Morgunblaðið - 24.12.1980, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 1980 29
HaioTkwspam-
og öryggi
Jarð-
skjálfta-
kippir á
Indlandi
Nýju Delhi, 23. des. AP.
ALLMARGIR jarðskjálfta-
kippir urðu i austurhluta
Indlands i morgun, þriðju-
dag og mældust þeir hörð-
ustu allt að 5,5 á Richter-
kvarða.
Ekki höfðu borizt fréttir af
skemmdum né manntjóni að
því er talsmaður jarðskjálfta-
mælingastöðvarinnar í Nýju
Delhi sagði síðdegis. Hann
sagði að upptök skjálftanna
virtust hafa verið í grennd við
landamæri Indlands og Bhut-
ankonungsríkisins í Himal-
ayafjöllum. Síðar urðu einnig
nokkrir kippir austar í land-
inu.
Skemmd
skinka
London, 23. desember. — AP.
MARKS og Spencer verzl-
unarkcðjan varaði við-
skiptavini sína í dag við
skemmdri danskri skinku
er seldar hefðu verið i verzl-
unum samsteypunnar og
hvatti viðskiptavini til að
skila vörunni.
Skinkan var í eins punds
dósum, var vörumerkt „St.
Michael" eins og aðrar vörur
samsteypunnar og fram-
leiðslunúmerið 151080 var á
dósunum. Komið hafa í ljós
þrjár dósir þar sem skinkan
var ósoðin, og tókst að hafa
uppi á magni af birgðum í
verzlunum Marks og Spenc-
er, en þær eru 254 talsins um
gjörvallar Bretlandseyjar.
„Skemmda skinkan hefur
getað verið seld í hvaða búð
af þessum 254,“ sagði for-
mælandi M&S í dag.
Enn magn-
ast atvinnu-
leysi á
Bretlandi
London, 23. des. AP.
ATVINNULEYSI í Bret
landi varð meira í desember-
mánuði en nokkru sinni
fyrr á þessu ári, eða 9,3
prósent og þýðir það að
2.244.229 atvinnufært fólk
var án starfa. í nóvember
voru samsvarandi tölur 8,9
prósent og 2.162.874 og var
það meira atvinnuleysi en
þekkzt hafði i landinu síðan
á kreppuárunum.
Fyrir ári var atvinnuleysi í
Bretlandi um 5 og hálft
prósent atvinnubærra
manna og hefur því aukizt
stórlega.
Margret Thatcher, forsæt-
isráðherra sagði á fundi
íhaldsmanna í vikunni að
árið 1981 yrði að líkindum
mjög erfitt ár og þykir það
gefa vísbendingu um að hún
muni núverandi efnahags-
stefnu til streitu, sem hefur
að vísu dregið úr verðbólg-
unni en kostað það á hinn
bóginn að æ fleiri hafa orðið
atvinnulausir.
BLAÐINU hefur borist eftirfar-
andi frá Orkusparnaðarnefnd
iðnðarráðuneytisins:
Raforkunotkun á heimilum er í
hámarki um jól og áramót.
Orkusparnaðarnefnd iðnaðarráðu-
neytisins þykir því rétt að koma á
framfæri nokkrum ábendingum
til heimila um raforkunotkun,
sparnað og öryggi.
I Almenn öryggis-
atriði:
1. Lélegar og gallaðar raf-
magnssnúrur, t.d. skemmd í ein-
angrun geta valdið raflosti og
íkveikju. Látið því endurnýja
snúrurnar.
2. Reynið aldrei að „gera við„
vartappa (öryggi). Athugið hvort
þið eigið vartappa í réttum stærð-
um til að skipta um þá sem kunna
að bila.
3. Framlengingarsnúrur eiga að
liggja lausar. Þær má ekki festa
með spennum eða nöglum. Skiljið
aldrei við tengdar framleng-
ingarsnúrur sem ekki eru í notk-
un. Haldið í klóna ekki í snúruna
þegar tekið er úr sambandi.
