimfararsnið á henni. Nú málar hún, teiknar
og límir litskrúðugar myndir í Washington DC,
höfuðborg Bandaríkjanna, og líkar lífið vel.
Svala Þórisdóttir, sem er bæði fædd og uppalin í
Reykjavík, bjó áður með manni sínum í stóru húsi í
Þvottaborg, eins og hún kallar Washington, ásamt
páfagauknum Bertrand Russel og nokkrum leigjendum.
Nú býr hún ein í bjartri, rúmgóðri íbúð með
pappírspáfagauk og tígrisdýr hangandi í loftinu.
Nokkrar mynda hennar standa meðfram veggjum,
öðrum er komið fyrir í kistum og handröðum, en flestar
hanga á veggjum eigenda sinna í Evrópu og Bandaríkj-
unum. „Og svo auðvitað á Kúbu,“ segir Svala hlæjandi,
„en það má víst ekki skrifa í Moggann.“
Svala bauð til sýningar á
heimili kunningja sinna í Wash-
ington, ekki langt frá sendiráð-
um íslands og Kína, einn dag í
desember. Aðsókn var góð, og
Svala hafði fulla ástæðu til að
ljóma eins og sól í heiði.
Hún sýndi 47 myndir af 4
mismunandi gerðum. Það vakti
athygli gesta, að Svala einskorð-
ar sig hvorki við eina tegund
mótífa né efna. Hún notar jöfn-
um höndum túss, vatns- og
blýantsliti auk þess sem hún
klippir og límir. Mótífin eru oft
draumkenndar verur í sterkum
eða lævi blöndnum litum, og
heiti mynda, eins og Fly me!, The
Frisky Filly, The Satyr’s Oracle
og The Jinx, the Sphinx and the
Minx, draga ekki úr gildi þeirra.
Svala hefur áður haldið tvær
einkasýningar í Washington og
tekið þátt í hópsýningum. Hún
ákvað að forðast sýningarsali að
þessu sinni, því „galleríin eru
alveg ferleg," eins og hún segir.
„Þau taka 40—60% af söluverði
myndanna upp í leigu, en ofan á
það þurfa þeir, sem sýna, að
borga fyrir veitingar og boðs-
kort.“
„Það er ekki hér eins og
heima," segir Svala, „þar sem
„business-karlar" hjáipa lista-
mönnum. Eg hélt sýningu með
aðstoð Ragnars í Smára í Unu-
húsi 1968, og seinna hafði ég
’innustofu og sýningu í Klúbbn-
am hjá Björgvini Friðriksen og
borgaði honum fyrir með einni
mynd.
Ég held, að það sé miklu
auðveldara að vera listamaður á
Islandi heldur en hér,“ segir hún
hugsandi. „Hér er allt svo stórt
og ópersónulegt. Það getur varla
nokkur lifað af því einu að mála.
Flestir kenna eða gera eitthvað
annað með. Ég gæti lifað af
þessu, ef ég gerði fleiri andlits-
myndir eða færi út í að mynd-
skreyta bækur — sem ég hef
reyndar áhuga á að gera.“
Myndir Svölu ættu vel heima
við hlið ljóða og sagna af fjar-
rænum verum og stöðum. Hún
trúir á álfa og tröll, en segir, að
þau búi í náttúrunni á Islandi,
en ekki innan um útlenzka karla
og kerlingar í Ameríku. Svala
hefur ekki búið á íslandi í 17 ár,
en íslendingurinn er þó enn
sterkur í henni, stundum svo, að
manni þykir nóg um. Hún spilar
helzt ekki aðra íslenzka tónlist
en rímur Kvæðamannafélagsins
og sleikir út um, þegar sviða-
Kommar
á Kúbu
„Þegar ég fór til Kúbu. var
ég eina manneskjan i hópn-
um, sem gat sagt „kommún-
isti“ án þess að blikna og
blána. Bandarikjamönnum
finnst það hið versta blóts-
yrði. Ailir voru sannfærðir
um. að allt. sem þeir sögðu,
væri tekið upp á band. Mér
var nákvæmlega sama og leið
eins og vinkonu minni, sem
sagði: „0, þeir hafa þá heyrt
allar beztu uppskriftirnar,“
þegar hún var minnt á, að
FBI og CIA hleruðu liklega
öll símtöl hennar.“
Karlinn
með kústinn
„Pöddur eru landlægar i
Kóreu. Þær eru alls staðar. í
bió þurfti að skafa þær af
tjaldinu á 10 mínútna fresti.