4. Óheimilt er að nota fjöltengla
sem sitja í tenglinum. Færanlegir
fjöltenglar, þ.e. snúrur með 2—4
tenglum fást í raftækjaverslun-
um. Þá má einnig nota sem
framlengingarsnúrur.
5 . Aflfrek tæki t.d. rafmagns-
ofna og hraðsuðukatla ætti ekki
að tengja í fjöltengil heldur beint í
vegg. Annars er hætta á að of
mikið álag verði á tenglinum og
vartappinn springi.
6. A undanförnum árum hefur
lekastraumsrofi rutt sér til rúms.
Hann rýfur straum við smávægi-
legar bilanir (útleiðslu) í rafkerf-
inu. Rofinn dregur úr hættu á
raflosti og bruna. í eldri rafkerf-
um er giidi hans sem öryggistækis
mjög mikið.
7. Mörg inniloftnet fyrir sjón-
varp eru ekki búin nauðsynlegum
öryggisbúnaði og hafa valdið al-
varlegum brunaáverkum og jafn-
vel dauða, þegar þeim hefur í ógáti
verið stungið í raftengla. Loftnet-
in eiga að vera búin öryggisþétt-
um og klóm sem ekki er hægt að
stinga í raftengla.
8. Um rafmagnsþilofna þarf að
leika óheftur loftstraumur. Brenn-
anleg efni mega alls ekki snerta
þilofna.
II Öryggisatriði
um jólaskreytingar:
1. Útiljósakeðjur (seríur) eiga
að vera úr vönduðum gúmstreng
með vatnsvörðum peruhöldum.
2. Komið keðjunni þannig fyrir
að perurnar vísi niður á við
annars er hætta á að vatn safnist
í peruhöldurnar.
3. Festið ljósakeðjurnar vel.
4. Skiljið aldrei eftir opnar
peruhöldur eða brotnar perur í
peruhöldum.
5. Hafið slökkt á ljósakeðjunni
þegar skipt er um perur.
6. Gætið þess að brennanleg efni
eða málmar liggi ekki við peru-
höldurnar.
7. Festið ekki ljósakeðjurnar
með nöglum, teiknibólum eða öðru
sem getur skaddað leiðslurnar.
Notið viðeigandi plastspennur eða
límband.
8. Rjúfið ávallt straum af ljósa-
keðjum eða skrautlýsingu áður en
þið yfirgefið íbúðina eða farið í
háttinn.
9. í ýmiss konar jólaskrauti t.d.
jólastjörnum má koma fyrir ljósa-
perum. Perur af venjulegri stærð
eru yfirleitt of stórar til slíkra
nota. Þær geta auðveldlega kveikt
í pappír og öðrum eldfimum efn-
um. Ekki ætti að nota stærri peru
en 5—10 W. Ljósabúnaðurinn á að
vera vel festur og rými umhverfis
hann sem mest og þess gætt að
eldfim efni geti ekki fallið á
peruna.
III. Raforku-
sparnaður:
Áætlað er að raforkunotkun á
heimilum skiptist þannig að til
aöwr
lýsingar og ýmissa smærri raf-
tækja fari um 25%, ísskápur og
frystikista taki um 30%, til þvotta
og þurrkunar fari um 20% og í
eldhús séu notuð um 25%. Mikil-
vægt er að temja sér hagsýni í
notkun rafmagns. Hér verður bent
á nokkur atriði sem vert er að
íhuga í því sambandi.
Lýsing og ýmiss smærri raf-
tæki:
1. Aflþörf raftækja er mæld í
wöttum W. Orkunotkun er aflþörf
margfölduð með notkunartíma
tækisins í klukkustundum h og er
mæld í wattstundum Wh. Ein
kílówattstund kWh er 1000 Wh.
Orkunotkun 100 watta (kerta)
ljósaperu sem lýsir í eina klukku-
stund er 100 Wh eða 0,1 kWh.
2. Kynnið ykkur aflþörf og
orkunotkun þegar þið kaupið raf-
tæki. Athugið að orkuþörfin þarf
ekki endilega að aukast með
mestu aflþörf tækis.
3. Komið lömpum þannig fyrir
að þið skyggið ekki á vinnuflötinn.
Beinið ljósinu að vinnufletinum.
4. Víða t.d. í eldhúsi, geymslu og
í bílskúr er hagkvæmt að nota
flúrpípur. Þær gefa um fjórfalt
meira ljós en glóperur miðað við
orkunotkun.
5. Haldið lömpum og perum
hreinum. Óhreinindi geta minnk-
að ljósmagn um allt að þriðjung.
6. Hafið ekki ljós kveikt að
óþörfu.
7. Orkunotkun er mjög mikil
milli klukkan 16 og 19 á aðfanga-
dag. Á þeim tíma anna orkuver og
dreifikerfið oft ekki þörfinni og
straumurinn rofnar (rafmagnið
fer). Reynið því að dreifa orku-
notkuninni á aðfangadag eins og
unnt er. Kveikið ekki á útiljósa-
seríum og skrautlýsingum fyrr en
matargerð er lokið.
IV ísskápur
og frystikista
1. Hæfilegt hitastig í frystikist-
unni er 18 °C en 5°C í ísskápnum.
2. Komið frystikistunni og ís-
skápnum þannig fyrir að loft eigi
greiðan aðgang að kæligrindinni á
bakhliðum þeirra. Frystikistan er
best geymd í kaldri geymslu.
3. Hreinsið ló og kusk sem
safnast á kæligrindina.
4. Hurðir þurfa að vera vel
þéttar.
5. Hrímmyndun í frystikistu og
frystihólfi ísskápsins eykur
orkunotkunina verulega. Nauð-
synlegt er því að þíða hrímið
reglulega.
6. Gætið þess að frystikistan og
ísskápurinn séu jarðtengd.
V Þvottur og
þurrkun:
1. Þvottavélar (og uppþvottavél-
ar) nota jafnmikla orku hvort
heldur þær eru hálftómar eða
fullar. Þess vegna er hagkvæmast
að fylla vélarnar og þvo sjaldnar.
2. Oft má sleppa forþvotti, það
sparar orku.
3. Hagkvæmt er að taka heitt
vatn inn á vélarnar þar sem
vatnsgæði og vélargerð leyfa.
4. Vindið þvottinn vel áður en
þið setjið hann í þurrkarann.
5. Þurrkari er eitt af orkufrek-
ustu tækjum heimilanna. Oft er
hægt að komast hjá notkun hans
með því að hengja á snúrur. Fylgið
leiðbeiningum um notkun þurrk-
arans og þurrkið þvottinn ekki of
lengi.
6. Nauðsynlegt er að hreinsa
ristina í hvert sinn sem þurrkar-
inn er notaður. Að öðrum kosti
lengist þurrktíminn og afleiðingin
er óþarfa orkunotkun.
7. Þvottavél og þurrkari eiga að
vera jarðtengd.
VI Eldhús:
1. Notið potta með þykka og
slétta botna sem eru jafnbreiðir
hellunum.
2. Lokið á pottinum þarf að vera
hæfiega þétt og þegar suðan er
komin upp á að lækka strauminn
og láta sjóða við minnsta straum.
3. Það fer töluverð orka í að hita
bökunarofninn, því er ráðlegt að
baka og steikja hvað á eftir öðru.
Einnig er ráðlegt að hafa saman í
ofni rétti sem þurfa sama hitastig.
4. Allar steikur og ofnrétti má
setja inn í kaldan ofn og láta hitna
með ofninum.
5. Ýmiss tæki eru með lausri
rafsnúru. Takið . snúruna alltaf
fyrst úr sambandi í veggtenglin-
6. Hafið ekki fleiri tæki í gangi í
einu en nauðsyn krefur.
7. Öll tæki í eldhúsi eiga að vera
jarðtengd.