Ég man, þegar ég sá Patton,
þá náði hausinn á Scott yfir
allt tjaldið og þessi risastóra
padda skreið upp nefið á
honum. Þá kom karlinn með
kústinn og skóf skriðkvikind-
ið í burtu.“
sultu og heitar, brenndar flat-
kökur ber á góma.
Svala hefur nú orðið nógu góð
sambönd í Washington til að
geta látið galleríin sigla sinn sjó.
Henni hefur gengið vel að selja
og þarf ekki að kvarta hvað það
snertir. Hún seldi 18 myndir
eftirmiðdaginn, sem sýningin
stóð, og á von á pöntunum frá
frekari kaupendum. Umboðs-
kona plakatfyrirtækis í Wash-
ington var mjög hrifin af tveim-
ur mynda Svölu og kvað þær vel
til plakatgerðar fallnar. Og einn
helzti listgagnrýnandi Wash-
ington Post, Paul Richards, sótti
sýningu Svölu og var hinn hrifn-
asti.
Svölu stendur til boða að
halda sýningu á Kúbu á næsta
ári, en hún er ekki viss um, hvort
af því verður. Hún hefur heim-
sótt eyju alþýðulýðræðisins
þrisvar og er hrifin af Fidel, eins
og hún kallar Castro, sérstak-
lega þó, ef íhaldsamar sálir
heyra til. — Nýlega átti Svala
viðtal við líbanskt mánaðarrit.
Viðmælandi hennar var svo upp-
veðraður af myndum hennar, að
helzt virtist hann vilja leggja
skriftir á hilluna og gerast
umboðssali hennar í olíuríkjun-
um við Persaflóa.
En lífið er ekki eintómur dans
á rósum, og Svala selur ekki 18
myndir daglega. Hún hefur tekið
að sér að mála nokkrar and-
litsmyndir og hefur mynd af
George McGovern í smíðum.
Hvað verður um myndina nú,
þegar hann hefur tapað sæti
sínu í öldungadeild þingsins, veit
Svala ekki.
Á íslandi hanga andlitsmynd-
ir eftir hana af Geir Hallgríms-
syni og Bjarna Benediktssyni,
sem hún gerði fyrir Reykjavík-
urborg, og Jóni Áxel Péturssyni
bankastjóra og Bjarna Bjarna-
syni skólastjóra á Laugarvatni.
Sumar myndanna hefur Svala
gert eftir Ijósmyndum, en hún
segir, að það hafi veruleg áhrif á
myndirnar, hvort setið er fyrir
eða ekki.
„Þegar setið er fyrir, leitar
maður að andliti, sem bezt sýnir
manneskjuna. Enginn er alltaf
eins á svipinn. Stundum ertu
heimskuleg," segir Svala og lítur
upp úr 5000 stykkja pússiuspili
með mynd eftir Bruegel, „og eins
getur fólk verið gáfulegt," bætir
hún við hlæjandi og heldur
áfram að pússla.
„Á ljósmynd er svipurinn allt-
af sá sami, og því er mikilvægt
að hafa sem flestar ólíkar mynd-
ir fyrir framan sig. Mér finnst
mjög erfitt að mála andlits-
myndir. Ég get ekkert meira
gert þann daginn, eftir að ég hef
unnið að einni slíkri í nokkurn
tíma.“ I eitt af fyrstu skiptunum,
sem Bjarni heitinn Benediktsson
sat fyrir hjá Svölu fannst henni
verkefnið, sem hún var að takast
á hendur, svo yfirþyrmandi, að
það steinleið yfir hana. Bjarni
stumraði yfir henni og sagði,
þegar hún rankaði við sér, að
þetta sýndi bara, að hún skæri
sig í ættina. Þau voru skyld í
þriðja og fjórða lið.
Svala stundaði nám í Hand-
íða- og myndlistaskólanum í
Reykjavík skamma hríð, áður en
hún fór út til Englands. Hún
lauk lokaprófi frá Oxford Uni-
versity, Ruskin School of Art,
1968. „Skólinn var mjög fræði-
legur,“ sagði Svala. „Við lærðum